Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Abugida (İngiliscə tələffüzü: [ˌɑːbuːˈɡiːdə] (Ge‘ez አቡጊዳ ’äbugida)) və ya digər adı ilə alfahecalama — fraqmentar yazı sistemidir. Bu sistemdə hər bir ardıcıl samit-sait cütü tək bir vahid kimi yazılır: Hər bir vahid bir samit hərfin əsasında qurulur; sait hərflər isə öz növbəsində ikinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb edirlər. Bu, samit və sait hərflərin eyni dərəcədə əhəmiyyətə malik olduğu əlifbadan və saitlərin əskik olduğu və ya istəyə görə yazıldığı əbcəddən çox fərqlidir. (Çox da akademik olması lazım olmadığı hallarda, bütün bu yazı sistemlərini ümumilikdə əlifba adlandırmaq mümkündür.) Abuqidalara Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyada istifadə edilən brahmi ailəsinə məxsus olan yazılar daxildir.
Bir dilçilik termini kimi Abugida ilk dəfə Peter T. Daniels tərəfindən 1990-cı ildə hazırlamış olduğu yazı sistemlərinin tipologiyasında istifadə edilmişdir. Abece sözünün latın dilinin ilk üç hərfi olan, a, be ce hərflərindən; Alfabe sözünün isə öz növbəsində Yunan əlifbasının ilk iki hərfi olan Alfa və Beta hərflərindən yaranmasına paralel olaraq, Abugida sözü də öz növbəsində Geez yazısı mənası verən Efiopiya mənşəli bir söz olub və adını bu yazı sisteminin ilk dörd hərfi olan ä bu gi da hərflərindən götürmüşdür. Danielsin bu sözü işlətmə forması nəzərə alınarsa, abugida; samit və sait hərflərin birləşərək yaratdığı və fiqurların bir-birinə heç oxşamadıgı heca yazısından və eyni zamanda da samit və sait hərflərin müstəqil simvollar kimi istifadə edildiyi əlifbadan tamamilə fərqlənir. Əlifba hecalama termini isə ilk dəfə olaraq 1997-ci ildə Uilyam Bright tərəfindən, Cənub-Şərqi Asiya dillərinə əsaslanaraq "həm əlifba, həm də heca sistemlərinin birləşməsi" ideyasını əks etdirdiyinə görə hind yazılarını təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir.
Abigudalar uzun müddət heca yazısı kimi və ya heca yazısı ilə əlifba arasında bir keçid kimi görülmüş və bir çox oxşar adlarla çağırılmışdır: neosyllabary (yeni yazı) (Février 1959), pseudo-alphabet (Yalançı əlifba) (Householder 1959), semisyllabary (yarımhecalama) (Diringer 1968, haqqında bəhs edilən terminin müxtəlif istifadə versiyaları mövcuddur) və syllabic alphabet (hecalı əlifba) (Coulmas 1996, bu termin heca yazısının sinonimi kimi istifadə olunur).
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abugida Ingilisce teleffuzu ˌɑːbuːˈɡiːde Ge ez አቡጊዳ abugida ve ya diger adi ile alfahecalama fraqmentar yazi sistemidir Bu sistemde her bir ardicil samit sait cutu tek bir vahid kimi yazilir Her bir vahid bir samit herfin esasinda qurulur sait herfler ise oz novbesinde ikinci dereceli ehemiyyet kesb edirler Bu samit ve sait herflerin eyni derecede ehemiyyete malik oldugu elifbadan ve saitlerin eskik oldugu ve ya isteye gore yazildigi ebcedden cox ferqlidir Cox da akademik olmasi lazim olmadigi hallarda butun bu yazi sistemlerini umumilikde elifba adlandirmaq mumkundur Abuqidalara Cenubi ve Cenub Serqi Asiyada istifade edilen brahmi ailesine mexsus olan yazilar daxildir Bir dilcilik termini kimi Abugida ilk defe Peter T Daniels terefinden 1990 ci ilde hazirlamis oldugu yazi sistemlerinin tipologiyasinda istifade edilmisdir Abece sozunun latin dilinin ilk uc herfi olan a be ce herflerinden Alfabe sozunun ise oz novbesinde Yunan elifbasinin ilk iki herfi olan Alfa ve Beta herflerinden yaranmasina paralel olaraq Abugida sozu de oz novbesinde Geez yazisi menasi veren Efiopiya menseli bir soz olub ve adini bu yazi sisteminin ilk dord herfi olan a bu gi da herflerinden goturmusdur Danielsin bu sozu isletme formasi nezere alinarsa abugida samit ve sait herflerin birleserek yaratdigi ve fiqurlarin bir birine hec oxsamadigi heca yazisindan ve eyni zamanda da samit ve sait herflerin musteqil simvollar kimi istifade edildiyi elifbadan tamamile ferqlenir Elifba hecalama termini ise ilk defe olaraq 1997 ci ilde Uilyam Bright terefinden Cenub Serqi Asiya dillerine esaslanaraq hem elifba hem de heca sistemlerinin birlesmesi ideyasini eks etdirdiyine gore hind yazilarini tesvir etmek ucun istifade edilmisdir Abigudalar uzun muddet heca yazisi kimi ve ya heca yazisi ile elifba arasinda bir kecid kimi gorulmus ve bir cox oxsar adlarla cagirilmisdir neosyllabary yeni yazi Fevrier 1959 pseudo alphabet Yalanci elifba Householder 1959 semisyllabary yarimhecalama Diringer 1968 haqqinda behs edilen terminin muxtelif istifade versiyalari movcuddur ve syllabic alphabet hecali elifba Coulmas 1996 bu termin heca yazisinin sinonimi kimi istifade olunur IstinadlarXarici kecidler