Vikipediya azad ensiklopediya Alpan döyüşüRusiya iran müharibəsi 1796 Qriqori Qaqarin tərəfindən çəkilən rəsm əsərində Q

Vikipediya azad ensiklopediya Alpan doyusuRusiya Iran muharibesi 1796 Qriqori Qaqarin terefinden cekilen resm eserinde Qafqaz muharibesi tesvir olunubTarix 30 sentyabr 1796Yeri Alpan kendinin yaxinligiSebebi Rusiya imperiyasinin Quba xanligini ele kecirme isteyiNeticesi Rusiyanin qelebesi Seyxeli xanin quvveleri evvelce ugur qazansada rus ordusuna gelen destek sonda Quba xanliginin ve muttefiqlerinin qosunlarinin meglubiyyete ugramasina sebeb oldu Rusiya hokumeti terefinden Hesen aga xan elan olunduMunaqise terefleriQuba xanligi Qaziqumuq xanligi Rusiya ImperiyasiKomandan lar Seyxeli xan rus Valerian Zubov rus Mixail Bakunin rus Tereflerin quvvesi13 15 min nefer Rusiya menbelerine gore Bakuninin destesi 100 kazak ve 2 topla techiz edilmis 500 neferlik yeger batalyonu Bulqakovun yardim destesi 4 topla techiz edilmis 3000 neferlik piyada alayi Stoyanovun top batareyasi ile techiz edilmis texminen 2000 neferlik Uqlic piyada alayi Rusiya menbelerine gore Itkiler1600 nefer oldurulub 68 yarali esger esir goturulmusdur Rusiya menbelerine gore podpolkovnik Bakunin daxil olmaqla 5 zabit ve 41 esger oldurulub 94 nefer yaralanib Alpan doyusu 1796 ci ilin sentyabrinda Quba xanliginin Alpan kendi yaxinliginda Seyxeli xanin ve muttefiqlerinin quvveleri ile Rusiya imperiyasi qosunlari arasinda bas vermis qarsidurmadir Doyus Quba xanliginda rus herbi siyasi hokmranliginin mohkemlendirilmesi cehdleri fonunda bas vermisdir Zemin span Rusiya Imperiyasi general Valerian Zubovun rehberliyi altinda 1796 ci ilin yazinda Azerbaycan xanliqlarina yuruse basladi Bu herbi ekspedisiya zamani Rusiya qosunlari 10 may 1796 ci ilde Qafqazin qizil qapilari adlandirilan Derbend qalasini ele kecirdikden sonra Quba xanligi erazisine irelilemisdi Alpan doyusu de mehz bu herbi siyasi kontekstde Rusiyanin Qafqazda xususen de Quba xanliginda oz movqeyini mohkemlendirmek cehdlerine qarsi Seyxeli xan ve muttefiqlerinin gosterdiyi muqavimet neticesinde meydana gelmisdir Doyusun gedisati ve neticesi span Sentyabrin sonunda Qaziqumuq xani ve Seyxeli xanin texminen 13 15 min neferlik qosunu Quba xanliginin simal hissesine daxil oldu ve Alpan kendine dogru ireliledi Onlarin qarsisini polkovnik leytenant Bakuninin rehberlik etdiyi sayi 500 nefere qeder olan rus herbi destesi kesdi Deste pusquya duserek agir itkilere meruz qaldi yalniz general Bulqakovun gonderdiyi yardim sayesinde destenin tamamile mehv edilmesi qarsisi alindi Bulqakovun melumatina esasen doyus zamani 700 dagli doyuscu ve texminen 900 muzdlu helak olmusdur Helak olanlar arasinda Surxay xanin oglu Bayram onun birinci meslehetcisi Molla Tagi bir nece bas memur Mehemmed Sami bey Aga Mehemmed bey Asurov Qurban Nebi hemcinin Surxay xanin 310 tebeesi var idi Qenimet kimi 2013 tufeng tapancalar ve coxlu soyuq silah ele kecirilmisdir Doyus meydaninda 68 yarali dagli esir goturulmusdur onlar Surxay xanin diger oglu Mehemmedin ve qohumu Osmanin da yaralandigini bildirmisler Surxay xan ise yaxin adamlari ile birlikde doyus meydanini terk etmisdir Rus terefi ise daha az lakin ehemiyyetli itkiler vermisdir Polkovnik leytenant Bakunin elbeyaxa doyus zamani helak olmus kapitanlar Semyonov ve Karasev porucikler Zlodeyev Filatov praporsik Krivpinov bir nece unter zabit ve siravi herbci olmaqla cemi 46 nefer helak 94 nefer yaralanmisdir Yerli menbelere esasen ise tekce Bakuninin destesi texminen 250 nefer itki verib Bulqakov 1 oktyabr tarixli raportunda bildirirdi ki Bakunin sentyabrin 30 u subh tezden kesfiyyatcilar vasitesile derede dusmenin movcudlugu barede melumat almisdir ve yegerlerini kare duzulusunde doyus movqeyine yerlesdirmisdir Atisma seslerini esiden Bulqakov tecili olaraq 3 min neferlik piyada quvvesini ve 4 topu Bakuninin komeyine gondermisdir