fbpx
Wikipedia

Əbülhəsən Əşəri

Avqust 03, 2021

Əbülhəsən Əşəri(ərəb. ابو الحسن علي بن إسماعيل الأشعري‎‎; 873 874 Bəsrə — 935 Bağdad) — Ərəb ruhanisi, filosofu, Əşərilər təriqətinin yaradıcısı.

Əbülhəsən Əşəri
ərəb. أبو الحسن الأشعري‎‎
Doğum tarixi 873[…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 935
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti ilahiyyatçı, mutakallim[d], filosof, müfəssir, fəqih

Həyatı

Ömrünün təxminən 35 ilini mütəzilə əqidəsində keçirib, əqli elmlərdə məharət sahibi olduqdan sonra, o məzhəbi tərk edərək Əhli Sünnətin məzhəbinə keçmiş və məharətini bu əqidənin müdafiəsi üçün sərf etmiş, xüsusilə əqli cəbhədəki ehtiyacı qarşılamışdır.

Dönüş səbəbi isə, Allahın Rəsulunu dəfələrlə yuxuda görməsi və ona "sünnətimə dəstək çıx, olduğun yoldan (itizaldan) uzaqlaş" deməsi və bunu dəfələrlə yuxuda təkrarlaması olmuşdur. İmam, bundan sonra hər şeyi kənara buraxıb bir müddət dəlilləri qarşılaşdırmış, üzərində düşünmüş və nəhayət Əhli Sünnət məzhəbinə keçərək, bütün köhnə kitablarını etibarsız elan etmişdir.

Belə ki, o mütəzilənin imamlarıyla münazirə etmək üçün məclislər qurar və onları daha öncə məğlub olmadıqları şəkildə məğlub edərdi.

Əbu Səhlin rəvayətinə görə, o Bəsrədə mütəzilə məzhəbindən olan bir qrup alimlə münazirə məqsədilə məclis qurdu. Münazirədə iştirak edən alimlər tək tək məğlub olub susdular. İkinci məclis üçün anlaşıb qalxdılar. Lakin, ikinci məclis üçün bir mütəzili alim belə məclisə gəlməyə cəsarət etmədi. İmam Əşarinin əshabından biri, "Mütəzilə qaçdı" yazılıb qapıya asılmasını istədi.

İslam daxili bidət firqələrinə və İslam xarici küfr əhlinə qarşı yazdığı onlarca kitab və risalələri vardır. Bu firqələrlə sayılmayacaq qədər münazirələrə qatılırdı.

İmam Əşari təfsir, hədis, fiqh, tasavvuf elmində də biliklərə malik idi.

Elmi sahədə imamlığının ən böyük əlamətlərindən biri, Əhli Sünnət alimlərinin böyük əksəriyyətinin ona tabe olub, əqidədə onu imam təyin etmələridir.

Müəllimləri:

  1. Zəkəriyya bin Yəhya Əs Saci
  2. Əbu İshaq Əl Mərvəzi (Məşhur mühəddis və fəqih)
  3. Əbu Xalifə Əl Cuməhi
  4. Səhl bin Sərh
  5. Abdur Rahmən bin Xaləf əl Bəsri
  6. Muhəmməd bin Yaqub Əl Muqri

Məşhur tələbələri:

  1. Əbul Həsən Əl Bəhili (Əşariylə münazirədən sonra Şiəlikdən Əhli Sünnət məzhəbinə keçmişdir.)
  2. Əbul Həsən Əl Kirmani
  3. Əbu Zeyd Əl Mərvəzi
  4. Əbu Abdillah bin Mücahid Ət Tai Əl Bəsri
  5. Bundar bin əl Huseyn Əş Şirazi
  6. Əbu Muhəmməd Ət Tabəri Əl İraqi
  7. Zahir bin Əhməd Əs Səraxsi
  8. Əbu Səhl Əs Suluki
  9. Əbu Nasr Əl Kəvvaz Əş Şirazi
  10. Əbu Bəkr Əl Curcani Əl İsmaili
  11. Əbu Abdillah Hamaveyh Əs Sayrafi
  12. Əbu Abdillah bin Hafif Əş Şirazi
  13. Muhəmməd bin Əli Əl Qaffal
  14. Əd Dimyəni

Əsas əsərləri

İmamın toplam altımışdan çox əsəri var. Üç yüzə çatdığı da qeyd olunur. Bu əsərləri aşağıdakı formada qruplaşdırmaq olar:

  1. Mütəzili olduğu zaman yazdığı kitablar. Sonradan bunlardan imtina etmişdir.
  2. Fəlsəfəçi, Yəhudi, Xristian, Məcusilərə yazdığı rəddiyələr.
  3. Xəvaric, Mütəzilə, Şiə və Zahirilərə yazdığı rəddiyələr.
  4. Məqalət kitabları.
  5. Verilən suallara cavab olaraq yazdığı risalələr.

