Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Şulqan Daş (başq. Шүлгәнташ), həmçinin Kapova mağarası, Belskaya — Rusiyanın Başqırdıstan ərazisində yerləşən karst mağarası. Ağidel çayı sahilində, eyni adlı Şulqan Daş qoruğu ərazisində yerləşir. Mağara ibtidai icma quruluşu dövrünə aid (paleolit) qayaüstü rəsmləri ilə məşhurdur..
| Şulqan Daş mağarası | |
|---|---|
| başq. Шүлгәнташ | |
 Mağarasının girişi | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dərinliyi | 165 m |
| Uzunluğu | 3045 |
| Kəşf tarixi | 1950 |
| Tipi | karst |
| Ətraf süxurları | əhəng daşı |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Vilayət | |
| Şulqan Daş mağarası | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adın mənası
Şulqan Daş adı başqırd dili mənşəlidir. «Тaş» daş, Şulqan isə çay deməkdir. Məhs mağaranın girişi yaxınlığında Şulqan çayı var və Ağidelə birləşir. Bundan başqa Şulqan başqırd eposu olan əsas qəhrəmanın qardaşıdır. Mağaranın digəri adı Kapovanı isə iki formada izah edirlər. Birincisi - su damcılarının səsi, və ikinci məna «kapişe» (məbəd) deməkdir. Ehtimal olunur ki, mağaradan qədim zamanlarda məbəd kimi istifadə etmişlər.
Coğrafiyası
Uzunluğu 3 km, hündürlüyü 165 metr olan bu mağara üç mərtəbəli bir sistemdən ibarət və çox az şaxəlidir. Mağara böyük zaldan, yer altı göldən və çaydan ibarətdir. Üç hipsometrik səviyyədən (mərtəbə) ibarət olan mağaranın aşağı səviyyəsini Şulqan çayı təşkil edir və mağaranıda məhs bu çay formalaşdırıb. Mağara yaxınlığından dərin karst mənşəli Şulqan kanyon keçir. Dərənin də uzunluğu 3 km-dən çoxdur. Ərazidə karst mənşəli qıflar və göllər çoxdur.
Mağaraya giriş Sarıkuskan dağının cənub yamacında yerləşir və hündürlüyü 30 metr olan arka formasındadır. Mağara girişindən solda göl yerləşir. Şulqan çayı burdan başlayır. Gölün diametri 3 metr, dərinliyi isə 35 metrdir. Faktiki olaraq əslində bu göl deyil, çayın şaquli dərinləşmiş hissəsidir. Göl suyu içməli deyil və müalicə vannaları üçün istifadə olunur.
Qayaüstü rəsmlər
Mağara paleolit dövrünə aid qayaüstü rəsmləri ilə məşhurdur. Rəsmlər ilkin solyutrey mədəniyyəti ilə orta madlen mədəniyyəti dövrünə aid olunur. Şəkillər düz divar üzərinə çəkilmiş və birinci mərtəbənin Xaosa otağındadır.
Şəkillər
 |  |  | |||||
| Şulqun Daş mağarasının xəritə-sxemi | Birinci mərtəbənin sxemi | Çexiyada qayaüstü rəsmlərin sürəti | Qədim insan rəsminin sürəti |
İstinadlar
- Перечень подземных полостей Республики Башкортостан длиннее 50м. Соколов Ю. В. Сайт Уфимского спелеоклуба им. В. Нассонова[ölü keçid]
- Заповедник Шульган-Таш 2015-09-29 at the Wayback Machine // Официальный сайт
- Уникальные геологические объекты России 2015-12-22 at the Wayback Machine // «Всероссийский научно-исследовательский геологический институт им. А. П. Карпинского» по заказу Федерального агентства по недропользованию
- Государственный природный заповедник «Шульган-Таш» 2015-12-22 at the Wayback Machine // Туристский информационный портал Республики Башкортостан
- "Комитет Республики Башкортостан по делам ЮНЕСКО". 2015-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-08.
- С. П. Меч. «Россия: учебник отечественной географии», 1895.
- Топографические карты ГГЦ
- Ольга Червяцова Археологические исследования 2010-07-07 at the Wayback Machine Официальный сайт государственного природного заповедника «Шульган-Таш»
- . 2016-07-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-16.
