Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Vaxtsızçiçək (lat. Colchicum) — bitkilər aləminin zanbaqçiçəklilər dəstəsinin vaxtsızçiçəkkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Vaxtsızçiçək | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Vaxtsızçiçək | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Arealı
Cinsin nümayəndələrinin vətəni Qərbi Asiya, Avropa, Aralıq dənizi sahillərinin bir hissəsi, Şərqi Afrika sahillərindən aşağı Cənubi Afrika və Qərbi Keypdir. Cinsin bütün növləri zəhərlidir.
Təsviri
Vaxtsızçiçək və zəfəran bir-birinə bənzəyir və təsadüfi bir müşahidəçi tərəfindən qarışdırıla bilər. Bununla birlikdə, vaxtsızçiçəyin 3 dişiciyi və 6 erkəkciyi olduğu halda, zəfəranın 1 dişiciyi və 3 erkəkciyi var. Zəfəran sözügedən cins ilə heç bir qohumluğa malik deyil və süsənkimilər fəsiləsinə aiddir.
Etimologiya
Cinsin adı müasir Gürcüstandakı Kolxida bölgəsinin qədim yunanca adı olan Κολχίς ("Colchis") sözündən gəlir. Kolxida yunan mifologiyasında arqonavtların qızıl yun axtarışı üçün getdiyi və Yasonun ilə qarşılaşdığı yer kimi təqdim olunur.
Dərman olaraq istifadəsi və zərərləri
Bu cinsə daxil olan bitkilər podaqra və erməni xəstəliyini müalicə etmək üçün əczaçılıqda istifadə edilən alkaloidinin zəhərli miqdarını ehtiva edir. Ənənəvi tibbdə köklərin və toxumların istifadəsinin bu dərman səbəbilə yarandığı düşünülür.
Yarpaqları, kök yumruları və toxumları zəhərlidir. Qatil Katerin Uilsonun XIX əsrdə bir sıra qurbanlarını zəhərləmək üçün bu bitkidən istifadə etdiyi güman edilir. Tərkibində ən ölümcül miqdarda kolxisin olduğu bilinən növ payız vaxtsızçiçəyidir.
Növləri
Aşağıdakılar vaxtsızçiçək cinsinə daxil olan növlərdir. Əvvəllər Androcymbium, Bulbocodium və Merendera-da təsnif edilən bir çox növ molekulyar genetik dəlillərə əsaslanaraq Colchicum-a köçürülmüşdür. Androcymbium hazırda bəziləri tərəfindən ayrı bir cins hesab olunur.
- DC.
- (Valdés) K.Perss.
- K.Perss.
- Gomb.
- Waldst. & Kit.
- Fridl.
- Vassiliades & K.M.Perss.
- Spruner ex Tommas.
- Colchicum autumnale L.
- Planch.
- C.D.Brickell
- Guss.
- Orph.
- Ker Gawl.
- (Schur) K.Perss.
- (Ker Gawl.) K.Perss.
- Meikle
- Azn.
- K.Perss.
- K.Perss.
- (Boiss.) Dammer
- K.Perss.
- Baker
- Greuter
- Boiss.
- Guss.
- (Heldr.) Rouy
- C.D.Brickell
- Boiss.
- Halácsy
- K.Perss.
- (Regel) K.Perss.
- (Boiss.) K.Perss.
- (L.) R.Br.
- K.Perss.
- (Varol) Parolly & Eren
- (Cambess.) Stef.
- Bornm.
- Camarda
- K.Perss.
- K.Perss.
- (Gabrieljan) K.Perss.
- Heuff.
- K.Perss.
- Feinbrun
- Stef.
- Janka
- K.Perss.
- Siehe ex K.Perss.
- K.Perss.
- Regel
- Boiss.
- (Bornm.) Stef.
- Steven
- K.Perss.
- K.Perss.
- Boiss. & Spruner
- Castagne
- Brot.
- Baker
- Kosanin
- B.L.Burtt
- (Azn.) K.Perss.
- K.Perss.
- Boiss.
- K.Perss.
- (Gabrieljan) K.Perss.
- L.
- Brot.
- K.Perss.
- K.Perss.
- (Ten.) Ten.
- Orph.
- Sart., Orph. & Heldr.
- K.Perss.
- Rech.f. & P.H.Davis
- Baker
- Boiss. & Heldr.
- K.Perss.
- Sieber
- (Regel) K.Perss.
- K.Perss.
- R.Br.
- (Bunge) Stef.
- K.Perss.
- Janka ex Stef.
- Woronow ex Miscz.
- Kit Tan & Iatroú
- Hausskn. ex Stef.
