Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
İnyupik dili — İnyupiklərin ana dili. Eskimos-Aleut dil ailəsinin İnuit qrupuna daxildir. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Alyaska ştatında və Uummarmiutun dialekti Kanadanın və şəhirlərində danışılır.
| İnyupik dili | |
|---|---|
| Orijinal adı | Iñupiatun |
| Ölkələr | Amerika Birləşmiş Ştatları (Alyaska ştatı), Kanada |
| Danışanların ümumi sayı |
|
| Təsnifatı | |
| Yazı | latın əlifbası |
| Dil kodları | |
| QOST 7.75–97 | инп 218 |
| ISO 639-1 | ik |
| ISO 639-2 | ipk |
| ISO 639-3 | ipk |
| Dilin strukturlarının dünya atlası | inu |
| 253 | |
| ipk | |
| ELCat | 2369 |
| IETF | ik |
| Glottolog | inup1234 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dialektləri
- Seward Yarımadası İnyupikçəsi (İngilis dilində Seward Peninsula Inupiaq)
- Bering Boğazı İnyupikçəsi (İngilis dilində Bering Strait Inupiaq)
- Diomede
- İngalikmiut
- İmaqliq
- Wales
- Kiŋikmiut
- Tapqaġmiut
- Ukiuvaŋmiut
- Diomede
- Qawiaraq
- Qərb Qawiaraq
- Siñġaġmiut
- Qaviaraġmiut
- Ayaqsaaġiaaġmiut
- Aziagmiut
- Şərq Qawiaraq və ya Iġałuiŋmiut
- Qərb Qawiaraq
- Bering Boğazı İnyupikçəsi (İngilis dilində Bering Strait Inupiaq)
- Şimali Alyaska İnyupikçəsi (İngilis dilində Northern Alaskan Iñupiaq)
- Malimiut
- Kotzebue
- Pittaġmiut
- Kaŋiġmiut
- Qikiqtaġruŋmiut
- Kobuk
- Kuuŋmiut
- Kiitaaŋmiut və ya Kiitaaġmiut
- Siiḷviim Kaŋianiġmiut
- Nuurvinmiut
- Kuuvaum Kaŋiaġmiut
- Akuniġmiut
- Nuataaġmiut
- Napaaqtuġmiut
- Kivalliñiġmiut
- Kotzebue
- Əsl Şimali Alyaska İnyupikçəsi (İngilis dilində North Alaskan Inupiatun)
- Tikiġaġmiut
- North Slope İnyupikçəsi (İngilis dilində North Slope Inupiatun)
- Utuqqaġmiut
- Siḷaliñaġmiut
- Kukparungmiut
- Kunmiut
- Kakligmiut
- Sidarumiut
- Utkiavinmuit
- Nuvukmiut
- Kuulugruaġmiut
- Ikpikpagmiut
- Kuukpigmiut
- Kañianermiut
- Killinermiut
- Kagmalirmiut
- Nunataaġmiut
- Uummarmiut (xalq), Uummarmiutun (dil)
- Malimiut
Anadili
13.500 nəfərlik etnik İnyupik əhalisindən yalnız 3000 nəfəri anadilində danışa bilir. 6 – 16 yaş arası bütün İnyupik uşaqları qanuni olaraq sayları 73 olan federal Bureau of Indian Affairs məktəblərinə getməyə məcburdurlar. Digər tərəfdən Alyaska ştatında 77 kənd məktəbi vardır. North Slope bölgəsində dərs ili avqust ayında başlayır və cəmi 180 gün davam edir.. orta məktəbin ən yüksək hissəsinə,keçid imtahanı adlı kolecdə keçirilir.
