Şəfiqə Əfəndizadə (tam adı: Şəfiqə Məmmədəmin qızı Əfəndizadə; (Əsma Sultan Şeyxzadə); 1882 – 1959, Bakı) — Azərbaycanın ilk maarifpərvər qadınlarından biri, maarif xadimi, yazıçı, publisist.
Azərbaycanın ilk maarifpərvər qadınlarından biri, pedaqoq, publisist və yazıçı Şəfiqə Məmmədəmin qızı Əfəndizadə 1882-ci ildə Axaltsixe rayonunun Azğur kəndində tanınmış pedaqoq Məmmədəmin Şeyxzadənin ailəsində anadan olmuşdur. İlk təhsilini evdə öz atasından almışdır. 1918-ci ilin martında bolşevik-daşnak quldurları tərəfindən türk-müsəlman əhalisinə qarşı törədilən soyqırımdan sonra qaçqın düşmüş Qubada, Azqurda, İstanbulda yaşamışdır. Şəfiqə Əfəndizadə 1959-cu ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
Fəaliyyəti
Hələ 1896-cı ildə 14 yaşında ikən Şəfiqə Əfəndizadə Nuxa şəhərində şəxsi qadın məktəbində dərs demişdir. Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsində və Bakıda III Aleksandr kişi gimnaziyasında imtahan verərək ibtidai məktəbdə türk dili və şəriət müəllimi vəsiqəsi almışdır. 1901-ci ildə Tiflisdə Zaqafqaziya ruhani idarəsində müəllimlik attestatı almış və həmin ildən məşhur xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan qadın təhsili tarixində ilk dəfə olaraq Bakı şəhərində yenicə yaradılmış rus-müsəlman qadın məktəbində ana dilindən dərs deməyə başlamışdır. Həmin məktəbdə 1910-cu ilə kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1906-cı ildə o Azərbaycan müəllimlərinin I qurultayının iştirakçısı olmuşdur. 1910-cu ildən 1920-ci ilədək o, şəhər rus-tatar (azərbaycan) qadın məktəbinin müəllimi olmuşdur. 1915-ci ildən həmçinin qadın pedaqoji məktəbindəki pedaqoji kurslarda da dərs demişdir. 1917-ci ildə Cənubi Qafqaz müsəlman qadın müəllimlərinin Kazan şəhərində çağırılmış qurultayına nümayəndə seçilmiş, qurultayda iştirak edərək söylədiyi nitqində Şərq qadınlarının hüquqsuzluğundan danışmış, yeni məktəblərin, teatrların açılmasını tələb etmişdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra 1919-cu ilin aprelində Bakıya dönmüş, pedaqoji işə bərpa olunmuş, 1920-ci ilin fevralında ərizə verərək istefaya çıxmışdır. Şəfiqə Əfəndizadə 1920-ci ildə Əli Bayramov klubunun təşkilində fəal iştirak etmiş və orada yaradılmış savadsızlığın aradan qaldırılması kurslarında dərs demişdir. 1920-ci ildən sonrakı dövrlərdə dəfələrlə Zaqafqaziyada, Qafqazda, Moskvada keçirilmiş qadınlar konfransında və qurultaylarında nümayəndə kimi iştirak etmişdir. Sovet hakimiyyəti illərində mədəni quruculuq işlərinə cəlb olunmuş, 1920–1926-cı illərdə darülmüəllimatda (qadın müəllim kadrları hazırlayan pedaqoji məktəb) dərs demiş, 1923-cü ildə "Şərq qadını" jurnalı fəaliyyət göstərməyə başlayan andan Şəfiqə Əfəndizadə jurnalla fəal əməkdaşlıq etməyə başlamış, redaksiya heyətinin üzvü seçilmiş, jurnalın məsul katibi və bədii ədəbiyyat şöbəsinin müdiri olmuşdur. Şəfiqə Əfəndizadə həmçinin 1923-cü ildə Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin üzvü seçilmişdir.
Bədii yaradıcılığı
Şəfiqə Əfəndizadə bədii-publisistik yaradıcılıqla məşğul olmuş, ilk dəfə 1903-cü ildə "Şərqi-rus" qəzetində (1903-cü il, № 7) başlamışdır. Sonralar o "Dəbistan", "Məktəb", "Füqara füyüzatı", "Dirilik" jurnalları və "Açıq söz" qəzeti ilə əməkdaşlıq etmiş, təlim-tərbiyə mövzularına dair məqalələr, uşaqlar üçün hekayələr dərc etdirmişdir. Eyni zamanda mətbuatda yazıçı kimi də çıxış etmiş, adları çəkilən nəşriyyatlarda bədii əsərlərini çap etdirmişdir. 1914-cü ildə onun yazdığı "İki yetim" yaxud "Kərimin himməti" povesti isə ayrıca kitab şəklində "Kaspiy" tipoqrafiyasında ("Azərbaycan kitabı", Bakı, 1963., s.139) nəşr olunmuşdur. 1916-cı ildə o "Açıq söz" qəzetində (№ 187, 17 may 1916-cı il) Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər" pyesinə ilk rəyi dərc etdirmişdir.
