fbpx
Wikipedia

Şurnuxu

Avqust 05, 2021

Şurnuxu — Ermənistan Respublikasının Sünik mərzində kənd.

Şurnuxu
39°22′39″ şm. e. 46°23′29″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 8,83 km²
Mərkəzin hündürlüyü 1.550 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
Rəsmi dili ermənicə
Xəritəni göstər/gizlə
Şurnuxu

4 yanvar 2021-ci ildə Şurnux kəndinin Azərbaycan sərhədlərinə düşən hissəsində (12 evlik ərazidə) Azərbaycan bayrağı sancıldı və həmin hissə Qubadlı rayonunun tərkibinə salındı.

Tarixi

1593-cü ildə Osmanlıların tərtib etdiyi müfəssəl dəftərdə Urud livası Muğancıq nahiyəsində qeydə alınan bu kəndin adı "Şornoxud" dur Ərazi 1604-cü ilə qədər Osmanlı idarəsində olub

Kənd rayon mərkəzindən 17 km cənub-şərqdə, Şurnuxu çayının sol sahilində, Gorus-Qafan avtomobil yolunun sağ tərəfində yerləşir.

Toponim Azərbaycan dilində "kiçik şəlalə" mənasında işlənən "çırnox" sözünün fonetik forması olan şumux // şırnıx sözü əsasında əmələ gəlmişdir. Azərbaycan dilinin Qazax dialektində "sürətlə axın" mənasında "şırnoy" sözü də işlənir.

 
Şurnuxu kəndinin girişi

Belə qənaətə gəlmək olar ki, çırnox, şırnoy, şurnux yaxınmənalı sözlərdir. Hidrotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir.

Əhalisi

Kənddə 1831-ci ildə 84 nəfər, 1904-cü ildə 117 nəfər, 1914-cü ildə 104 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.

1920-ci illərdə Zəngəzurun Şurnux kəndində yalnız azərbaycanlılar yaşayırdı. Daha sonra kənd hərbi dəstələr tərəfindən etnik təmizliyə məruz qaldı. Ermənilər orada yaşamağa başladılar. Lakin sonrakı onilliklərdə bir çox azərbaycanlı Şurnuxa qayıtdı. 1947-ci il dekabrın 23 tarixində Sovet İttifaqı Nazirlər Soveti 4083 saylı qərar qəbul etdi. Qərara görə Ermənistanda yaşayan azərbaycanlılar, o cümlədən Şurnux sakinləri Azərbaycan SSR-nın Kür-Araz vadisinə yerləşdirildi. 1953-cü il Stalinin ölümündən sonra şurnuxlu türklər kəndə qayıtdılar. Azərbaycan mənbələrinə görə, 1979-cu ildə Şurnuxda 560 azərbaycanlı yaşayırdı. 1988-ci ildə "Artsax hərəkatı" zamanı, noyabr ayında onlar Şurnuxudan yenidən deportasiya edildilər".

Şurnuxu kəndi Gorus rayonunun ən böyük azərbaycanlı kəndi idi. Gorus rayon mərkəzindən 27 km cənubda, meşənin içərisində, Qafan-Gorus magistral yolunun kənarında, Ağbulaq, Şamsız, Şahverdilər və Çayzəmi kəndlərinin yaxınlığında yerləşmişdi. 1988-ci ildə kənddə 100 ev, 800-ə yaxın əhali var idi. Kənddə ən qədim zamanlardan son illərə (1989) qədər yalnız azərbaycanlılar yaşamışdır. Şurnuxu kəndinin ətrafında qədim kilsənin və qəbiristanlığın qalıqlarının, Kəpəz dağı adlanan yerdəki ibadətgahın (pir) olması bu kəndin qədim tarixə malik olduğunu göstərən faktlardır.

Şurnuxu kəndinin yaxınlığında vaxtilə Ağvanlı adlı azərbaycanlı kəndi olmuş, 1918-ci ildə həmin kənd dağıdılmış və sonra bərpa edilməmişdir. Ağvanlı toponimi də bu yerlərin qədim Albaniya ilə bağlılığını göstərən tarixi faktdır.