Əsərlərinin siyahısı

  1. Təfsirul Quran (70 cild. 300 cild olduğu haqqında da bir görüş var.)
  2. Risələ ilə Əhlis Səğr (Azərbaycan alimlərinin suallarına cavab olaraq sələfin məzhəbini açıqladığı bir risalədir. Türkcəyə tərcümə edilmişdir.)
  3. Əl İbənə an Usulid Diyənə (Türkcəyə tərcümə edilmişdir.)
  4. Ər Raddu alə İbnir Ravəndi
  5. Əl Fusul fir Raddi alə Mulhidin vəl Xaricinə anil Millə
  6. Əl Qami likitəbil Xalidi fil İradə
  7. Kitəbul İctihəd fil Əhkam
  8. Kitabul Əxbar və Təshihuhə
  9. Kitabul İdrak fi Funun min Lətifil Kəlam
  10. Kitabul İməmə
  11. Ət Təbyin an Usuliddin
  12. Əş Şərh vət Təfsil fir Raddi alə Əhlil İfki vət Tadlil
  13. Əl Uməd
  14. Kitəbul Mucəz
  15. Kitabu Xalqil Əməl
  16. Əs Sifat
  17. Əl Luma fir Raddi alə Əhliz Zeyği vəl Bidə
  18. İstihsanul Xavdi fi İlmil Kəlam
  19. Cuməlu Məqalətil Mulhidin
  20. Ən Naqd aləl Cubbai
  21. Ən Naqd aləl Bəlxi
  22. İdahul Burhan fir Raddi alə Əhliz Zeyği vət Tuğyan
  23. Risalətul İman
  24. Əl Funun fir Rəddi aləl Mulhidin
  25. Ən Nəvədir fi Dəqaiqil Kələm
  26. Əl Cəvhər fir Rəddi alə Əhliz Zeyğ
  27. Məqalətul Fələsifə
  28. Cəvabul Xurasaniyyin
  29. Məqalat əl-İslamiyyin va ixtilaf əl-müsəllin
  30. Cəvəzu Ruyətilləhi Təalə bil Əbsar
  31. Ədəbul Cədəl
  32. Kitəbur Rəddi aləl Mucəssimə
  33. Kitəbul Ulum
  • Müsəlmanların fikirləri və ibadət edənlərin rəy müxtəlifliyi (əsərindən parçalar). Ərəb dilindən tərcümə edən: Zakir Məmmədov. Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999

Fəlsəfəsi

Kəlam ortodoksal islam sxolastikası olaraq özünün ilkin formasında, protofəlsəfi səviyyədə YIII əsrin başlanğıcında Misirdə meydana gəlmişdi. 908-ci ildə isə kəlamın əşərilik adlanan bir qolunun da əsası qoyuldu. Bu vaxta kimi mötəzilə nümayəndəsi kimi tanınan Əbülhəsən Əşəri həmin il mötəziləni bir günah kimi etiraf etdi, təntənəli surətdə tövbə edərək ondan üz döndərdi, "mötəzilə çirkabı"ndan təmizləndiyini bildirdi. Lakin, Əşəri öz keçmişinin üstündən tamamilə xətt çəkə bilmədi. O, mötəzilə üçün səciyyəvi olan rasionalizmi dinə gətirdi. Heç də təsadüfi deyildir ki, Əşəridə Quranın da Allah qədər mütləq, əbədi və əzəli olduğu fikri irəli sürülür.

Əşərizmdə şəhərli rasionalizmi aşkar olaraq duyulur. Əgər mötəzilə başlıca olaraq tacir dünyaduyumunun nəzəri ifadəçisi idisə, əşərilik daha çox dövlət məmuruna xas olan dünyaduyumu ifadə edirdi. İctimai həyatda məmurun oynadığı rolun əhəmiyyəti artdıqca müsəlman aləmində bu rolun ən uğurlu ifadəsi olan fars fenomeninin də cəmiyyətdə əhəmiyyəti və rolu artırdı. Bağdadda siyasi hakimiyyətə əslində büveyhilərin, Orta Asiyada isə samanilərin sahib olması fars fenomeninin və bununla bağlı olaraq şəhərli təfəkkür tərzinin islam cəmiyyətində əhəmiyyətinin artmasından xəbər verirdi.

Əşəriliyin təkamülü büveyhilərin hakimiyyətə doğru irəliləyişi ilə paralel baş verirdi. Səciyyəvidir ki, əşərilik Quranı müsəlman əxlaqının bir rasional kodeksi olaraq qavramış və onu Allahın yaratdıqlarından, sadəcə olaraq, biri kimi deyil, Allahın özünün təcəssümü kimi qəbul etmişdir. Ümumiyyətlə, götürüldükdə isə, əgər mötəzilə təliminin davamçıları dini ehkamların mütləqliyini qəbul etməyib, əksinə dünyəvi şüuru mütləqləşdirirdilərsə, ortodoksal təlimin tərəfdarları dini şüuru mütləqləşdirirdilər.

Haqqında deyilənlər

İmam Tacuddin əs Subki "Muidun Niəm"də deyir:

"İmam əl Əşarinin əqidəsi, Əbu Cəfər ət Tahavinin, Əbul Qasim əl Quşeyrinin əqidəsinin və "Əl Murşidə" adlanan əqidənin əhatə etdiyi əqidədir. (Bu əqidələr hamısı) Əhli Sünnə vəl Cəmaənin inanc təməllərində müştərəkdirlər."