Haqqında yazılar
"Şərq qadını" onun haqqında belə yazmışdı: "Şəfiqə xanım bütün Zaqafqaziyada ilk Azərbaycan dili müəlliməsi və bununla yanaşı ilk Azərbaycan qadın jurnalisti və yazıçısı olmuşdur" (1924-cü il, № 1)
Şagirdləri
Şəfiqə Əfəndizadənin şagirdləri içərisində respublikamızın görkəmli dövlət xadimi olan Azərbaycan SSR-nin maarif üzrə xalq komissarı Ayna Sultanova və Azərbaycan xalq şairi Mirvarid Dilbazi və başqalarını qeyd etmək olar.
Xatirəsi
Hazırda Bakı şəhəri Yasamal rayonunun 13 saylı orta məktəbi Şəfiqə Əfəndizadənin adını daşıyır.
Məmmədov S.Sabir Gəncəli, Azərbaycan maarifpərvər qadınları, B., 1960.
İstinadlar
↑ Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, I cild, "Lider nəşriyyat", Bakı-2004, səh. 326–327
Agezova, Sevilya (2019), Ahıska Türkleri İçerisinde Eğitim Anlayışı: Şefika Şeyhzade-Efendizade ve Fürget Hocazade Örneğinde, ULUSAM
September 16, 2021
şəfiqə, əfəndizadə, adı, şəfiqə, məmmədəmin, qızı, əfəndizadə, əsma, sultan, şeyxzadə, 1882, 1959, bakı, azərbaycanın, maarifpərvər, qadınlarından, biri, maarif, xadimi, yazıçı, publisist, doğum, tarixi, 1882vəfat, tarixi, 1959vəfat, yeri, bakı, azərbaycan, ss. Sefiqe Efendizade tam adi Sefiqe Memmedemin qizi Efendizade Esma Sultan Seyxzade 1882 1959 Baki Azerbaycanin ilk maarifperver qadinlarindan biri maarif xadimi yazici publisist Sefiqe EfendizadeDogum tarixi 1882Vefat tarixi 1959Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIFealiyyeti jurnalist Mundericat 1 Heyati 2 Fealiyyeti 3 Bedii yaradiciligi 4 Haqqinda yazilar 5 Sagirdleri 6 Xatiresi 7 Hemcinin bax 8 Xarici kecidler 9 Edebiyyat 10 IstinadlarHeyati RedakteAzerbaycanin ilk maarifperver qadinlarindan biri pedaqoq publisist ve yazici Sefiqe Memmedemin qizi Efendizade 1882 ci ilde Axaltsixe rayonunun Azgur kendinde taninmis pedaqoq Memmedemin Seyxzadenin ailesinde anadan olmusdur Ilk tehsilini evde oz atasindan almisdir 1918 ci ilin martinda bolsevik dasnak quldurlari terefinden turk muselman ehalisine qarsi toredilen soyqirimdan sonra qacqin dusmus Qubada Azqurda Istanbulda yasamisdir Sefiqe Efendizade 1959 cu ilde Baki seherinde vefat etmisdir 1 Fealiyyeti RedakteHele 1896 ci ilde 14 yasinda iken Sefiqe Efendizade Nuxa seherinde sexsi qadin mektebinde ders demisdir Qafqaz Muselmanlari Ruhani Idaresinde ve Bakida III Aleksandr kisi gimnaziyasinda imtahan vererek ibtidai mektebde turk dili ve seriet muellimi vesiqesi almisdir 1901 ci ilde Tiflisde Zaqafqaziya ruhani idaresinde muellimlik attestati almis ve hemin ilden meshur xeyriyyeci Haci Zeynalabdin Tagiyevin tesebbusu ile Azerbaycan qadin tehsili tarixinde ilk defe olaraq Baki seherinde yenice yaradilmis rus muselman qadin mektebinde ana dilinden ders demeye baslamisdir Hemin mektebde 1910 cu ile kimi fealiyyet gostermisdir 1906 ci ilde o Azerbaycan muellimlerinin I qurultayinin istirakcisi olmusdur 1910 cu ilden 1920 ci iledek o seher rus tatar azerbaycan qadin mektebinin muellimi olmusdur 1915 ci ilden hemcinin qadin pedaqoji mektebindeki pedaqoji kurslarda da ders demisdir 1917 ci ilde Cenubi Qafqaz muselman qadin muellimlerinin Kazan seherinde cagirilmis qurultayina numayende secilmis qurultayda istirak ederek soylediyi nitqinde Serq qadinlarinin huquqsuzlugundan danismis yeni mekteblerin