1918-1920-ci illərdə Şurnuxu kəndi dağıdılmış, kənd camaatının bir hissəsi qətlə yetirilmiş, bir hissəsi isə qaçqın düşərək Qubadlı və Cəbrayıl rayonuna pənah aparmışlar. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar öz tarixi-etnik torpaqlarına dönə bilmişdir. Burada 1926-cı ildə 101 nəfər, 1931-ci ildə 123 nəfər, 1979-cu ildə 560 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. Onlar dağıdılmış təsərrüfatlarını bərpa etmişlər. 1930-cu ildə Şurnuxuda ibtidai məktəb açılmış, 1931-ci ildə kolxoz qurulmuşdur (qonşu Ağbulaq və Şamsız kəndləri ilə birlikdə). İkinci Dünya Müharibəsində Şurnuxudan 70-dən çox adam iştirak etmiş, onlardan 25 nəfəri geri qayıtmamışdır.

İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı illərdə Gorus rayonunda ermənilər azərbaycanlı əhaliyə qarşı təcavüzkar münasibətlərini daha da gücləndirdilər. 1948-1952-ci illərin deportasiyası zamanı digər azərbaycanlı kəndləri kimi, Şurnuxu camaatının da bir hissəsi köçüb Azərbaycana gəlmiş, Bakı, Sumqayıt, Ağdam, Mingəçevir və Bərdə şəhərlərində məskunlaşmışlar.

 
Şurnuxu kəndindən görünüş

Ermənilərin apardıqları milli ayrı-seçkiliyə baxmayaraq, 70-80-ci illərdə Şurnuxu kəndi xeyli inkişaf etmişdi. Kənddə müasir tipli məktəb binası, klub, kitabxana, tibb məntəqəsi, idarə binası, mağaza, çoxlu ikimərtəbəli, hər cür şəraiti olan xüsusi evlər tikilmişdi. 1988-ci il noyabrın sonlarında Gorus rayon partiya və hökumət rəhbərliyinin təşkilatçılığı ilə rayonun bütün azərbaycanlı kəndləri, o cümlədən, Şurnuxu kəndinin camaatı zorla deportasiya olunaraq, Azərbaycana qovuldular. Kənd camaatının böyük əksəriyyəti ev əşyalarını çıxarda bilmədilər. Evlərin çoxu dəyişilməmiş qaldı.

Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə Şurnuxudan 5 nəfər şəhid olmuşdu (Niftəliyev Azər Bayram oğlu - baş leytenant, ölümündən sonra "Azərbaycan bayrağı" ordeni ilə təltif olunmuşdu; Ağayev Mehman Müseyib oğlu, Şükürov Seymur Şəmil oğlu, Adıgözəlov Elşən Telman oğlu, Muradov Elbariz Cənnət oğlu).

Görkəmli alim, Azərbaycanda oftolmologiya elminin banilərindən biri, akademik Ümnisə xanım Musabəyova Şurnuxuda anadan olmuşdur. Şurnuxu kəndinin toponimləri: Kəpəz dağı, Qəhrəman çiməni, Armudluq, Almalıq, Acıqlı güney, Eşşək meydanı, Donuz damı, Qaramalıq, Üç ağac, Məscidli, Mərcimək yurdu, Xarab körpü, Anabat, Dəhnə, Göy bulaq, Həşim bəy bulağı, Ağ bulaq, Soyuq bulaq, Layış bulağı, Tas, Cəhənnəm dərəsi, Qaranlıq meşə və s.

Mənbə

Musa Urud. Zəngəzur. Bakı: "Nurlar", 2005.