Şeyx Tacuddin əs Subki "Tabəqat"ında bu İmam haqda danışarkən deyir:

"Əhli Sünnət vəl Cəmaatın şeyxi, mütəkəllimlərin imamı, rəsulların seyyidinin sünnətinin yardımçısı, dinin müdafiəçisi, insanların aləmlərin Rəbbi üçün qalxacaqları günə kimi təsiri qalacaq bir səylə, müsəlmanların əqidələrini qorumağa səy göstərən bir kimsədir. İmam, dahi, müttəqi biridir. Şəriəti iftiraçıların sözlərindən qorumuşdur. İslam millətinin yardımına qalxmış, təkidli bir şəkildə onlara yardım etmişdir."

Yenə Tacuddin əs Subki "Tabaqat"da, Əbu Bəkr əl İsməilinin belə dediyini nəql edir:

"Bu din (əqidə) – yəni çox hissəsi – getdikdən sonra, uca Allah onu Əhməd ibn Hənbəl, Əbul Həsən əl Əşari və Əbu Nueym əl İstirabazi ilə qaytardı."

Yenə Tacuddin əs Subki "Tabaqat"da, İmam Beyhəqidən belə dediyini nəql edir:

"Əbul Həsən əl Əşari) Allahın dinində hər hansı bir yenilik çıxarmayıb, heç bir bidət də gətirməyib. Əksinə səhabə, tabiun və onlardan sonra gələn imamların üsuluddin/əqidə haqqındakı sözlərini almış, daha geniş şərh və bəyanla onları dəstəkləmişdir."

İmam Tacuddin əs Subki "Tabaqat"da atasından nəqlən deyir:

"Şeyxi, İmamı (atası Təqiyyuddin əs Subkini nəzərdə tutur) - rahimahullah - belə deyərkən eşitdim: "Tahavi əqidəsinin içindəkilər, əl Əşarinin etiqad etdiyidir. O, Tahavi əqidəsinə sadəcə üç məsələdə müxalif olmuşdur."

İmam Tacuddin əs Subki "Tabaqat"da, Əbu İshaq əş Şirazidən belə dediyini nəql edir:

"Əbul Həsən əl Əşari Əhli Sünnənin imamıdır. Şafinin əshabının çoxu onun məzhəbindədir. Onun Məzhəbi haqq əhlinin məzhəbidir."

İmam Tacuddin əs Subki "Tabaqat"da, İmam Quşeyridən onun belə dediyini nəql edir:

"Şeyxin (Əbul Həsən əl Əşarinin) halı ilə bağlı (İmam əl Quşeyriyə) yazılı bir fətva soruldu. Əl Quşeyrinin cavabı bu cür oldu: "Bismilləhir Rahmənir Rahim. Hədis əshabı ittifaq edib ki, Əbul Həsən Əli bin İsmail əl Əşari, hədis əshabından olan imamlardan bir imam idi və məzhəbi də hədis əshabının məzhəbidir.

Usuluddin barədə Əhli Sünnətin yoluna uyğun danışmış, zeyğ/əyrilik və bidət əhlindən olan müxaliflərə rəddiyələr vermişdir. Qiblə əhlindən olan Mötəzilə, Rafizilər və bidətçilərə, eləcə də qeyri müsəlmanlara qarşı sıyrılmış bir qılınc idi. Kim ona tən edər, qınayar, lənətlər və yaxud söyərsə bütün Əhli Sünnənin hamısına qarşı pis danışmış olar."

Hafiz İbn Asakir "Təbyinu Kəzibil Muftəri" adlı əsərində, İmam Əbu İshaq əl İsfərayininin belə dediyini nəql edir:

"Şeyx Əbul Həsən əl Bəhilinin yanında dənizin yanında olan bir damla kimi idim. Şeyx Əbul Həsən əl Bəhilinin bu cür dediyini eşitdim: "Mən Əşarinin yanında dənizin yanındakı bir damla kimi idim."

İbnul İmad əl Hənbəli "Şəzəratuz Zəhəb" da deyir:

"Nəbəvi sünnət əhlinin üzünü ağardıb, etizal əhli və cəhmiyyənin bayraqlarını qaraldan, açıq aydın haqqı bəyan edən, iman və irfan əhlinin qəlblərinə buz kimi gələn hallarından biri də, onun şeyxi Cübbəi ilə arasında keçən, hər bidətçi riyakarın belini qırdığı münazərəsidir."

Yafii "Mirətul Cənən" adlı əsərində deyir:

"Şeyx, imam, sünnətin yardımçısı, ümmətin nəsihətçisi, haqq imamlarının imamı, bidətçi və haqdan sapanların dəlillərini rədd edən, aydın nuru və kəskin bürhanı olan haqq mənhəcinin bayrağını daşıyandır."

İmam Hafiz Cəlaluddin əs Suyuti "İtmamud Dirayə" də deyir:

"Biz inanırıq ki, Əbu Musa əl Əşarinin soyundan olan Əbul Həsən əl Əşari sünnətdə, yəni əqidədə imamdır. Bu elmdə başqalarından öndədir. Onun haqqında, onun uzaq olduğu şeyləri deyənin sözünə fikir verilməz."

