Vikipediya azad ensiklopediya Bu səhifədə iş davam etməkdədir Müdaxilə etməyə tələsməyin əgər kömək etmək istəyirsinizsə

Vikipediya azad ensiklopediya Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 96 saniye evvel Shahdag muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Basli doyusuQafqaz muharibesiQafqaz muharibesinden bir sehne Frans Rubo Tarix 22 26 oktyabr 1818Yeri Basli kendiSebebi Rusiya imperiyasinin Qaytaq usmiliyini ve etraf erazileri ele kecirme isteyiNeticesi Birlesmis quvvelerin qelebesi Car ordusunun meglubiyyeti ve geri cekilmesi Basli kendi birlesmis quvvelerin nezaretine qayitdiMunaqise terefleriQuba xanligi Aqusa Dargin icmasi Avar xanligi Mehdioglu xanligi Qaziqumuq xanligi Tabasaran maysumlugu Rusiya ImperiyasiKomandan lar Seyxeli xan Mehemmed qazi Aqusali Sultanehmed xan Avar Hesen xan Mehdioglu Surxay xan Kun Butay Abdulla beyTereflerin quvvesi20 min Rusiya menbelerine gore 2 min general Pestelin destesi 6 topla techiz edilmis 2 piyada batalyonu Rusiya menbelerine gore Itkilernamelum 12 zabit 500 esger Basli doyusu Qafqaz muharibesi zamani 1818 ci ilin oktyabrin 22 26 si Qaytaq usmiliyinin paytaxti Basli kendinde Rusiya Imperator Ordusunun qosunlari ile Dagistan icmalarinin birlesmis quvveleri arasinda bas vermis doyus Doyus 4 gun davam etmisdir Olu ve yarali olaraq sexsi heyetinin dordde birini itiren Rusiya qosunlari cetinlikle Derbende geri cekilmeyi bacarmisdi Zemin span XIX esrin birinci yarisinda Rusiya Imperiyasinin Qafqaza genismiqyasli ekspansiyasi basladi ve yerli xalqlar buna qarsi cixmaga calisirdilar 1818 ci il iyulun 24 de Yermolov Dargin cemiyyetlerinden girovlar teleb etse de onlar imtina etdiler Girovlari teleb etmek ve ya esas quvvelere yaxin olmaq meqsedile Pestel desteni gozlenilmeden Basliya kocurdu Bu yerdeyisme destenin veziyyetini agirlasdirdi cunki aciq eraziden ferqli olaraq seherin icerisinde toplardan istifade mehdudlasir piyadalar ise cetin veziyyete dusurdu Rus destesinin gelisinden narazi qalan Basli sakinleri Avar xani Sultanehmedden komek istediler Sultanehmed xan qardasi Hesen xan aqusali Mehemmed Qazi qaziqumuqlu II Surxay ogullari ile birlikde qubali Seyxeli xan ise qohumu yersili Abdulla bey ile birlikde o cumleden diger Dargin cemiyyetlerinin desteleri her biri oz destesi ile Basli yaxinliginda toplandilar Rus menbelerine gore cemi 20 000 e yaxin konullu toplanmisdi Basli sakinleri evvelce rus destesine sadiq idiler istehkamlarin tikintisinde komek edir hetta bezileri mudafie emeliyyatlarinda istirak edirdiler lakin tedricen desteye qarsi munasibet dusmenciliye cevrildi Doyus span 1818 ci il oktyabrin 23 u gunorta saat 2 de daglilar rus istehkamlarina hucuma basladilar Deste hazirliqsiz yaxalandi ve Pestel komandanliqdan kenarlasaraq Basli qalasinda qapandi Yerli sakinlerin evlerinde yerlesdirilen esgerler vaxtinda heyecan siqnali ile qalxa bilmediler Daglilarin Basliya daxil olmasindan sonra bir cox esger tekbasina mudafie olunmaga mecbur oldu ki bu da boyuk itkilere sebeb oldu Iki stab zabit sag qalanlari oz etrafinda toplamaga calisdi Esgerler suvarma kanalinin arxasina kecirilerek qala yaxinliginda cemlesdirildi toplari da getirmek mumkun oldu Kanalin ve boyuk sam agaclarinin arxasinda gizlenerek hucumu def etmeye basladilar Oktyabrin 24 u ve 25 i fasilesiz toqqusmalar getdi muhasireye dusenler toplardan istifade etmeyi bacardilar neticede hucum edenler arasinda boyuk itkiler basladi Basli sakinleri qeti olaraq hucum edenlerin terefine kecdiler ve evlerden arxadan toplari atese tutmaga basladilar lakin bu evler esgerler terefinden derhal