İstinadlar

  1. M.Urud. Zəngəzur. Bakı: 2005, s.403
  2. Yüzbaşov R. Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı: "Elm", 1966, s.133
  3. Yüzbaşov R. Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı: "Elm", 1966, s.134
  4. ↑ erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931). Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s.28-29, 114-115

Avqust 05, 2021
şurnuxu, ermənistan, respublikasının, sünik, mərzində, kənd, ölkə, ermənistantarixi, coğrafiyasısahəsi, mərkəzin, hündürlüyü, msaat, qurşağı, 00əhalisiəhalisi, nəf, 2010, rəsmi, dili, ermənicəxəritəni, göstər, gizlə, yanvar, 2021, ildə, şurnux, kəndinin, azərb. Surnuxu Ermenistan Respublikasinin Sunik merzinde kend Surnuxu39 22 39 sm e 46 23 29 s u Olke ErmenistanTarixi ve cografiyasiSahesi 8 83 km Merkezin hundurluyu 1 550 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 224 nef 2010 Resmi dili ermeniceXeriteni goster gizle Surnuxu4 yanvar 2021 ci ilde Surnux kendinin Azerbaycan serhedlerine dusen hissesinde 12 evlik erazide Azerbaycan bayragi sancildi ve hemin hisse Qubadli rayonunun terkibine salindi Mundericat 1 Tarixi 2 Ehalisi 3 Menbe 4 IstinadlarTarixi Redakte1593 cu ilde Osmanlilarin tertib etdiyi mufessel defterde Urud livasi Muganciq nahiyesinde qeyde alinan bu kendin adi Sornoxud dur 1 Erazi 1604 cu ile qeder Osmanli idaresinde olubKend rayon merkezinden 17 km cenub serqde Surnuxu cayinin sol sahilinde Gorus Qafan avtomobil yolunun sag terefinde yerlesir Toponim Azerbaycan dilinde kicik selale menasinda islenen cirnox sozunun 2 fonetik formasi olan sumux sirnix sozu esasinda emele gelmisdir Azerbaycan dilinin Qazax dialektinde suretle axin menasinda sirnoy sozu de islenir 3 Surnuxu kendinin girisi Bele qenaete gelmek olar ki cirnox sirnoy surnux yaxinmenali sozlerdir Hidrotoponimdir Qurulusca sade toponimdir Ehalisi RedakteKendde 1831 ci ilde 84 nefer 1904 cu ilde 117 nefer 1914 cu ilde 104 nefer azerbaycanli yasamisdir 4 1920 ci illerde Zengezurun Surnux kendinde yalniz azerbaycanlilar yasayirdi Daha sonra kend herbi desteler terefinden etnik temizliye meruz qaldi Ermeniler orada yasamaga basladilar Lakin sonraki onilliklerde bir cox azerbaycanli Surnuxa qayitdi 1947 ci il dekabrin 23 tarixinde Sovet Ittifaqi Nazirler Soveti 4083 sayli qerar qebul etdi Qerara gore Ermenistanda yasayan azerbaycanlilar o cumleden Surnux sakinleri Azerbaycan SSR nin Kur Araz vadisine yerlesdirildi 1953 cu il Stalinin olumunden sonra surnuxlu turkler kende qayitdilar Azerbaycan menbelerine gore 1979 cu ilde Surnuxda 560 azerbaycanli yasayirdi 1988 ci ilde Artsax herekati zamani noyabr ayinda onlar Surnuxudan yeniden deportasiya edildiler Surnuxu kendi Gorus rayonunun en boyuk azerbaycanli kendi idi Gorus rayon merkezinden 27 km cenubda mesenin icerisinde Qafan Gorus magistral yolunun kenarinda Agbulaq Samsiz Sahverdiler ve Cayzemi kendlerinin yaxinliginda yerlesmisdi 1988 ci ilde kendde 100 ev 800 e yaxin ehali var idi Kendde en qedim zamanlardan son illere 1989 qeder yalniz azerbaycanlilar yasamisdir Surnuxu kendinin etrafinda qedim kilsenin ve qebiristanligin qaliqlarinin Kepez dagi adlanan yerdeki ibadetgahin pir olmasi bu kendin qedim tarixe malik oldugunu gosteren faktlardir Surnuxu kendinin yaxinliginda