İmam Nəvəvi "Bustanul Arifin"də deyir:

"Çox kitab yazmaqla məşhur olanlardan biri də İmamımız İmam Əbu Abdillah Muhəmməd bin İdris əş Şafi və İmam Əbul Həsən əl Əşaridir. Uca Allah hər ikisindən razı olsun."

Əbu Abdillah Muhəmməd əl Beyruti "Əd Durrətul Vədiyyə"də deyir:

"Malikilər və Şafilər əşaridilər, imamları Əbu Musə əl Əşarinin - radiyallahu anhu - zürriyyətindən olan Əbul Həsən əl Əşaridir. Hənəfilər isə maturididirlər. İmamları da Əbu Mansur əl Maturididir. Onların hər ikisi də Əhli Sünnə vəl Cəmaənin imamıdır."

İmam Şəhristani "Əl Miləl vən Nihəl" kitabında deyir:

"Əşarilər, Əbu Musa əl Əşariyə nisbət olunan Əbul Həsən əl Əşarinin - Allah hər ikisindən razı olsun - əshabıdırlar. Maraqlı olan bir ittifaq eşitdim ki, Əbu Musa əl Əşari - radiyallahu anhu - Əbul Həsən əl Əşarinin öz məzhəbində təsdiq etdiyi şeyin eynisini təsdiq edirdi."

Hənəfilərdən Qurəşi "Əl Cəvəhirul Mudiyyə" adlı əsərində deyir:

"Üsul sahibi, böyük imamdır. Əşariyyə taifəsi ona nisbət edilir."

İbn Fərxun əl Yəmuri "Əd Dibəc" adlı əsərində deyir:

"Əbul Həsən əl Əşarini, Əbu Muhəmməd bin Əbi Zeyd əl Qayravani və müsəlmanların başqa imamları tərifləmişlər."

İmam Əl Murtada əz Zəbidi "İthəfus Səadətil Muttəqin" də deyir:

"Bilinsin ki, hər iki imam Əbul Həsən (Əl Əşari) və Əbu Mansur (Əl Maturudi) – Allah onlardan razı olsun və xeyirlə mükafatlandırsın – özlərindən bir rəy çıxarmamış, ortaya yeni bir yol qoymamışlar.

Onlar sələfin məzhəbini təsdiq edən, Allah rəsulunun - salləllahu aleyhi və səlləm - əshabının üzərində olduğu əqidə uğrunda mübarizə aparan kimsələrdir. Hər ikisi də bidət və zəlalət sahibləriylə, susub məğlub halda dönmələrinə qədər münazərə etmişlər."

Ədəbiyyat

  • Gardet L., Anawati M. Introduction à la théologie musulmane, essai de théologie comparée. – Paris, 1948.
  • R.J.McCarthy. The Theology of al-Ashari. – Beirut, 1953.
  • G.Makdisi. Ashari and the Asharites in Islamic Religious History. // Studia Islamica. – 1962. – № 17. – p. 37—80; 1963. – № 18. – p. 19—39.

İstinadlar

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • Глава об аль-Ашари 2013-12-28 at the Wayback Machine Anri Korbenin "İslam fəlsəfəsi tarixi" əsərində
  1. ↑ Новая философская энциклопедия — 2010.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4322457"></a>
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru: açıq məlumat platforması — 2011.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P268"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a>
  3. ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P244"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a>