- Colchicum soboliferum (C.A.Mey.) Stef.
- Colchicum speciosum Steven
- Kunth
- Fisch. & C.A.Mey.
- (Boiss. & Hausskn.) K.Perss.
- Colchicum trigynum (Steven ex Adam) Stearn
- Kunze
- Kotschy
- Feinbrun
- Janka
- Feinbrun
- Steven
- (Freyn & Bornm.) Dyer
- Colchicum variegatum L.
- Fridl.
- K.Perss.
- Bokeriya
- Heldr.
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 159. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 341.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vaxtsizcicek lat Colchicum bitkiler aleminin zanbaqcicekliler destesinin vaxtsizcicekkimiler fesilesine aid bitki cinsi VaxtsizcicekElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste ZanbaqciceklilerFesile VaxtsizcicekkimilerCins VaxtsizcicekBeynelxalq elmi adiColchicum L 1753Sekil axtarisiITIS 42906NCBI 13444ArealiCinsin numayendelerinin veteni Qerbi Asiya Avropa Araliq denizi sahillerinin bir hissesi Serqi Afrika sahillerinden asagi Cenubi Afrika ve Qerbi Keypdir Cinsin butun novleri zeherlidir TesviriVaxtsizcicek ve zeferan bir birine benzeyir ve tesadufi bir musahideci terefinden qarisdirila biler Bununla birlikde vaxtsizciceyin 3 disiciyi ve 6 erkekciyi oldugu halda zeferanin 1 disiciyi ve 3 erkekciyi var Zeferan sozugeden cins ile hec bir qohumluga malik deyil ve susenkimiler fesilesine aiddir EtimologiyaCinsin adi muasir Gurcustandaki Kolxida bolgesinin qedim yunanca adi olan Kolxis Colchis sozunden gelir Kolxida yunan mifologiyasinda arqonavtlarin qizil yun axtarisi ucun getdiyi ve Yasonun ile qarsilasdigi yer kimi teqdim olunur Derman olaraq istifadesi ve zererleriBu cinse daxil olan bitkiler podaqra ve ermeni xesteliyini mualice etmek ucun eczaciliqda istifade edilen alkaloidinin zeherli miqdarini ehtiva edir Enenevi tibbde koklerin ve toxumlarin istifadesinin bu derman sebebile yarandigi dusunulur Yarpaqlari kok yumrulari ve toxumlari zeherlidir Qatil Katerin Uilsonun XIX esrde bir sira qurbanlarini zeherlemek ucun bu bitkiden istifade etdiyi guman edilir Terkibinde en olumcul miqdarda kolxisin oldugu bilinen nov payiz vaxtsizciceyidir NovleriAsagidakilar vaxtsizcicek cinsine daxil olan novlerdir Evveller Androcymbium Bulbocodium ve Merendera da tesnif edilen bir cox nov molekulyar genetik delillere esaslanaraq Colchicum a kocurulmusdur Androcymbium hazirda bezileri terefinden ayri bir cins hesab olunur DC Valdes K Perss K Perss Gomb Waldst amp Kit Fridl Vassiliades amp K M Perss Spruner ex Tommas Colchicum autumnale L Planch C D Brickell Guss Orph Ker Gawl Schur K Perss Ker Gawl K Perss Meikle Azn K Perss K Perss Boiss Dammer K Perss Baker Greuter Boiss Guss Heldr Rouy C D Brickell Boiss Halacsy K Perss Regel K Perss Boiss K Perss L R Br K Perss Varol Parolly amp Eren Cambess Stef Bornm Camarda K Perss K Perss Gabrieljan K Perss Heuff K Perss Feinbrun Stef Janka K Perss Siehe ex K Perss K Perss Regel Boiss Bornm Stef Steven K Perss K Perss Boiss amp Spruner Castagne Brot Baker Kosanin B L Burtt Azn K Perss K Perss Boiss K Perss Gabrieljan K Perss L Brot K Perss K Perss Ten Ten Orph Sart Orph amp Heldr K Perss Rech f amp P H Davis Baker Boiss amp Heldr K Perss Sieber Regel K Perss K Perss R Br Bunge Stef K Perss Janka ex Stef Woronow ex Miscz Kit Tan amp Iatrou Hausskn ex Stef Colchicum soboliferum C A Mey Stef Colchicum speciosum Steven Kunth Fisch amp C A Mey Boiss amp Hausskn K Perss Colchicum trigynum Steven ex Adam Stearn Kunze Kotschy Feinbrun Janka Feinbrun Steven Freyn amp Bornm Dyer Colchicum variegatum L Fridl K Perss Bokeriya Heldr IstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 159 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 341 Hemcinin bax