Əbu Süleyman Məhəmməd Sicistani (farsca: ابوسلیمان سجستانی) (932, Bağdad – 1000) — İslam humanizmi dövrünün Bağdad filosoflarından biri idi. Mənşəcə fars idi, indiki İranın Sicistan və ya Sistan əyalətindən olduğuna görə bu adı daşıyırdı. Əl-Məntiqi də adlandırılırdı (e.ə. 932 - e.ə. 1000 il).
Dindar olmasına baxmayaraq, həm dini, həm də fəlsəfəni etibarlı və doğru mənbə hesab edirdi; sadəcə onların hər biri fərqli mövzuları əhatə etdiyini zənn edirdi. Beləliklə, Kalam elmindən istifadə edən ilahiyyatçıların rasionallıq ilahiyyatını və "Saflıq qardaşları" tərəfindən irəli sürülən fəlsəfə və dinin sintezi ideyasını rədd etdi.Ən məşhur əsəri Sivan əl-ikma "Hikmətin gəmi", öncəki dövrlərdən zamanına qədər olan qədər fəlsəfə tarixini təsvir edirdi.
Sicistani hesab edirdi ki, həqiqət haqqında biliyi ancaq bir təlimlə, bir elm sahəsi ilə kəsb etmək mümkün deyildir. Hər bir ideyada həqiqət haqqında azacıq da olsa bilik mövcuddur. Elə isə ancaq bir təlimdən yapışıb digərini rədd etmək həqiqətin aşkara çıxmasına mane olur. Dinlə fəlsəfə arasında əsaslı ziddiyyət axtarmaq həqiqətin aşkara çıxarılmasını çətinləşdirir. Odur ki onların ziddiyyəti mümkün deyildir. Bununla yanaşı, Sicistani məzmun, məqsəd və metod baxımından dinlə fəlsəfəni bir-birindən fərqləndirmişdir. O, yunan fəlsəfəsinin Şərq hikməti və islam dininə uyğunluğu haqqında traktatları oxuyur, dinlə fəlsəfənin uyğunlaşdırılmasına dair fi kirləri tənqid edirdi. Filosof iddia edirdi ki, dinlə fəlsəfəni birləşdirmək mümkün olsaydı, Allah bunu müqəddəs yazılarda insanlara xəbər verərdi. Yəni, dini fəlsəfi cəhətdən izah etmək birincinin natamamlığı mənasına gəlir, deməli, onları bir-birindən fərqləndirmək lazımdır. Fəlsəfə – din, din də fəlsəfə deyildir, mənşə baxımından ayrı-ayrı sahələrdir. Vəhy – dini, ağıl isə fəlsəfi biliyin mənbəyidir; aralarındakı fərqli cəhətlərin süni şəkildə ləğvi yolverilməzdir. Bu səbəbdən zəkanın imana müdaxiləsinə lüzum yoxdur. Ağılı vəhydən bütövlükdə təcrid edən Sicistani deyirdi ki, zəka vəhy olmadan insanı kamilləşdirə bilər. Ola bilsin ki, Sicistani bu iddianı vəhyin ağılla izahının qey- 135 ri-mümkünlüyünü, dinlə fəlsəfənin ayrı-ayrı sahələr olduğunu isbatlamaq məqsədilə səsləndirmişdir.
Xülasə, Sicistani bütün elm sahələrinin həqiqət haqqında bilikləri bu və ya digər dərəcədə ehtiva etdiyini iddia etməklə dinlə fəlsəfənin bir-birinə zidd olmadığını bildirmişdir. Amma o, məzmun, məqsəd və metod baxımından onları bir-birindən fərqləndirmiş, bəlkə də, məhz bu cəhəti isbatlamaq üçün dünyanın əzəliliyi və ağlın müstəqilliyi məsələlərində özünəməxsus ideyalar səsləndirmişdir.
Mənbə
Məmmədov E. N. Orta əsr İslam fikrində din və fəlsəfə. AMEA Z. Bünyadov adına Şərqşünaslığ institutu. Bakı: İdrak, 2019, s. 133-135.
İstinadlar
Frye, ed. by R.N. (1975). The Cambridge history of Iran (Repr. ed.). London: Cambridge U.P.
Bulaç Ali. İslam düşüncesinde din-felsefe, vahiyakıl ilişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003, s. 143.
محمد يوسف موسى. بين الدين و الفلسفة في رأي ابن رشد و فالسفة العصر الوسيط. مصر: دار المعارف، 19 s. 68.