Avqust 03, 2021
əbülhəsən, əşəri, ərəb, ابو, الحسن, علي, بن, إسماعيل, الأشعري, bəsrə, bağdad, ərəb, ruhanisi, filosofu, əşərilər, təriqətinin, yaradıcısı, ərəb, أبو, الحسن, الأشعري, doğum, tarixi, doğum, yeri, bəsrə, iraq, abbasilər, vəfat, tarixi, vəfat, yeri, bağdad, iraq, . Ebulhesen Eseri ereb ابو الحسن علي بن إسماعيل الأشعري 873 874 Besre 935 Bagdad Ereb ruhanisi filosofu Eseriler teriqetinin yaradicisi Ebulhesen Eseriereb أبو الحسن الأشعري Dogum tarixi 873 1 2 3 Dogum yeri Besre Iraq Abbasiler 1 Vefat tarixi 935 2 3 Vefat yeri Bagdad Iraq Abbasiler 1 Vetendasligi AbbasilerFealiyyeti ilahiyyatci mutakallim d filosof mufessir feqih Mundericat 1 Heyati 2 Esas eserleri 2 1 Eserlerinin siyahisi 3 Felsefesi 4 Haqqinda deyilenler 5 Edebiyyat 6 Istinadlar 7 Hemcinin bax 8 Xarici kecidlerHeyati RedakteOmrunun texminen 35 ilini mutezile eqidesinde kecirib eqli elmlerde meharet sahibi olduqdan sonra o mezhebi terk ederek Ehli Sunnetin mezhebine kecmis ve meharetini bu eqidenin mudafiesi ucun serf etmis xususile eqli cebhedeki ehtiyaci qarsilamisdir Donus sebebi ise Allahin Resulunu defelerle yuxuda gormesi ve ona sunnetime destek cix oldugun yoldan itizaldan uzaqlas demesi ve bunu defelerle yuxuda tekrarlamasi olmusdur Imam bundan sonra her seyi kenara buraxib bir muddet delilleri qarsilasdirmis uzerinde dusunmus ve nehayet Ehli Sunnet mezhebine kecerek butun kohne kitablarini etibarsiz elan etmisdir Bele ki o mutezilenin imamlariyla munazire etmek ucun meclisler qurar ve onlari daha once meglub olmadiqlari sekilde meglub ederdi Ebu Sehlin revayetine gore o Besrede mutezile mezhebinden olan bir qrup alimle munazire meqsedile meclis qurdu Munazirede istirak eden alimler tek tek meglub olub susdular Ikinci meclis ucun anlasib qalxdilar Lakin ikinci meclis ucun bir mutezili alim bele meclise gelmeye cesaret etmedi Imam Esarinin eshabindan biri Mutezile qacdi yazilib qapiya asilmasini istedi Islam daxili bidet firqelerine ve Islam xarici kufr ehline qarsi yazdigi onlarca kitab ve risaleleri vardir Bu firqelerle sayilmayacaq qeder munazirelere qatilirdi Imam Esari tefsir hedis fiqh tasavvuf elminde de biliklere malik idi Elmi sahede imamliginin en boyuk elametlerinden biri Ehli Sunnet alimlerinin boyuk ekseriyyetinin ona tabe olub eqidede onu imam teyin etmeleridir Muellimleri Zekeriyya bin Yehya Es Saci Ebu Ishaq El Mervezi Meshur muheddis ve feqih Ebu Xalife El Cumehi Sehl bin Serh Abdur Rahmen bin Xalef el Besri Muhemmed bin Yaqub El MuqriMeshur telebeleri Ebul Hesen El Behili Esariyle munazireden sonra Sielikden Ehli Sunnet mezhebine kecmisdir Ebul Hesen El Kirmani Ebu Zeyd El Mervezi Ebu Abdillah bin Mucahid Et Tai El Besri Bundar bin el Huseyn Es Sirazi Ebu Muhemmed Et Taberi El Iraqi Zahir bin Ehmed Es Seraxsi Ebu Sehl Es Suluki Ebu Nasr El Kevvaz Es Sirazi Ebu Bekr El Curcani El Ismaili Ebu Abdillah Hamaveyh Es Sayrafi Ebu Abdillah bin Hafif Es Sirazi Muhemmed bin Eli El Qaffal Ed DimyeniEsas eserleri RedakteImamin toplam altimisdan cox eseri var Uc yuze catdigi da qeyd olunur Bu eserleri asagidaki formada qruplasdirmaq olar Mutezili oldugu zaman yazdigi kitablar Sonradan bunlardan imtina etmisdir Felsefeci Yehudi Xristian Mecusilere yazdigi reddiyeler Xevaric Mutezile Sie ve Zahirilere yazdigi reddiyeler Meqalet kitablari Verilen suallara cavab olaraq yazdigi risaleler Eserlerinin siyahisi Redakte Tefsirul Quran 70 cild 300 cild oldugu haqqinda da bir gorus var Risele ile Ehlis Segr Azerbaycan alimlerinin suallarina cavab olaraq selefin mezhebini aciqladigi bir risaledir Turkceye tercume edilmisdir El Ibene an Usulid Diyene Turkceye tercume edilmisdir Er Raddu ale Ibnir Ravendi El Fusul fir Raddi ale Mulhidin vel Xaricine anil Mille El Qami likitebil Xalidi fil Irade Kitebul Ictihed fil Ehkam Kitabul Exbar ve Teshihuhe Kitabul Idrak fi Funun min Letifil Kelam Kitabul Imeme Et Tebyin an Usuliddin Es Serh vet Tefsil fir Raddi ale Ehlil Ifki vet Tadlil El Umed Kitebul Mucez Kitabu Xalqil Emel Es Sifat El Luma fir Raddi ale Ehliz Zeygi vel Bide