teatrlarin acilmasini teleb etmisdir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti qurulduqdan sonra 1919 cu ilin aprelinde Bakiya donmus pedaqoji ise berpa olunmus 1920 ci ilin fevralinda erize vererek istefaya cixmisdir Sefiqe Efendizade 1920 ci ilde Eli Bayramov klubunun teskilinde feal istirak etmis ve orada yaradilmis savadsizligin aradan qaldirilmasi kurslarinda ders demisdir 1920 ci ilden sonraki dovrlerde defelerle Zaqafqaziyada Qafqazda Moskvada kecirilmis qadinlar konfransinda ve qurultaylarinda numayende kimi istirak etmisdir Sovet hakimiyyeti illerinde medeni quruculuq islerine celb olunmus 1920 1926 ci illerde darulmuellimatda qadin muellim kadrlari hazirlayan pedaqoji mekteb ders demis 1923 cu ilde Serq qadini jurnali fealiyyet gostermeye baslayan andan Sefiqe Efendizade jurnalla feal emekdasliq etmeye baslamis redaksiya heyetinin uzvu secilmis jurnalin mesul katibi ve bedii edebiyyat sobesinin mudiri olmusdur Sefiqe Efendizade hemcinin 1923 cu ilde Azerbaycan Merkezi Icraiyye Komitesinin uzvu secilmisdir 1 2 Bedii yaradiciligi RedakteSefiqe Efendizade bedii publisistik yaradiciliqla mesgul olmus ilk defe 1903 cu ilde Serqi rus qezetinde 1903 cu il 7 baslamisdir Sonralar o Debistan Mekteb Fuqara fuyuzati Dirilik jurnallari ve Aciq soz qezeti ile emekdasliq etmis telim terbiye movzularina dair meqaleler usaqlar ucun hekayeler derc etdirmisdir Eyni zamanda metbuatda yazici kimi de cixis etmis adlari cekilen nesriyyatlarda bedii eserlerini cap etdirmisdir 1914 cu ilde onun yazdigi Iki yetim yaxud Kerimin himmeti povesti ise ayrica kitab seklinde Kaspiy tipoqrafiyasinda Azerbaycan kitabi Baki 1963 s 139 nesr olunmusdur 1916 ci ilde o Aciq soz qezetinde 187 17 may 1916 ci il Celil Memmedquluzadenin Oluler pyesine ilk reyi derc etdirmisdir 1 Haqqinda yazilar Redakte Serq qadini onun haqqinda bele yazmisdi Sefiqe xanim butun Zaqafqaziyada ilk Azerbaycan dili muellimesi ve bununla yanasi ilk Azerbaycan qadin jurnalisti ve yazicisi olmusdur 1924 cu il 1 Sagirdleri RedakteSefiqe Efendizadenin sagirdleri icerisinde respublikamizin gorkemli dovlet xadimi olan Azerbaycan SSR nin maarif uzre xalq komissari Ayna Sultanova ve Azerbaycan xalq sairi Mirvarid Dilbazi ve basqalarini qeyd etmek olar Xatiresi RedakteHazirda Baki seheri Yasamal rayonunun 13 sayli orta mektebi Sefiqe Efendizadenin adini dasiyir Hemcinin bax RedakteSerq qadini jurnal Xedice ElibeyovaXarici kecidler RedakteAzerbaycan Cumhuriyyeti Parlamentinin ilk qadin emekdasi Fotolar Cumhuriyyet parlamentinin yegane qadini Mollalarin tehdid etdiyi xanim kim idi Sefiqe xanim Efendizade kim idi Efendizade Sefiqe Memmedemin qizi yazici publisist muellim Heyati Analar Qizlarinizi oxudun Cenubi Qafqazin ilk qadin jurnalisti FEDAKAR MAARIFPERVER QADIN SEFIQE XANIM EFENDIZADEEdebiyyat RedakteMemmedov S Sabir Genceli Azerbaycan maarifperver qadinlari B 1960 Istinadlar Redakte 1 2 3 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Lider nesriyyat Baki 2004 seh 326 327 Agezova Sevilya 2019 Ahiska Turkleri Icerisinde Egitim Anlayisi Sefika Seyhzade Efendizade ve Furget Hocazade Orneginde ULUSAMMenbe https az wikipedia org w index php title Sefiqe Efendizade amp oldid 6077634, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
