fbpx
Wikipedia

Çingiz İldırım

Çingiz İldırım (tam adı Sultanov Çingiz İldırım oğlu; 10 iyul 1890(1890-07-10), Qubadlı, Yelizavetpol quberniyası27 iyul 1941(1941-07-27), Moskva) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti donanmasının komandanı, xalq komissarı.

Çingiz İldırım
Çingiz İldırım oğlu Sultanov
Azərbaycan xüsusi aviakimya idarəsinin sədri
Azərbaycan Yükvurma Cəmiyyətinin sədri,
SSRİ Sindikatlar Şurası Azərbaycan bürosunun sədri
Dövlət Plan Komissiyasının sədrinin müavini
RSFSR Əmək və Müdafiə Şurasının Muğan müvəkkilinin müavini
4 oktyabr 1921 — 4 noyabr 1924
Xalq Yollar Komissarı
Sələfi Cəmil bəy Vəzirov
Xalq Poçt və Teleqraf Komissarı
iyun 1920
Sələfi Cəmil bəy Vəzirov
Hərbi Dəniz İşləri üzrə Komissar
28 aprel 1920-cı il
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Hərbi Dəniz Donanmasına rəhbəri
Şəxsi məlumatlar
Partiya
Doğum tarixi
Doğum yeri Qubadlı, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi (47 yaşında)
Vəfat yeri Suxanovka, Moskva
Vəfat səbəbi güllələnmə[d]
Dəfn yeri
  • Kommunarka poliqonu[d]
Atası Firudin bəy Sultanov

Təltifləri

Həyatı

1890-cı ilin 10 iyulunda bəy ailəsində dünyaya gəlmişdir. Atası İldırım Qubadlıda ilk məktəbin açılmasına nail olmuş və 2 oğlunu - Çingizlə Cabbarı həmin məktəbdə oxutdurmuşdur. Kənd məktəbini bitirdikdən sonra Çingiz Şuşadakı realnı məktəbdə təhsilini davam etdirmişdir. Bu məktəb 1906-cı ildə bağlanmış, Çingiz isə təhsil ardınca Vladiqafqaza yollanaraq orta təhsilini 1909-cu ildə orada tamamlamışdır. Həmin ildə 19 yaşlı Çingiz, Sankt-Peterburqa ali təhsil almaq üçün yollanmış və Politexnik institutun dağ-sənaye şöbəsinə qəbul olunmuşdur. Ali təhsilini 1916-cı ildə başa vurduqdan sonra oradakı “Ayvaz” zavodunda mühəndis-metallurq kimi iş fəaliyyətinə başlamışdır. Yüksək səviyyəli mühəndis-metallurq olmuşdur.

Azərbaycan Demokratik Respublikasına qədərki fəaliyəti

Petroqradda inqilabi hadisələr başlayan zaman gənc Çingiz hadisələrdən kənarda qalmamış və bolşeviklərə qoşulmuşdur. O, 1917-ci ilin 25 oktyabrında Qış Sarayının alınmasında iştirak etmiş, yenicə qurulan Sovet hakimiyyətində Millətlər Komissarlığında çalışmış, habelə, RSFSR Xalq Komissarları Sovetinin nəzdindəki müsəlmanlarla iş üzrə Büroya rəhbərlik etmişdir. Çingiz İldırım 1918-ci ildə Petroqradda ilk dəfə olaraq müsəlman hərbi eskadronu (“İldırımiyyə”) yaratmışdır. Elə həmin dövrdə də Peterburq fəhlə və əsgər deputatları Sovetinə deputat seçilmişdir. 1918-ci ildə "Qızıl Şimal" və "Hürriyyət" ı qəzetlər nəşr etdirmişdir.

Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründəki fəaliyəti

1919-cu ilin əvvəlində Çingiz İldırım Azərbaycana qayıtmış və ADR hökumətindən ADR donanmasının komandanı vəzifəsini almışdır. Qarabağ general-qubernatorluğu yanındakı Şuraya üzv təyin olunmuşdur.