Istihsanul Xavdi fi Ilmil Kelam Cumelu Meqaletil Mulhidin En Naqd alel Cubbai En Naqd alel Belxi Idahul Burhan fir Raddi ale Ehliz Zeygi vet Tugyan Risaletul Iman El Funun fir Reddi alel Mulhidin En Nevedir fi Deqaiqil Kelem El Cevher fir Reddi ale Ehliz Zeyg Meqaletul Felesife Cevabul Xurasaniyyin Meqalat el Islamiyyin va ixtilaf el musellin Cevezu Ruyetillehi Teale bil Ebsar Edebul Cedel Kitebur Reddi alel Mucessime Kitebul UlumMuselmanlarin fikirleri ve ibadet edenlerin rey muxtelifliyi eserinden parcalar Ereb dilinden tercume eden Zakir Memmedov Serq felsefesi IX XII esrler Baki 1999Felsefesi RedakteKelam ortodoksal islam sxolastikasi olaraq ozunun ilkin formasinda protofelsefi seviyyede YIII esrin baslangicinda Misirde meydana gelmisdi 908 ci ilde ise kelamin eserilik adlanan bir qolunun da esasi qoyuldu Bu vaxta kimi motezile numayendesi kimi taninan Ebulhesen Eseri hemin il motezileni bir gunah kimi etiraf etdi tenteneli suretde tovbe ederek ondan uz donderdi motezile cirkabi ndan temizlendiyini bildirdi Lakin Eseri oz kecmisinin ustunden tamamile xett ceke bilmedi O motezile ucun seciyyevi olan rasionalizmi dine getirdi Hec de tesadufi deyildir ki Eseride Quranin da Allah qeder mutleq ebedi ve ezeli oldugu fikri ireli surulur Eserizmde seherli rasionalizmi askar olaraq duyulur Eger motezile baslica olaraq tacir dunyaduyumunun nezeri ifadecisi idise eserilik daha cox dovlet memuruna xas olan dunyaduyumu ifade edirdi Ictimai heyatda memurun oynadigi rolun ehemiyyeti artdiqca muselman aleminde bu rolun en ugurlu ifadesi olan fars fenomeninin de cemiyyetde ehemiyyeti ve rolu artirdi Bagdadda siyasi hakimiyyete eslinde buveyhilerin Orta Asiyada ise samanilerin sahib olmasi fars fenomeninin ve bununla bagli olaraq seherli tefekkur terzinin islam cemiyyetinde ehemiyyetinin artmasindan xeber verirdi Eseriliyin tekamulu buveyhilerin hakimiyyete dogru irelileyisi ile paralel bas verirdi Seciyyevidir ki eserilik Qurani muselman exlaqinin bir rasional kodeksi olaraq qavramis ve onu Allahin yaratdiqlarindan sadece olaraq biri kimi deyil Allahin ozunun tecessumu kimi qebul etmisdir Umumiyyetle goturuldukde ise eger motezile teliminin davamcilari dini ehkamlarin mutleqliyini qebul etmeyib eksine dunyevi suuru mutleqlesdirirdilerse ortodoksal telimin terefdarlari dini suuru mutleqlesdirirdiler Haqqinda deyilenler RedakteImam Tacuddin es Subki Muidun Niem de deyir Imam el Esarinin eqidesi Ebu Cefer et Tahavinin Ebul Qasim el Quseyrinin eqidesinin ve El Murside adlanan eqidenin ehate etdiyi eqidedir Bu eqideler hamisi Ehli Sunne vel Cemaenin inanc temellerinde musterekdirler Orijinal metn ereb عقيدة الأشعري هي ما تض م نته عقيدة أبي جعفر الط حاوي وعقيدة أبي القاسم القشيري والعقيدة المسماة بالم رش دة مشتر كات في أصول أهل الس نة والجماعة Seyx Tacuddin es Subki Tabeqat inda bu Imam haqda danisarken deyir Ehli Sunnet vel Cemaatin seyxi mutekellimlerin imami resullarin seyyidinin sunnetinin yardimcisi dinin mudafiecisi insanlarin alemlerin Rebbi ucun qalxacaqlari gune kimi tesiri qalacaq bir seyle muselmanlarin eqidelerini qorumaga sey gosteren bir kimsedir Imam dahi mutteqi biridir Serieti iftiracilarin sozlerinden qorumusdur Islam milletinin yardimina qalxmis tekidli bir sekilde onlara yardim etmisdir Orijinal metn ereb شيخ طريقة أهل الس نة والجماعة وإمام الم تك ل مين وناصر سنة سي د الم رس لين والذ اب ع ن الد ين والساعي في ح فظ ع قائ د الم سلمين سع يا يب قى أثر ه إلى يو م يقوم الن اس ل رب العالمين إمام حب ر وتقي ب ر ح مى جناب الش رع م ن الحديث الم فتري وقام في نصرة م لة الإسلام فنص رها نص را مؤز را Yene Tacuddin es Subki Tabaqat da Ebu Bekr el Ismeilinin bele dediyini neql edir Bu din eqide yeni cox hissesi getdikden sonra uca Allah onu Ehmed ibn Henbel Ebul Hesen el Esari ve Ebu Nueym el Istirabazi ile qaytardi Orijinal metn ereb أعاد الله تعالى هذا الد ين بع د ما ذه ب يع نى أكثر ه بأحمد ابن حنبل وأبي الحسن الأشعري وأبي نعيم الإس تراباذي Yene Tacuddin es Subki Tabaqat da Imam Beyheqiden bele dediyini neql edir Ebul Hesen el Esari Allahin dininde her hansi bir