Alyaskada 1980 və 1992-ci illərdə, Eskimo-Aleut dillərində dannışa bilən əhali
| Ayaska | etnik sayı | anadilində danışa bilənlərin sayı | % | danışa bilənlərin orta yaş həddi |
| 1980 | . | . | . | . |
| Sibir Yupikləri | 1.100 | 1.050 | 95 | Orta nəslin çoxu və uşaqların hamısı |
| Yupikler | 17.000 | 14.000 | 80 | Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi |
| İnyupikler | 12.000 | 5.000 | 40 | Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi |
| Supikler | 3.000 | 1.000 | 33 | Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi |
| Aleutlar | 2.200 | 700 | 35 | Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi |
| 1992 | . | . | . | . |
| Sibir Yupikləri | 1.100 | 1.050 | 95 | Orta nəslin hamısı və uşaqların böyük bir qismi |
| Yupiklər | 18.000 | 12.000 | 67 | Orta nəslin hamısı və uşaqların kiçik bir qismi |
| İnyupiklər | 13.000 | 4.000 | 31 | Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi |
| Supiklər | 3.100 | 600 | 19 | Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi |
| Aleutlar | 2.100 | 400 | 19 | Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi |
Əlifbası
Alyaska İnyupik əlifbası
| A | G | H | I | K | L | M | N | P | Q | R | S | T | U | V | Y | ||||||||
| a | ch | g | ġ | h | i | k | l | ḷ | ł | ł̣ | m | n | ñ | ŋ | p | q | r | s | sr | t | u | v | y |
| /a/ | /tʃ/ | /ɣ/ | /ʁ/ | /h/ | /i/ | /k/ | /l/ | /ʎ/ | /ɬ/ | /ʎ̥/ | /m/ | /n/ | /ɲ/ | /ŋ/ | /p/ | /q/ | /ʐ/ | /s/ | /ʂ/ | /t/ | /u/ | /v/ | /j/ |
Dialektlerin əlifbası:
- Diomede : e
- Bering : w , z , zr
- Kobuk : ’
- Seward : b
Kanada İnyupik əlifbası
Kanadada Uummarmiut dialektinin əlifbası:
| A | F | G | H | Dj | I | K | L | M | N | P | Q | R | T | U | V | Y | |||||
| a | ch | f | g | h | dj | i | k | l | ł | m | n | ñ | ng | p | q | r | ȓ | t | u | v | y |
| Alyaska dialekti | Kanada dialekti | Azərbaycanca adı |
| Uummaġmiutun | Uummarmiutun | Kanada İnyupikçəsi |
| siksrik | hikřik | |
| qugruk | qugřuk | Amerika qu quşu |
| aaġlu | arlu | orka |
| amaġuq | amaruq | adi canavar |
| isuŋŋaġluk | ihun’ngaq | |
| kaŋuq | kanguq | qaz |
| qunŋiq | qun’ngiq | şimal maralı |
| tiġiganniaq | tiriganiaq | Qütb tülküsü |
| umiŋmak | umingmak | qoyunöküz |
Ədədlər
| Şimal Alyaska dialekti | Şimal-qərb Alyaska dialekti | Ukiuvaŋmiut dialekti | mənası |
| atausiq | atausriq | atausiq | 1 |
| malġuk | malġuk | maġluuk | 2 |
| piŋasut | piñasrut | piŋasut | 3 |
| sisamat | sisamat | sitamat | 4 |
| tallimat | tallimat | tallimat | 5 |
| itchaksrat | itchaksrat | aġvinikłit | 6 |
| tallimat malġuk | tallimat malġuk | tallimat maġluuk | 7 |
| tallimat piŋasut | tallimat piñasrut | tallimat piŋasut | 8 |
| quliŋuġutaiḷaq | quliŋŋuutaiḷaq | qulinŋutailat | 9 |
| qulit | qulit | qulit | 10 |
| qulit atausiq | qulit atausriq | qulit atausiq | 11 |
| qulit malġuk | qulit malġuk | qulit maġluuk | 12 |
| qulit piŋasut | qulit piñasrut | qulit piŋasut | 13 |
| akimiaġutaiḷaq | akimiaŋŋutaiḷaq | agimiaġutailaq | 14 |
| akimiaq | akimiaq | agimiaq | 15 |
| akimiaq atausiq | akimiaq atausriq | agimiaq atausiq | 16 |
| akimiaq malġuk | akimiaq malġuk | agimiaq maġluuk | 17 |
| akimiaq piŋasut | akimiaq piñasrut | agimiaq piŋasut | 18 |
| iñuiññaŋŋutaiḷaq | iñuiñaġutaiḷaq | inuinaġutailat | 19 |
| iñuiññaq | iñuiñaq | inuinnaq | 20 |
| iñuiññaq qulit | iñuiñaq qulit | inuinaq qulit | 30 |
| malġukipiaq | malġukipiaq | maġluutiviaq | 40 |
| malġukipiaq qulit | malġukipiaq qulit | maġluutiviaq qulit | 50 |
| piŋasukipiaq | piñasrukipiaq | piŋasuutiviaq | 60 |
| piŋasukipiaq qulit | piñasrukipiaq qulit | piŋasuutiviaq qulit | 70 |
| sisamakipiaq | sisamakipiaq | . | 80 |
| sisamakipiaq qulit | sisamakipiaq qulit | . | 90 |
| tallimakipiaq | tallimakipiaq | tallimativiaq | 100 |
| kavluutit | . | kabluutit | 1000 |
Vikipediya versiyası
- İnyupik dilindeki Vikipediya versiyası : Makpiġaaq Kanna
İstinadlar
- Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;ref794adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - . 2010-06-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-04.