Oktyabr 20, 2021
əbu, süleyman, məhəmməd, sicistani, əbu, süleyman, məhəmməd, sicistani, farsca, ابوسلیمان, سجستانی, bağdad, 1000, islam, humanizmi, dövrünün, bağdad, filosoflarından, biri, mənşəcə, fars, indiki, iranın, sicistan, sistan, əyalətindən, olduğuna, görə, adı, daşı. Ebu Suleyman Mehemmed Sicistani farsca ابوسلیمان سجستانی 932 Bagdad 1000 Islam humanizmi dovrunun Bagdad filosoflarindan biri idi Mensece fars idi 1 indiki Iranin Sicistan ve ya Sistan eyaletinden olduguna gore bu adi dasiyirdi El Mentiqi de adlandirilirdi e e 932 e e 1000 il Ebu Suleyman Mehemmed es SicistaniDogum tarixi 932Dogum yeri BagdadVefat tarixi 1000Vetendasligi IranElm sahesi felsefeFelsefesi RedakteDindar olmasina baxmayaraq hem dini hem de felsefeni etibarli ve dogru menbe hesab edirdi sadece onlarin her biri ferqli movzulari ehate etdiyini zenn edirdi Belelikle Kalam elminden istifade eden ilahiyyatcilarin rasionalliq ilahiyyatini ve Safliq qardaslari terefinden ireli surulen felsefe ve dinin sintezi ideyasini redd etdi En meshur eseri Sivan el ikma Hikmetin gemi onceki dovrlerden zamanina qeder olan qeder felsefe tarixini tesvir edirdi Sicistani hesab edirdi ki heqiqet haqqinda biliyi ancaq bir telimle bir elm sahesi ile kesb etmek mumkun deyildir Her bir ideyada heqiqet haqqinda azaciq da olsa bilik movcuddur Ele ise ancaq bir telimden yapisib digerini redd etmek heqiqetin askara cixmasina mane olur Dinle felsefe arasinda esasli ziddiyyet axtarmaq heqiqetin askara cixarilmasini cetinlesdirir Odur ki onlarin ziddiyyeti mumkun deyildir 2 Bununla yanasi Sicistani mezmun meqsed ve metod baximindan dinle felsefeni bir birinden ferqlendirmisdir O yunan felsefesinin Serq hikmeti ve islam dinine uygunlugu haqqinda traktatlari oxuyur dinle felsefenin uygunlasdirilmasina dair fi kirleri tenqid edirdi Filosof iddia edirdi ki dinle felsefeni birlesdirmek mumkun olsaydi Allah bunu muqeddes yazilarda insanlara xeber vererdi Yeni dini felsefi cehetden izah etmek birincinin natamamligi menasina gelir demeli onlari bir birinden ferqlendirmek lazimdir Felsefe din din de felsefe deyildir mense baximindan ayri ayri sahelerdir Vehy dini agil ise felsefi biliyin menbeyidir aralarindaki ferqli cehetlerin suni sekilde legvi yolverilmezdir Bu sebebden zekanin imana mudaxilesine luzum yoxdur 3 Agili vehyden butovlukde tecrid eden Sicistani deyirdi ki zeka vehy olmadan insani kamillesdire biler Ola bilsin ki Sicistani bu iddiani vehyin agilla izahinin qey 135 ri mumkunluyunu dinle felsefenin ayri ayri saheler oldugunu isbatlamaq meqsedile seslendirmisdir Xulase Sicistani butun elm sahelerinin heqiqet haqqinda bilikleri bu ve ya diger derecede ehtiva etdiyini iddia etmekle dinle felsefenin bir birine zidd olmadigini bildirmisdir Amma o mezmun meqsed ve metod baximindan onlari bir birinden ferqlendirmis belke de mehz bu ceheti isbatlamaq ucun dunyanin ezeliliyi ve aglin musteqilliyi meselelerinde ozunemexsus ideyalar seslendirmisdir Menbe RedakteMemmedov E N Orta esr Islam fikrinde din ve felsefe AMEA Z Bunyadov adina Serqsunaslig institutu Baki Idrak 2019 s 133 135 Istinadlar Redakte Frye ed by R N 1975 The Cambridge history of Iran Repr ed London Cambridge U P Bulac Ali Islam dusuncesinde din felsefe vahiyakil iliskisi Istanbul Iz Yayincilik 2003 s 143 محمد يوسف موسى بين الدين و الفلسفة في رأي ابن رشد و فالسفة العصر الوسيط مصر دار المعارف 19 s 68 Menbe https az wikipedia org w index php title Ebu Suleyman Mehemmed es Sicistani amp oldid 6086534, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