yenilik cixarmayib hec bir bidet de getirmeyib Eksine sehabe tabiun ve onlardan sonra gelen imamlarin usuluddin eqide haqqindaki sozlerini almis daha genis serh ve beyanla onlari desteklemisdir Orijinal metn ereb فلم ي ح د ث في دين الله حد ث ا ولم يأت فيه ببدعة بل أخذ أقاويل الص حابة والت ابعين وم ن بعد هم م ن الأئم ة في أصول الد ين فنص رها بزيادة شر ح وتب يين Imam Tacuddin es Subki Tabaqat da atasindan neqlen deyir Seyxi Imami atasi Teqiyyuddin es Subkini nezerde tutur rahimahullah bele deyerken esitdim Tahavi eqidesinin icindekiler el Esarinin etiqad etdiyidir O Tahavi eqidesine sadece uc meselede muxalif olmusdur Orijinal metn ereb سم عت الش يخ الإمام رح مه الل ه يقول ما تض م نت ه عقيدة الطحاوي هو ما يعتقد ه الأش عري لا يخال فه إلا ف ي ثلاث مسائل Imam Tacuddin es Subki Tabaqat da Ebu Ishaq es Siraziden bele dediyini neql edir Ebul Hesen el Esari Ehli Sunnenin imamidir Safinin eshabinin coxu onun mezhebindedir Onun Mezhebi haqq ehlinin mezhebidir Orijinal metn ereb أبو الحسن الأشعري إمام أهل السنة وعام ة أصحاب الش افعي على مذهب ه ومذهب ه مذهب أهل الحق Imam Tacuddin es Subki Tabaqat da Imam Quseyriden onun bele dediyini neql edir Seyxin Ebul Hesen el Esarinin hali ile bagli Imam el Quseyriye yazili bir fetva soruldu El Quseyrinin cavabi bu cur oldu Bismillehir Rahmenir Rahim Hedis eshabi ittifaq edib ki Ebul Hesen Eli bin Ismail el Esari hedis eshabindan olan imamlardan bir imam idi ve mezhebi de hedis eshabinin mezhebidir Usuluddin barede Ehli Sunnetin yoluna uygun danismis zeyg eyrilik ve bidet ehlinden olan muxaliflere reddiyeler vermisdir Qible ehlinden olan Motezile Rafiziler ve bidetcilere elece de qeyri muselmanlara qarsi siyrilmis bir qilinc idi Kim ona ten eder qinayar lenetler ve yaxud soyerse butun Ehli Sunnenin hamisina qarsi pis danismis olar Orijinal metn ereb كت ب استفتاء فيما يت عل ق بحال الش يخ فكان جواب الق شي رى ما نص ه بسم الله الرحمن الرحيم ات فق أص حاب الح ديث أن أبا الحسن علي بن إسماعيل الأشعري كان إماما م ن أئم ة أصحاب الحديث ومذهبه مذهب أصحاب الحديث تكل م في أصول الد يانات على طريقة أهل الس نة ورد على الم خالفين م ن أهل الز ي غ والب دعة وكان على الم عتزلة والروافض والم بتد عين م ن أه ل الق بلة والخارجين م ن الم ل ة سي فا مسلولا وم ن طع ن فيه أو قد ح أو لع نه أو سب ه فقد بس ط ل سان الس وء فى جميع أهل السنة Hafiz Ibn Asakir Tebyinu Kezibil Mufteri adli eserinde Imam Ebu Ishaq el Isferayininin bele dediyini neql edir Seyx Ebul Hesen el Behilinin yaninda denizin yaninda olan bir damla kimi idim Seyx Ebul Hesen el Behilinin bu cur dediyini esitdim Men Esarinin yaninda denizin yanindaki bir damla kimi idim Orijinal metn ereb كنت فى جن ب الشيخ أبى الحسن الباهلي كق ط ر ة في جن ب الب حر وسم عت الباه لي يقول كن ت في جن ب الأشعري كق طرة في جن ب البحر Ibnul Imad el Henbeli Sezeratuz Zeheb da deyir Nebevi sunnet ehlinin uzunu agardib etizal ehli ve cehmiyyenin bayraqlarini qaraldan aciq aydin haqqi beyan eden iman ve irfan ehlinin qelblerine buz kimi gelen hallarindan biri de onun seyxi Cubbei ile arasinda kecen her bidetci riyakarin belini qirdigi munazeresidir Orijinal metn ereb ومم ا بي ض به وجوه أهل الس نة الن بوية وسو د ب ه رايات أه ل الاع تزال والج ه مية فأبان ب ه وجه الح ق الأبل ج ولص دور أهل الإيمان والع رفان أثلج م ناظرته مع شي خه الج بائي التي قص م فيها ظه ر كل مبت دع مراء Yafii Miretul Cenen adli eserinde deyir Seyx imam sunnetin yardimcisi ummetin nesihetcisi haqq imamlarinin imami bidetci ve haqdan sapanlarin delillerini redd eden aydin nuru ve keskin burhani olan haqq menhecinin bayragini dasiyandir Orijinal metn ereb الش يخ الإمام ناص ر الس نة وناص ح الأم ة إمام الأئمة الحق وم دح ض حجيج المبدعين المارقين حامل راية م نهج الحق ذي النور الساط ع والب رهان القاطع Imam Hafiz Celaluddin es Suyuti Itmamud Diraye de deyir Biz inaniriq ki Ebu Musa el Esarinin soyundan olan Ebul Hesen el Esari sunnetde yeni eqidede imamdir Bu elmde basqalarindan ondedir Onun haqqinda onun uzaq oldugu seyleri deyenin sozune fikir verilmez Orijinal metn ereb ونع تقد أن الإمام أبا الحسن الأشعري وهو م ن ذ ر ي ة أبي موسى الأشعري إمام في السنة أي