- Кудряшов И. К. Путеводитель по Каповой пещере Уфа, 1956
- Об ископаемых носорогах эласмотериях. Жегалло В.И и др. из Геологического музея им. В. И. Вернадского[ölü keçid]. 2002.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sulqan Das basq Shүlgәntash hemcinin Kapova magarasi Belskaya Rusiyanin Basqirdistan erazisinde yerlesen karst magarasi Agidel cayi sahilinde eyni adli Sulqan Das qorugu erazisinde yerlesir Magara ibtidai icma qurulusu dovrune aid paleolit qayaustu resmleri ile meshurdur Sulqan Das magarasibasq ShүlgәntashMagarasinin girisiUmumi melumatlarDerinliyi 165 mUzunlugu 3045Kesf tarixi 1950Tipi karstEtraf suxurlari eheng dasiYerlesmesi53 02 40 sm e 57 03 50 s u Olke RusiyaVilayet BasqirdistanSulqan Das magarasiSulqan Das magarasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdin menasiSulqan Das adi basqird dili menselidir Tas das Sulqan ise cay demekdir Mehs magaranin girisi yaxinliginda Sulqan cayi var ve Agidele birlesir Bundan basqa Sulqan basqird eposu olan esas qehremanin qardasidir Magaranin digeri adi Kapovani ise iki formada izah edirler Birincisi su damcilarinin sesi ve ikinci mena kapise mebed demekdir Ehtimal olunur ki magaradan qedim zamanlarda mebed kimi istifade etmisler CografiyasiUzunlugu 3 km hundurluyu 165 metr olan bu magara uc mertebeli bir sistemden ibaret ve cox az saxelidir Magara boyuk zaldan yer alti golden ve caydan ibaretdir Uc hipsometrik seviyyeden mertebe ibaret olan magaranin asagi seviyyesini Sulqan cayi teskil edir ve magaranida mehs bu cay formalasdirib Magara yaxinligindan derin karst menseli Sulqan kanyon kecir Derenin de uzunlugu 3 km den coxdur Erazide karst menseli qiflar ve goller coxdur Magaraya giris Sarikuskan daginin cenub yamacinda yerlesir ve hundurluyu 30 metr olan arka formasindadir Magara girisinden solda gol yerlesir Sulqan cayi burdan baslayir Golun diametri 3 metr derinliyi ise 35 metrdir Faktiki olaraq eslinde bu gol deyil cayin saquli derinlesmis hissesidir Gol suyu icmeli deyil ve mualice vannalari ucun istifade olunur Qayaustu resmlerQayaustu resmlerin sureti Magara paleolit dovrune aid qayaustu resmleri ile meshurdur Resmler ilkin solyutrey medeniyyeti ile orta madlen medeniyyeti dovrune aid olunur Sekiller duz divar uzerine cekilmis ve birinci mertebenin Xaosa otagindadir SekillerSulqun Das magarasinin xerite sxemi Birinci mertebenin sxemi Cexiyada qayaustu resmlerin sureti Qedim insan resminin suretiIstinadlarPerechen podzemnyh polostej Respubliki Bashkortostan dlinnee 50m Sokolov Yu V Sajt Ufimskogo speleokluba im V Nassonova olu kecid Zapovednik Shulgan Tash 2015 09 29 at the Wayback Machine Oficialnyj sajt Unikalnye geologicheskie obekty Rossii 2015 12 22 at the Wayback Machine Vserossijskij nauchno issledovatelskij geologicheskij institut im A P Karpinskogo po zakazu Federalnogo agentstva po nedropolzovaniyu Gosudarstvennyj prirodnyj zapovednik Shulgan Tash 2015 12 22 at the Wayback Machine Turistskij informacionnyj portal Respubliki Bashkortostan Komitet Respubliki Bashkortostan po delam YuNESKO 2015 12 22 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 08 S P Mech Rossiya uchebnik otechestvennoj geografii 1895 Topograficheskie karty GGC Olga Chervyacova Arheologicheskie issledovaniya 2010 07 07 at the Wayback Machine Oficialnyj sajt gosudarstvennogo prirodnogo zapovednika Shulgan Tash 2016 07 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 16 Kudryashov I K Putevoditel po Kapovoj peshere Ufa 1956 Ob iskopaemyh nosorogah elasmoteriyah Zhegallo V I i dr iz Geologicheskogo muzeya im V I Vernadskogo olu kecid 2002