Polkovnik leytenant Stoyanovun doyusculeri dusmenin umumi sayinin 15 min nefere catdigini bildirirdiler Usyancilara Surxay xanin oglu Xanbutay rehberlik edirdi Qudyalcay sahilinde rus destesini muhasireye almaq cehdi ugursuz oldu Kapitan Simonovun komandirlik etdiyi Uqlic piyada alayi gece saat 22 00 da doyus yerine cataraq usyancilarin arxa cinahina kecdi Iki terefden atese tutulmaq usyancilari casqinliga saldi ve doyus texminen yarim saat sonra basa catdi Surxay xan teslim olaraq and icdi ve bunun neticesinde Seyxeli xani Qumuqdan cixardi doyusden bir muddet evvel Seyxeli xan Surxay xan ile elaqe yaradaraq ailesini Qumuqa kocurmusdu ve Surxaydan herbi destek almisdi Sonraki hadiseler span Rus qosunlarinin qelebesinden sonra general V Zubov Rusiya dovletine sadiq olan Qaytaq usmisine ve Terki samxalina gosteris verdi ki Qaziqumuq xanliginin erazisine basqin ederek ruslara qarsi cixislarina gore bolgeni cezalandirsinlar Qubada veziyyetin sabitlesdirilmesi ucun rus komandanligi movqelerini mohkemlendirdi ordunun arxa teminati guclendirildi Derbend qalasindaki Narinqala tam sekilde rus qarnizonunun ixtiyarina verildi ve mudafie sistemi yeniden quruldu Zubov eyni zamanda Quba xanliginda Rusiyaya sadiq yerli hakimiyyet yaratmaq meqsedile Feteli xanin kicik oglu Hesen aganin Ilisudan getirilmesini teskil etdi 3 noyabr 1796 ci ilde Hesen aga Quba xani elan edildi ve xanligin idaresi bas komandanin secdiyi bir nece agsaqqaldan ibaret suraya tapsirildi 1796 ci il noyabrin 6 da Rusiya Imperiyasinin ali rehberliyinde bas veren deyisiklik hadiselerin gedisatini esasli sekilde deyisdirdi Imperatrica II Yekaterinanin vefatindan sonra taxta cixan I Pavel Qafqazla bagli evvelki xarici siyasetin eksine yonelmis fealiyyetlere basladi I Pavel 1797 ci ilin evvellerinde Cenubi Qafqazdan rus qosunlarinin geri cekilmesi barede serencam verdi 1797 ci ilin martinda Rusiya quvveleri Azerbaycan erazisini tamamile terk etdikden derhal sonra kecmis Quba xani Seyxeli xan siyasi ve herbi hakimiyyetini berpa etmek ucun feallasdi General Bulqakov 12 mart 1797 ci ilde gonderdiyi hesabatinda bildirirdi ki Rusiyanin desteklediyi Hesen xan yerli ehalinin esas kutlesinin Seyxeli xana terefdar oldugunu gorerek faktiki olaraq Qubani terk ederek Derbende cekilmisdir Belelikle Seyxeli xan qisa muddet erzinde artiq martin 13 de Quba seherinde ve butun Quba xanliginda o cumleden strateji ehemiyyete malik Derbendde hakimiyyeti yeniden ele kecirdi Qubali Seyxeli xan Qaziqumuq xani ve diger yerli hakimler geri cekilen Rusiya qosunlarini teqib etmeye ve onlara qarsi herbi tezyiq gostermeye cehd etdiler Defelerle rus qosunlarini muhasireye almaq ve Derbend yaxinliginda yolu baglamaq cehdlerine baxmayaraq butun Rusiya quvveleri ugurla Qafqaz xettine cixa bildiler Seyxeli xan yeni Imperator I Pavelle munasibetleri tenzimlemek meqsedile elcisi Medet beyi Peterburqa gonderdi Istinadlar span Mustafazade 2005 seh 191 ochagsamara 13 IYuNYa 1796 GODA ROSSIJSKIE VOJSKA ZANYaLI BAKU gazeta OChAG OCAQ Samara Magomedov 1999 seh 268 Mustafazade 2005 seh 192 Mustafazade 2005 seh 193 Mustafazade 2005 seh 195 Mustafazade 2005 seh 196 Umudlu 2004 seh 11 Mustafazade 2005 seh 197 Edebiyyat span Mustafazade Tofiq Quba xanligi PDF az Baki Elm 2005 480 Magomedov R M Dargincy v dagestanskom istoricheskom processe T II Dagestanskoe knizhnoe izdatelstvo 1999 520 ISBN 5 297 00577 9 Umudlu Vidadi Simali Azerbaycanin car Rusiyasi terefinden isgali ve mustemlekecilik eleyhine mubarize 1801 1828 PDF az Baki Nurlan 2004 102 Hemcinin bax span Seyxeli xanin Quba xanligini berpa cehdi 1811 Basli doyusu Levasi doyusu Kateqoriyalar Elifba sirasina gore herbi munaqiseler1796 ci ildeki munaqiselerQafqaz tarixiRusiyanin muharibeleriGizli kateqoriyalar Vikipediya Sekil kartockasinda viki isare olan meqalelerVikipediya Dil kecidi sablonu istifade edilmis sehifeler