الطريقة المعتق دة م قد م فيها على غي ر ه ولا الت فاو ت إلى م ن تكل م فيه ب ما هو بر يء م نه Imam Nevevi Bustanul Arifin de deyir Cox kitab yazmaqla meshur olanlardan biri de Imamimiz Imam Ebu Abdillah Muhemmed bin Idris es Safi ve Imam Ebul Hesen el Esaridir Uca Allah her ikisinden razi olsun Orijinal metn ereb وم ن الم شهورين بكثرة الت صنيف إمام نا الإمام أبو عبد الله محمد بن إدريس الش افعي والإمام أبو الحسن الأشعري رض ي الله تعالى عن هما Ebu Abdillah Muhemmed el Beyruti Ed Durretul Vediyye de deyir Malikiler ve Safiler esaridiler imamlari Ebu Muse el Esarinin radiyallahu anhu zurriyyetinden olan Ebul Hesen el Esaridir Henefiler ise maturididirler Imamlari da Ebu Mansur el Maturididir Onlarin her ikisi de Ehli Sunne vel Cemaenin imamidir Orijinal metn ereb المالك ي ة والش افعية أشعرية وإمام هم أبوالحسن الأش عري م ن ذ ر ي ة أبي موسى الأش عري رض ي الله عنه والحنف ي ة مات ريدية وإمامهم أبو منصور الماتريدي وهما إماما أهل الس نة والج ماعة Imam Sehristani El Milel ven Nihel kitabinda deyir Esariler Ebu Musa el Esariye nisbet olunan Ebul Hesen el Esarinin Allah her ikisinden razi olsun eshabidirlar Maraqli olan bir ittifaq esitdim ki Ebu Musa el Esari radiyallahu anhu Ebul Hesen el Esarinin oz mezhebinde tesdiq etdiyi seyin eynisini tesdiq edirdi Orijinal metn ereb الأشعرية أصحاب أبي الحسن علي بن اسماعيل الأشعري المنتسب إلى أبي موسى الأش عري رض ي الله عن هما وسم عت م ن عجيب الاتفاقات أن أبا موسى الأشع ري رض ي الله عنه كان يقر ر عين ما يقر ر الأش ع ر ي أبو الحسن في مذهبه Henefilerden Quresi El Cevehirul Mudiyye adli eserinde deyir Usul sahibi boyuk imamdir Esariyye taifesi ona nisbet edilir Orijinal metn ereb صاحب الأصول الإمام الكبير وإليه ت نس ب الطائفة الأشعرية Ibn Ferxun el Yemuri Ed Dibec adli eserinde deyir Ebul Hesen el Esarini Ebu Muhemmed bin Ebi Zeyd el Qayravani ve muselmanlarin basqa imamlari teriflemisler Orijinal metn ereb أث نى على أبي الحسن الأشعري أبو محمد بن أبي زيد القي رواني وغيره من أئمة المسلمين Imam El Murtada ez Zebidi Ithefus Seadetil Mutteqin de deyir Bilinsin ki her iki imam Ebul Hesen El Esari ve Ebu Mansur El Maturudi Allah onlardan razi olsun ve xeyirle mukafatlandirsin ozlerinden bir rey cixarmamis ortaya yeni bir yol qoymamislar Onlar selefin mezhebini tesdiq eden Allah resulunun sallellahu aleyhi ve sellem eshabinin uzerinde oldugu eqide ugrunda mubarize aparan kimselerdir Her ikisi de bidet ve zelalet sahibleriyle susub meglub halda donmelerine qeder munazere etmisler Orijinal metn ereb ولي علم أن كلا من الإمامين أبي الحسن وأبي منصور رضي الله عنهما وجزاهما عن الإسلام خيرا لم ي بدعا م ن عندهما رأيا ولم يشتقا مذهبا إنما هما مقرران لمذاهب السلف مناض لان عما كانت عليه أصحاب رسول الله صلى الله عليه و سلم وناظ ر كل منهما ذوي البدع والضلالات حتى انقطعوا وولوا منهزمينEdebiyyat RedakteGardet L Anawati M Introduction a la theologie musulmane essai de theologie comparee Paris 1948 R J McCarthy The Theology of al Ashari Beirut 1953 G Makdisi Ashari and the Asharites in Islamic Religious History Studia Islamica 1962 17 p 37 80 1963 18 p 19 39 Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteEserilerXarici kecidler RedakteGlava ob al Ashari Arxivlesdirilib 2013 12 28 at the Wayback Machine Anri Korbenin Islam felsefesi tarixi eserinde 1 2 3 Novaya filosofskaya enciklopediya 2010 lt a href https wikidata org wiki Track Q4322457 gt lt a gt 1 2 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru aciq melumat platformasi 2011 lt a href https wikidata org wiki Track Q193563 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19938912 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P268 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q54837 gt lt a gt 1 2 Library of Congress Authorities Library of Congress lt a href https wikidata org wiki Track P244 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q13219454 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q131454 gt lt a gt Menbe https az wikipedia org w index php title Ebulhesen Eseri amp oldid 6083140, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.