yandirildi Daglilar nizami muhasireye kecdiler ve sengerleri mudafie xettine dogru cekerek 30 metre qeder yaxinlasdilar lakin eks hucumla sengerler temizlendi Uc gun erzinde deste yemek ve yuxusuz hucumlari def etdi Oktyabrin 26 si muhasire hucum edenler arasinda boyuk itkiler elece de Seyxeli xanin subheli hereketleri sebebinden zeifledi Onun tabeliyinde olanlar qenimet toplamaga basladilar esger cesedlerini tapib qulaqlarini ve diger uzvlerini kesir butun bir kise qenimet yigirdilar Bundan sonra Seyxeli xan ve Abdullanin destesi Baslidan cixaraq Qubaya getdi Sonradan melum oldu ki bu kise Qacar sahzadesi Abbas Mirzeye teqdim edilmisdir Muhasirecilerin zeiflediyini ve hucum sovqunun azaldigini goren rus komandirleri Derbende dogru gece yarmasina qerar verdiler Lakin irelileyis zamani Basli sakinleri ruslarin girov goturduyu oz amanatlarini geri almaq telebi ile onlarin yolunu kesmeye calisdilar Veziyyetin kritik oldugunu anlayan esgerler kendin evlerini alova buruduler Mulklerini xilas etmek zerureti qarsisinda qalan basililar irelileyen desteye muqavimet gostermek fursetini itirdiler Dagli doyusculer bir nece saat erzinde ruslarin izine duserek onlari amansizcasina teqib etdiler Yollar telelerle dolu pusqularla kesilmis strateji korpuler dagidilmis yol boyu yerlesen kendler ise mudafie menteqelerine cevrilmisdi Boyuk cetinlikle Ullucay cayina qeder yol tapa bilen deste daha sonra magistral yolu terk ederek deniz sahiline dogru istiqamet goturdu Yalniz denizkenari zolaqla hereket ederek sag qalanlar nehayet Derbende catmagi bacardilar Netice span Pestel oz hesabatinda itkilerin sayini 418 nefer 140 olu ve 278 yarali gosterse de knyaz Yermolova yazdigi mektubda oz teessuratlarini bildirir 500 den cox adam yeni destenin dordde biri olu ve yarali idi daha sonra yazir Yarali esgerlerin hamisi bir agizdan bos yere mehv olduqlarini qisqirir ve general mayor Pestelin zeif komandanligindan cox naraziliq edirler Buradaki butun xalq general Pestelin idareciliyinden son derece narazidir her uygun meqamda silahlanmaga hazirdir Qiyam yatirildiqdan sonra Pestel Baslinin en nufuzlu ailelerinden agsaqqallarin ve qazilerin qadi usaqlari olan 29 girovu esasen gencleri ve yeniyetmeleri Derbend hebsxanasina saldi Yermolov onlardan 17 yetkin sexsi asdi qalan azyaslilari ise bagislayaraq Derbenddeki girovlar heyetinde saxladi Vasili Potto bu hadiseni bele tesvir edir Gozlenildiyi kimi Pestelin geri cekilmesi daglilar terefinden zefer tentenesi ile qarsilandi Dagistan sevinirdi ve onun elcileri hetta muselman eyaletlerinde peyda olaraq ruslarin qovulmasi barede sad xeberi her terefe yayirdilar Istinadlar span Potto Magomedov 1999 seh 308 Magomedov 1999 seh 309 Mustafazade 2005 seh 229 Aleksandrovich Potto Vasilij XIV Razgrom Mehtuly Kavkazskaya vojna Tom 2 Ermolovskoe vremya Sankt Peterburq 1887 24 noyabr 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 fevral 2024 Magomedov 1999 seh 310 Edebiyyat span Mustafazade Tofiq Quba xanligi PDF az Baki Elm 2005 480 Magomedov R M Dargincy v dagestanskom istoricheskom processe T II Dagestanskoe knizhnoe izdatelstvo 1999 520 ISBN 5 297 00577 9 Potto Vasilij XIV Razgrom Mehtuly Kavkazskaya vojna Tom 2 Ermolovskoe vremya rus Gadzhieva Sakinat Kumyki istoricheskoe proshloe kultura byt Kniga vtoraya PDF rus Mahachkala Dagestanskoe knizhnoe izdatelstvo 2005 436 Kateqoriyalar Elifba sirasina gore herbi munaqiseler1818 ci ildeki munaqiselerQafqaz tarixi1818 ci ildeki hadiselerRusiyanin muharibeleriGizli kateqoriyalar Is davam eden sehifelerVikipediya Sekil kartockasinda viki isare olan meqaleler