Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Enki — Qədim Şumer mifologiyasında su, müdriklik, sehr, sənətkarlıq və yaradılış tanrısıdır. O, eyni zamanda insanları qoruyan və tanrıların gizli planlarına qarşı çıxan tanrı kimi də tanınır.
| Enki | |
|---|---|
 | |
| Mifologiya | Qədim Mesopotamiya dini[d] |
| Təsir sahəsi | Eredu |
| Cinsi | kişi[d] |
| Qardaşı və bacısı | Enlil |
| Digər mədəniyyətlərdə | Ea, Pallant |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Mənşə və adının etimologiyası
Şumer dilində "Enki" adı "Yer Rəbbi" mənasına gəlir ("En" – rəb, "Ki" – yer). Akkadlarda isə o, "Ea" adlandırılır və bu ad "evin suyu" və ya "evin sahibi" kimi şərh olunur. Onun adı ilə bağlı müxtəlif tədqiqatlar aparılmışdır. Bəziləri Enki adının türk dilləri ilə fonetik və leksik uyğunluq təşkil etdiyini qeyd etmişdir.
Ailəsi
Enki, göy tanrısı An ilə dəniz tanrıçası Nammu-nun oğludur. O, hava tanrısı Enlil və yeraltı aləmin ilahəsi Ereşkigal ilə bacı-qardaşdır. Enkinin həyat yoldaşı Damkina; Marduk, Dumuzid, Ninsar, Ninkurra, Uttu, Ninti isə uşaqlarıdır.
Əfsanələrdə rolu
Enuma Eliş (Yaradılış dastanı) – Babilin yaradılış dastanı olan "Enuma Eliş"də Enki mühüm rol oynayır. O, ilk xaos tanrıları Apsu və Tiamatın planlarını pozaraq, tanrıların həyatını qoruyur. Sonradan oğlu, Marduk, Tiamatla mübarizəyə girərək yeni dünya yaradır.
Ziusudra və daşqın – Enki bəşəriyyətə qarşı böyük daşqın planlaşdırıldığını öyrənir və Ziusudra adlı saleh insana xəbərdarlıq edərək onu xilas edir. Bu mif, sonradan Babil dastanlarında Utnapiştim, Bibliyada Nuh əfsanəsi ilə paralel olaraq təqdim olunur.
Tarixi
Enkiyə ibadət təqribən e.ə. 4-cü minillikdə başlamışdır. Onun əsas mərkəzi Eredu şəhəri idi. Arxeoloji qazıntılar göstərir ki, burada Enkiyə həsr edilmiş çoxsaylı məbədlər mövcud olub. Eredu, Mesopotamiyanın ən qədim şəhərlərindən biri hesab edilir. Burada ilk məbəd kompleksi məhz Enki üçün inşa olunmuşdur.
Eredudakı E-Abzu ("Abzu Evi") Enkinin su ilə olan əlaqəsini göstərir. Bu məbəd həm arxeoloji baxımdan, həm də dini baxımdan Mesopotamiya sivilizasiyanın ilkin mərhələsində böyük rol oynamışdır. E-Abzu məbədi mərtəbəli, su iıə əlaqəli tikili olub, sonralar zikkuratlara ilham vermişdir.
Enkinin təsviri
Enki ənənəvi olaraq su axını içində təsvir olunur. Adətən çiyinlərindən iki çay axır: Dəclə və Fərat. Bu, onun məhsuldarlıq və su ilə olan əlaqəsini vurğulayır. O, tez-tez balıq, su qabı, tısbağa və ya əjdaha ilə birlikdə təsvir edilir.
İstinadlar
- Mark, Joshua J. "Enki (tanrı)". Dünya Tarihi Ansiklopedisi (türk). 9 yanvar 2017. 2025-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-17.
- "Enki (Sümer Mitolojisi), Ea (Babil, Akad Mitolojisi) – Özhan Öztürk Makaleleri" (türk). 27 yanvar 2018.
- "Who is Enki? – Enki Health Services, Inc". www.enkihealth.org. 2025-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-17.
- "Enki/Ea (god)". oracc.museum.upenn.edu (ingilis). 2025-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Enki Qedim Sumer mifologiyasinda su mudriklik sehr senetkarliq ve yaradilis tanrisidir O eyni zamanda insanlari qoruyan ve tanrilarin gizli planlarina qarsi cixan tanri kimi de taninir EnkiMifologiya Qedim Mesopotamiya dini d Tesir sahesi EreduCinsi kisi d Qardasi ve bacisi EnlilDiger medeniyyetlerde Ea Pallant Vikianbarda elaqeli mediafayllarMense ve adinin etimologiyasiSumer dilinde Enki adi Yer Rebbi menasina gelir En reb Ki yer Akkadlarda ise o Ea adlandirilir ve bu ad evin suyu ve ya evin sahibi kimi serh olunur Onun adi ile bagli muxtelif tedqiqatlar aparilmisdir Bezileri Enki adinin turk dilleri ile fonetik ve leksik uygunluq teskil etdiyini qeyd etmisdir AilesiEnki goy tanrisi An ile deniz tanricasi Nammu nun ogludur O hava tanrisi Enlil ve yeralti alemin ilahesi Ereskigal ile baci qardasdir Enkinin heyat yoldasi Damkina Marduk Dumuzid Ninsar Ninkurra Uttu Ninti ise usaqlaridir Efsanelerde roluEnuma Elis Yaradilis dastani Babilin yaradilis dastani olan Enuma Elis de Enki muhum rol oynayir O ilk xaos tanrilari Apsu ve Tiamatin planlarini pozaraq tanrilarin heyatini qoruyur Sonradan oglu Marduk Tiamatla mubarizeye girerek yeni dunya yaradir Ziusudra ve dasqin Enki beseriyyete qarsi boyuk dasqin planlasdirildigini oyrenir ve Ziusudra adli saleh insana xeberdarliq ederek onu xilas edir Bu mif sonradan Babil dastanlarinda Utnapistim Bibliyada Nuh efsanesi ile paralel olaraq teqdim olunur TarixiEnkiye ibadet teqriben e e 4 cu minillikde baslamisdir Onun esas merkezi Eredu seheri idi Arxeoloji qazintilar gosterir ki burada Enkiye hesr edilmis coxsayli mebedler movcud olub Eredu Mesopotamiyanin en qedim seherlerinden biri hesab edilir Burada ilk mebed kompleksi mehz Enki ucun insa olunmusdur Eredudaki E Abzu Abzu Evi Enkinin su ile olan elaqesini gosterir Bu mebed hem arxeoloji baximdan hem de dini baximdan Mesopotamiya sivilizasiyanin ilkin merhelesinde boyuk rol oynamisdir E Abzu mebedi mertebeli su iie elaqeli tikili olub sonralar zikkuratlara ilham vermisdir Enkinin tesviriEnki enenevi olaraq su axini icinde tesvir olunur Adeten ciyinlerinden iki cay axir Decle ve Ferat Bu onun mehsuldarliq ve su ile olan elaqesini vurgulayir O tez tez baliq su qabi tisbaga ve ya ejdaha ile birlikde tesvir edilir IstinadlarMark Joshua J Enki tanri Dunya Tarihi Ansiklopedisi turk 9 yanvar 2017 2025 03 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 17 Enki Sumer Mitolojisi Ea Babil Akad Mitolojisi Ozhan Ozturk Makaleleri turk 27 yanvar 2018 Who is Enki Enki Health Services Inc www enkihealth org 2025 05 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 17 Enki Ea god oracc museum upenn edu ingilis 2025 06 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 17