- . 2010-06-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-04.
- Panu Hallamaa (1997), Unangam Tunuu and Sugtestun: A Struggle for Continued Life 2012-11-14 at the Wayback Machine,
- "Interactive IñupiaQ Dictionary". 2015-07-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-08-04.
- Inuvialuit Settlement Region – TK Study, August 2006[ölü keçid]
- . 2015-09-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Inyupik dili Inyupiklerin ana dili Eskimos Aleut dil ailesinin Inuit qrupuna daxildir Amerika Birlesmis Statlarinin Alyaska statinda ve Uummarmiutun dialekti Kanadanin ve sehirlerinde danisilir Inyupik diliOrijinal adi InupiatunOlkeler Amerika Birlesmis Statlari Alyaska stati KanadaDanisanlarin umumi sayi 5 580 nef TesnifatiEskimos aleut dilleri d Inyupik dili dd dd Yazi latin elifbasiDil kodlariQOST 7 75 97 inp 218ISO 639 1 ikISO 639 2 ipkISO 639 3 ipkDilin strukturlarinin dunya atlasi inu253ipkELCat 2369IETF ikGlottolog inup1234 Vikianbarda elaqeli mediafayllarInyupik dilinin istifade xeritesi 1 North Slope Borough Esl Simali Alyaska Inyupikcesi Inyupik dilinin istifade xeritesi 2 Northwest Arctic Borough Malimiut Inyupik dilinin istifade xeritesi 3 Nome Census Area Seward Yarimadasi Inyupikcesi DialektleriSeward Yarimadasi Inyupikcesi Ingilis dilinde Seward Peninsula Inupiaq Bering Bogazi Inyupikcesi Ingilis dilinde Bering Strait Inupiaq Diomede Ingalikmiut Imaqliq Wales Kiŋikmiut Tapqaġmiut Ukiuvaŋmiut Qawiaraq Qerb Qawiaraq Sinġaġmiut Qaviaraġmiut Ayaqsaaġiaaġmiut Aziagmiut Serq Qawiaraq ve ya Iġaluiŋmiut Simali Alyaska Inyupikcesi Ingilis dilinde Northern Alaskan Inupiaq Malimiut Kotzebue Pittaġmiut Kaŋiġmiut Qikiqtaġruŋmiut Kobuk Kuuŋmiut Kiitaaŋmiut ve ya Kiitaaġmiut Siiḷviim Kaŋianiġmiut Nuurvinmiut Kuuvaum Kaŋiaġmiut Akuniġmiut Nuataaġmiut Napaaqtuġmiut Kivalliniġmiut Esl Simali Alyaska Inyupikcesi Ingilis dilinde North Alaskan Inupiatun Tikiġaġmiut North Slope Inyupikcesi Ingilis dilinde North Slope Inupiatun Utuqqaġmiut Siḷalinaġmiut Kukparungmiut Kunmiut Kakligmiut Sidarumiut Utkiavinmuit Nuvukmiut Kuulugruaġmiut Ikpikpagmiut Kuukpigmiut Kanianermiut Killinermiut Kagmalirmiut Nunataaġmiut Uummarmiut xalq Uummarmiutun dil AnadiliIsaġvik Kolleconin esas binasi ve balina basinin heykeliIngilisce Welcome to Barrow ve Inyupikce Paġlagivsigin Utqiaġvigmun Borroya xos gelmisiniz tablosu ve her iki terefde qoyulan balina heykeli 13 500 neferlik etnik Inyupik ehalisinden yalniz 3000 neferi anadilinde danisa bilir 6 16 yas arasi butun Inyupik usaqlari qanuni olaraq saylari 73 olan federal Bureau of Indian Affairs mekteblerine getmeye mecburdurlar Diger terefden Alyaska statinda 77 kend mektebi vardir North Slope bolgesinde ders ili avqust ayinda baslayir ve cemi 180 gun davam edir orta mektebin en yuksek hissesine kecid imtahani adli kolecde kecirilir Alyaskada 1980 ve 1992 ci illerde Eskimo Aleut dillerinde dannisa bilen ehali Ayaska etnik sayi anadilinde danisa bilenlerin sayi danisa bilenlerin orta yas heddi1980 Sibir Yupikleri 1 100 1 050 95 Orta neslin coxu ve usaqlarin hamisiYupikler 17 000 14 000 80 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiInyupikler 12 000 5 000 40 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiSupikler 3 000 1 000 33 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiAleutlar 2 200 700 35 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismi1992 Sibir Yupikleri 1 100 1 050 95 Orta neslin hamisi ve usaqlarin boyuk bir qismiYupikler 18 000 12 000 67 Orta neslin hamisi ve usaqlarin kicik bir qismiInyupikler 13 000 4 000 31 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiSupikler 3 100 600 19 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiAleutlar 2 100 400 19 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiElifbasiAlyaska Inyupik elifbasi A G H I K L M N P Q R S T U V Ya ch g ġ h i k l ḷ l l m n n ŋ p q r s sr t u v y a tʃ ɣ ʁ h i k l ʎ ɬ ʎ m n ɲ ŋ p q ʐ s ʂ t u v j Dialektlerin elifbasi Diomede e Bering w z zr Kobuk Seward bKanada Inyupik elifbasi Kanadada Uummarmiut dialektinin elifbasi A F G H Dj I K L M N P Q R T U V Ya ch f g h dj i k l l m n n ng p q r ȓ t u v yAlyaska ve Kanada dialektleriAlyaska dialekti Kanada dialekti Azerbaycanca adiUummaġmiutun Uummarmiutun Kanada Inyupikcesisiksrik hikrikqugruk qugruk Amerika qu qusuaaġlu arlu orkaamaġuq amaruq adi canavarisuŋŋaġluk ihun ngaqkaŋuq kanguq qazqunŋiq qun ngiq simal maralitiġiganniaq tiriganiaq Qutb tulkusuumiŋmak umingmak qoyunokuzEdedlerSimal Alyaska dialekti Simal qerb Alyaska dialekti Ukiuvaŋmiut dialekti menasiatausiq atausriq atausiq 1malġuk malġuk maġluuk 2piŋasut pinasrut piŋasut 3sisamat sisamat sitamat 4tallimat tallimat tallimat 5itchaksrat itchaksrat aġviniklit 6tallimat malġuk tallimat malġuk tallimat maġluuk 7tallimat piŋasut tallimat pinasrut tallimat piŋasut 8quliŋuġutaiḷaq quliŋŋuutaiḷaq qulinŋutailat 9qulit qulit qulit 10qulit atausiq qulit atausriq qulit atausiq 11qulit malġuk qulit malġuk qulit maġluuk 12qulit piŋasut qulit pinasrut qulit piŋasut 13akimiaġutaiḷaq akimiaŋŋutaiḷaq agimiaġutailaq 14akimiaq akimiaq agimiaq 15akimiaq atausiq akimiaq atausriq agimiaq atausiq 16akimiaq malġuk akimiaq malġuk agimiaq maġluuk 17akimiaq piŋasut akimiaq pinasrut agimiaq piŋasut 18inuinnaŋŋutaiḷaq inuinaġutaiḷaq inuinaġutailat 19inuinnaq inuinaq inuinnaq 20inuinnaq qulit inuinaq qulit inuinaq qulit 30malġukipiaq malġukipiaq maġluutiviaq 40malġukipiaq qulit malġukipiaq qulit maġluutiviaq qulit 50piŋasukipiaq pinasrukipiaq piŋasuutiviaq 60piŋasukipiaq qulit pinasrukipiaq qulit piŋasuutiviaq qulit 70sisamakipiaq sisamakipiaq 80sisamakipiaq qulit sisamakipiaq qulit 90tallimakipiaq tallimakipiaq tallimativiaq 100kavluutit kabluutit 1000Vikipediya versiyasiInyupik dilindeki Vikipediya versiyasi Makpiġaaq KannaIstinadlarEthnologue ing 25 19 Dallas Texas SIL International 1951 ISSN 1946 9675 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi ref794 adli istinad ucun metn gosterilmeyib 2010 06 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 04 2010 06 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 04 Panu Hallamaa 1997 Unangam Tunuu and Sugtestun A Struggle for Continued Life 2012 11 14 at the Wayback Machine Interactive InupiaQ Dictionary 2015 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2011 08 04 Inuvialuit Settlement Region TK Study August 2006 olu kecid 2015 09 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 04