Azərbaycan Demokratik Respublikasına xəyanəti

1919-cu ilin avqustunda Çingiz İldırım artıq Bakı limanı rəisinin baş köməkçisi və eyni vaxtda da hərbi limanın rəis müavini olmuşdur. Bolşevik partiyasının tapşırığı ilə Bakıdan Rusiyaya neft daşımaq üçün Xüsusi dəniz ekspedisiyası təşkil etmişdir. 27 aprel gecəsi komandanlıq etdiyi ADR donanmasından 3 rəngli Azərbaycan bayraqlarını çıxardaraq qırmızı bolşevik bayrağı asmışdır. Bolşeviklərə təslim olmaq istəməyən 6 min nəfərlik komandanlıq etdiyi və Bakını müdafiə etməli olan AXC ordusunu, top atəşləriylə Nargin adasında mühasirədə saxlayaraq bolşeviklərə təslim etmişdir. Öz hərbi rütbəsi və vəzifəsindən istifadə edərək Bayılda quraşdırılmış artileriya sistemini sıradan çıxarmışdır. 28 aprel günü Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti parlamentinə: -"2 saata hakimiyyəti bolşeviklərə təhfil verməsəniz parlamenti başınıza yıxacağam!" adlı nota göndərərək 23 ay ömür sürmüş Müstəqil Azərbaycanın varlığına son qoylmasına yardım etmişdir. Bakıda Sovet hakimiyyətinin qurulmasında əsas rollardan birini oynayan Çingiz İldırım aprelin 28-də elan olunan ilk Sovet hökumətində Hərbi və dəniz işləri üzrə Xalq komissarı təyin olunmuşdur.

SSRİ dövründəki fəaliyəti

Çingiz İldırım aprelin 28-də elan olunan ilk Sovet hökumətində Hərbi və dəniz işləri üzrə Xalq komissarı təyin olunmuş və bu vəzifədə qısa müddət, iyunun 26-sına qədər çalışmışdır. Məhz onun sayəsində generallar Səməd Mehmandarov və Əliağa Şıxlinski Sovet hakimiyyəti ilə əməkdaşlığa razı olmuşlar. 1922-ci ildə Çingiz İldırım sənaye vergisi (“prednaloq”) yığımı üzrə fövqəladə səlahiyyətli şəxs təyin olunmuşdur. Bakı-Culfa dəmir yolunun çəkilişinə rəhbərlik etmişdir. 1923-24-cü illərdə Bakı tramvayının (bu, SSRİ dövrünün ilk tramvayı idi.) tikintisində rəhbərlik edənlərdən biri olmuşdur. 1926-cı ildə isə Bakı-Sabunçu elektrik dəmiryolunun tikintisinə başçılıq etmişdir. (bu, SSRİ dövründə elektrikləşdirilmiş ilk dəmiryolu xətti idi.)

1928-ci ildə Çingiz İldırıma yeni vəzifə - poçt və teleqraf Xalq komissarı vəzifəsi tapşılırmışdır. 1 il sonra onun Azərbaycanda fəaliyyəti Moskvaya çağırılması ilə tamamlanmşdır. Onun böyük arzularından biri Daşkəsəndə metallurgiya kombinatının tikintisinə rəhbərlik etmək olmuşdur. Lakin ona həmin dövrdə dünyanın ən iri metallurgiya zavodu olacaq “Maqnitka”nın (Maqnitoqorsk metallurgiya kombinatı) tikintisinə başçılıq etmək tapşılırmışdır.

Həbsi və edamı

7 iyul 1937-ci ildə İldırım NKVD tərəfindən həbs edildi və iddia edilən əks-inqilabi fəaliyyətdə ittiham edildi. Dnepropetrovskda, BakıdaMoskva da məhbus olaraq saxlanıldı. Moskvada əvvəlcə Lefortovo həbsxanasında həbsxanaya salındı, daha sonra daha sərt bir yerə - siyasi məhbuslar üçün məşhur olan Suxanovovkaya köçürüldü. NKVD tərəfindən edam cəzasına məhkum edildi və ailəsinə xarici dünya ilə ünsiyyət icazəsi olmadan 10 il cəza verildiyi bildirildi. 1937-ci ilin yayında güllələnərək edam edildi.

