Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aktinidiya (lat. Actinidia) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin aktindiyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Onun iki növünün meyvəsindən istifadə olunur. Bunlardan biri kişmiş, digəri isə kolomikt aktinidadır. Adları çəkilən hər növ aktinida ağaclara sarılan incə budaqlı sarmaşıq bitkisidir. Bu növlərin ikisi də iyun ayında çiçəkləyir, meyvələri isə sentyabr – oktyabr aylarında yetişir. Meyvələri şirəlidir, xaşagələn şirin və ətirli dada malikdir.
| Aktinidiya | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Aktinidiya | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Bu bitkilər bəzən dekorativ məqsəd üçün də becərilir. 1934-cü ildə bu bitkilərdən N. V. Miçurin seleksiya yolu ilə yeni, şaxtaya davamlı və məhsuldar meyvəli çeşidlər əldə etmişdir.
Aktinidanın meyvələri tam yetişən zaman toplanır. Uzaq məsafələrə göndərmək lazım gəldikdə vaqon soyuducularına yerləşdirilib yola salınır. Belə şəraitdə meyvələrin tərkibində olan C vitamini təmamilə saxlanır. Bundan başqa, aktinida meyvələri şəkərdə konservləşdirmək yolu ilə də mühafizə edilir. Yerli əhali isə meyvələri qurudaraq "izyum"ə və "kişmiş"ə çevirirlər.
Əhəmiyyəti
Kivi bütünlüklə C vitamini mənbəyidir, bir ədəd kividə bir günlük alınması lazım olan C vitamini ehtiyacindan daha çoxu var.
Meyvələrdə olan C vitamininin miqdarı itburnu meyvələrinə nisbətən daha çoxdur. Bundan əlavə aktinida meyvəsində çoxlu miqdarda şəkər və üzvi turşular da vardır.
Aktinida meyvələrindən yerli əhali həm təzə-təzə, həm də qurudub istifadə edirlər. Meyvələrindən qənnadı sənayesində mürəbbə və şərbət hazırlanır.
Aktinida meyvələrindən sinqa xəstəliyində ən qiymətli və müalicə əhəmiyyətli xammal kimi istifadə edilir. Onun təzə dərilmiş və ya qəndə qatılmış meyvələri avitaminoz xəstəliklərinin ən gözəl dərmanı hesab olunur.
Qandakı şəkərin nəzarətdə saxlanması üçün yararlıdır.
Xərçəngin yaranmasına mane olur.
Qan təmizləyici xüsusiyyəti qan laxtalanması risqini əhəmiyyətli şəkildə azaldır.
Növləri
- Sivriyarpaq aktinidiya (Actinidia arguta (Siebold et Zucc.) Planch. ex Miq.)
- Kolomikt aktinidiyası (Actinidia kolomikta (Maxim.) Maxim.)
- Poliqam aktinidiya (Actinidia polygama (Siebold et Zucc.) Miq.)
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aktinidiya lat Actinidia bitkiler aleminin erikacicekliler destesinin aktindiyakimiler fesilesine aid bitki cinsi Onun iki novunun meyvesinden istifade olunur Bunlardan biri kismis digeri ise kolomikt aktinidadir Adlari cekilen her nov aktinida agaclara sarilan ince budaqli sarmasiq bitkisidir Bu novlerin ikisi de iyun ayinda cicekleyir meyveleri ise sentyabr oktyabr aylarinda yetisir Meyveleri sirelidir xasagelen sirin ve etirli dada malikdir AktinidiyaElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsDeste ErikaciceklilerFesile AktindiyakimilerCins AktinidiyaBeynelxalq elmi adiActinidia Lindl 1836Sekil axtarisiITIS 500824NCBI 3624EOL 23769195 Bu bitkiler bezen dekorativ meqsed ucun de becerilir 1934 cu ilde bu bitkilerden N V Micurin seleksiya yolu ile yeni saxtaya davamli ve mehsuldar meyveli cesidler elde etmisdir Aktinidanin meyveleri tam yetisen zaman toplanir Uzaq mesafelere gondermek lazim geldikde vaqon soyuducularina yerlesdirilib yola salinir Bele seraitde meyvelerin terkibinde olan C vitamini temamile saxlanir Bundan basqa aktinida meyveleri sekerde konservlesdirmek yolu ile de muhafize edilir Yerli ehali ise meyveleri qurudaraq izyum e ve kismis e cevirirler EhemiyyetiKivi butunlukle C vitamini menbeyidir bir eded kivide bir gunluk alinmasi lazim olan C vitamini ehtiyacindan daha coxu var Meyvelerde olan C vitamininin miqdari itburnu meyvelerine nisbeten daha coxdur Bundan elave aktinida meyvesinde coxlu miqdarda seker ve uzvi tursular da vardir Aktinida meyvelerinden yerli ehali hem teze teze hem de qurudub istifade edirler Meyvelerinden qennadi senayesinde murebbe ve serbet hazirlanir Aktinida meyvelerinden sinqa xesteliyinde en qiymetli ve mualice ehemiyyetli xammal kimi istifade edilir Onun teze derilmis ve ya qende qatilmis meyveleri avitaminoz xesteliklerinin en gozel dermani hesab olunur Qandaki sekerin nezaretde saxlanmasi ucun yararlidir Xercengin yaranmasina mane olur Qan temizleyici xususiyyeti qan laxtalanmasi risqini ehemiyyetli sekilde azaldir NovleriSivriyarpaq aktinidiya Actinidia arguta Siebold et Zucc Planch ex Miq Kolomikt aktinidiyasi Actinidia kolomikta Maxim Maxim Poliqam aktinidiya Actinidia polygama Siebold et Zucc Miq IstinadlarHemcinin bax