Şahsevən (Kürdəmir)
Şahsevən — Azərbaycan Respublikasının Kürdəmir rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
| Şahsevən | |
|---|---|
| 40°22′22″ şm. e. 48°12′07″ ş. u. | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Rayon | Kürdəmir rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 2365 (2019) nəfər |
Tarixi
Şahsevən adı I Şah Ismayıl Səfəvinin hakimiyyəti dönəmində yaranmışdır. Bu ad səfəviyyə təriqətinin müridləri arasında siyasi məfhum kimi işlənmişdir. I Şah Abbas qızılbaşların rolunu məhdudlaşdırmaq və onların nüfuzunu qırmaq məqsədilə Şahsevən adlı özəl qoşun növü yaratmışdır. Sonralar Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində əsası qoyulmuş Şahsevən kəndləri həmin tarixi hadisələrdən qaynaqlanır.
Kürdəmir rayonunun ən qədim məzarlıqlarından biri Şahsevən kəndində yerləşir. Burada XIX əsrdə yaşamış nəqşbəndiyyə təriqətinin nümayəndəsi Mövlana Hacı Mahmud babanın (ölümü hicri 1281, miladi 1865) türbəsi vardır. Mövlana Hacı Mahmud baba İmam Şamilin müəllimi Siracəddin İsmayıl Şirvaninin müridi olmuş, həmçinin məşhur təriqət şairi Seyid Həmzə Nigari ilə dostluq etmişdir.
Sovet hakimiyyəti illərində Şahsevən kəndi Topal Həsənli və Qaraqocalı kəndləri ilə birlikdə Moskva kolxozunun tərkibinə daxil olmuşdur. Kənddə əvvəllər fəaliyyət göstərən məscid sovet dövründə dörd illik ibtidai məktəbə çevrilmişdir. Sonralar Topal Həsənli kənd orta məktəbi yaradıldıqdan sonra ibtidai məktəbin fəaliyyəti dayandırılmışdır.
Toponimikası
- Şahsevən oyk., sadə.
- Kürdəmir r-nunun Topalhəsənli i.ə.v.-də kənd. Şirvan düzündədir. Oykonim azərbaycanlıların etnoqrafik qrupu olan şahsevənlərin adı ilə bağlıdır. Şahsevənlərin özəyini Azərbaycanda yaşayan əfşar, qacar cavanşir və b. tayfalar təşkil edirdi. Səfəvilər dövlətinin əsas hərbi qüvvəsinə çevrilən şahsevənlər sonralar Azərbaycanın siyasi həyatında mühüm rol oynamışlar.
Mədəniyyəti
Şahsevən kəndinin qədim mədəniyyət abidəsi kənddəki məzarlıqla bağlıdır. Buradakı qədim Şıx qəbirləri keçmiş tarixə şahidlik edən daş kitabələrdir. Məzarlıqda Mövlana Hacı Mahmud babanın türbəsi vardır.
Coğrafiyası və iqlimi
Şahsevən kəndi rayon mərkəzindən 7 km., Bakı şəhərindən 194 km. məsafədədir. Kənd düzənlik ərazidə yerləşir. Torpaqlarının bir hissəsi şoranlıqdır. Yayı sərt isti, quraqlıq, qışı mülayim keçir. Əvvəllər Girdmay çayının bir qolu kəndin ərazisindən keçirdi. İndi isə Şirvan kanalı vasitəsilə Kür çayının suyundan istifadə olunur.
Əhalisi
2009-cu ilin siyahıya alınmasına əsasən kəndə 2123 nəfər əhali yaşayır.
İqtisadiyyatı
- Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.
Ədəbiyyat
- Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə, I cild, Bakı: "Şərq-Qərb" nəşriyyatı, 2007, s.141
- Cahangir Zeynaloğlu. Azərbaycan tarixi, Bakı:1992, s.67-68
- Məşədixanım Nemət. Azərbaycanda pirlər, Bakı: Azərnəşr, 1992, s.100
- Yaşar Kalafat. Şahsеvən türkləri (Azərbaycan türkcəsinə çevirəni Vaqif Sultanlı), «Folklor və еtnoqrafiya» (Bakı) dərgisi, 2005, № 2 (5), s. 11-22
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Respublikası Kürdəmir Rayon İcra Hakimiyyəti
İstinadlar
- Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427
- Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh.629