vaxtile Agvanli adli azerbaycanli kendi olmus 1918 ci ilde hemin kend dagidilmis ve sonra berpa edilmemisdir Agvanli toponimi de bu yerlerin qedim Albaniya ile bagliligini gosteren tarixi faktdir 1918 1920 ci illerde Surnuxu kendi dagidilmis kend camaatinin bir hissesi qetle yetirilmis bir hissesi ise qacqin duserek Qubadli ve Cebrayil rayonuna penah aparmislar Indiki Ermenistanda sovet hokumeti qurulandan sonra sag qalanlar oz tarixi etnik torpaqlarina done bilmisdir Burada 1926 ci ilde 101 nefer 1931 ci ilde 123 nefer 4 1979 cu ilde 560 nefer azerbaycanli yasamisdir Onlar dagidilmis teserrufatlarini berpa etmisler 1930 cu ilde Surnuxuda ibtidai mekteb acilmis 1931 ci ilde kolxoz qurulmusdur qonsu Agbulaq ve Samsiz kendleri ile birlikde Ikinci Dunya Muharibesinde Surnuxudan 70 den cox adam istirak etmis onlardan 25 neferi geri qayitmamisdir Ikinci Dunya Muharibesinden sonraki illerde Gorus rayonunda ermeniler azerbaycanli ehaliye qarsi tecavuzkar munasibetlerini daha da guclendirdiler 1948 1952 ci illerin deportasiyasi zamani diger azerbaycanli kendleri kimi Surnuxu camaatinin da bir hissesi kocub Azerbaycana gelmis Baki Sumqayit Agdam Mingecevir ve Berde seherlerinde meskunlasmislar Surnuxu kendinden gorunus Ermenilerin apardiqlari milli ayri seckiliye baxmayaraq 70 80 ci illerde Surnuxu kendi xeyli inkisaf etmisdi Kendde muasir tipli mekteb binasi klub kitabxana tibb menteqesi idare binasi magaza coxlu ikimertebeli her cur seraiti olan xususi evler tikilmisdi 1988 ci il noyabrin sonlarinda Gorus rayon partiya ve hokumet rehberliyinin teskilatciligi ile rayonun butun azerbaycanli kendleri o cumleden Surnuxu kendinin camaati zorla deportasiya olunaraq Azerbaycana qovuldular Kend camaatinin boyuk ekseriyyeti ev esyalarini cixarda bilmediler Evlerin coxu deyisilmemis qaldi Qarabag ugrunda geden doyuslerde Surnuxudan 5 nefer sehid olmusdu Nifteliyev Azer Bayram oglu bas leytenant olumunden sonra Azerbaycan bayragi ordeni ile teltif olunmusdu Agayev Mehman Museyib oglu Sukurov Seymur Semil oglu Adigozelov Elsen Telman oglu Muradov Elbariz Cennet oglu Gorkemli alim Azerbaycanda oftolmologiya elminin banilerinden biri akademik Umnise xanim Musabeyova Surnuxuda anadan olmusdur Surnuxu kendinin toponimleri Kepez dagi Qehreman cimeni Armudluq Almaliq Aciqli guney Essek meydani Donuz dami Qaramaliq Uc agac Mescidli Mercimek yurdu Xarab korpu Anabat Dehne Goy bulaq Hesim bey bulagi Ag bulaq Soyuq bulaq Layis bulagi Tas Cehennem deresi Qaranliq mese ve s Menbe RedakteMusa Urud Zengezur Baki Nurlar 2005 Istinadlar Redakte M Urud Zengezur Baki 2005 s 403 Yuzbasov R Azerbaycan cografiya terminleri tedqiqler Baki Elm 1966 s 133 Yuzbasov R Azerbaycan cografiya terminleri tedqiqler Baki Elm 1966 s 134 1 2 erm Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում 1831 1931 Հեղինակ Զավեն Կորկոտյան Յերեվան Մելքոնյան ֆոնդի հրատ 1932 rus Naselenie Sovetskoj Armenii za poslednie sto let 1831 1931 Avtor Zaven Korkotyan Erevan Izdatelstvo Melkonyan fond 1932 azerb Son yuzilde Sovet Ermenistaninin ehalisi 1831 1931 Muellif Zaven Korkotyan Irevan Melkonyan fond nesriyyati 1932 s 28 29 114 115Menbe https az wikipedia org w index php title Surnuxu amp oldid 6036423, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.