Filmoqrafiya

  1. İşarəni dənizdən gözləyin (film, 1986)
  2. Cümhuriyyət generalları (film, 2006)

İstinadlar

  1. Bəzi mənbələrdə 1941-ci il
  2. . 2020-08-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-12.
  3. http://old.memo.ru/memory/communarka/chapt14.htm — Memorial.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q851563"></a>
  4. http://teleqraf.com/news/toplum/1817.html
  5. http://www.azeribalasi.com/showthread.php/73770-Cingiz-Yldyrym
  6. https://ok.ru/bilirsenmi/topic/63808242606173
  7. "Начальник "Магнитки"" [Chief of Magnitka]. İstifadə tarixi: 2010-07-16.

Xarici keçidlər

  • Cümhuriyyəti yıxan adam – ARAŞDIRMA, ŞƏKİLLƏR[ölü keçid]
  • Çingiz İldırımın xəyanəti və aqibəti – ARAŞDIRMA, FOTOLAR 2020-08-05 at the Wayback Machine

çingiz, ildırım, adı, sultanov, oğlu, iyul, 1890, 1890, qubadlı, yelizavetpol, quberniyası, iyul, 1941, 1941, moskva, azərbaycan, xalq, cümhuriyyəti, donanmasının, komandanı, xalq, komissarı, oğlu, sultanovazərbaycan, xüsusi, aviakimya, idarəsinin, sədriazərba. Cingiz Ildirim tam adi Sultanov Cingiz Ildirim oglu 10 iyul 1890 1890 07 10 Qubadli Yelizavetpol quberniyasi 27 iyul 1941 1941 07 27 3 Moskva Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti donanmasinin komandani xalq komissari Cingiz IldirimCingiz Ildirim oglu SultanovAzerbaycan xususi aviakimya idaresinin sedriAzerbaycan Yukvurma Cemiyyetinin sedri SSRI Sindikatlar Surasi Azerbaycan burosunun sedriDovlet Plan Komissiyasinin sedrinin muaviniRSFSR Emek ve Mudafie Surasinin Mugan muvekkilinin muavini4 oktyabr 1921 4 noyabr 1924Xalq Yollar KomissariSelefi Cemil bey VezirovXalq Poct ve Teleqraf Komissariiyun 1920Selefi Cemil bey VezirovHerbi Deniz Isleri uzre Komissar28 aprel 1920 ci ilAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Herbi Deniz Donanmasina rehberiSexsi melumatlarPartiya Azerbaycan Kommunist bolsevikler PartiyasiDogum tarixi 10 iyul 1890Dogum yeri Qubadli Yelizavetpol quberniyasi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 27 aprel 1938 1 2 47 yasinda Vefat yeri Suxanovka MoskvaVefat sebebi gullelenme d Defn yeri Kommunarka poliqonu d Atasi Firudin bey SultanovTeltifleri Mundericat 1 Heyati 1 1 Azerbaycan Demokratik Respublikasina qederki fealiyeti 1 2 Azerbaycan Demokratik Respublikasi dovrundeki fealiyeti 1 3 Azerbaycan Demokratik Respublikasina xeyaneti 1 4 SSRI dovrundeki fealiyeti 2 Hebsi ve edami 3 Filmoqrafiya 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerHeyati Redakte1890 ci ilin 10 iyulunda bey ailesinde dunyaya gelmisdir Atasi Ildirim Qubadlida ilk mektebin acilmasina nail olmus ve 2 oglunu Cingizle Cabbari hemin mektebde oxutdurmusdur Kend mektebini bitirdikden sonra Cingiz Susadaki realni mektebde tehsilini davam etdirmisdir Bu mekteb 1906 ci ilde baglanmis Cingiz ise tehsil ardinca Vladiqafqaza yollanaraq orta tehsilini 1909 cu ilde orada tamamlamisdir 4 Hemin ilde 19 yasli Cingiz Sankt Peterburqa ali tehsil almaq ucun yollanmis ve Politexnik institutun dag senaye sobesine qebul olunmusdur Ali tehsilini 1916 ci ilde basa vurduqdan sonra oradaki Ayvaz zavodunda muhendis metallurq kimi is fealiyyetine baslamisdir 5 Yuksek seviyyeli muhendis metallurq olmusdur Azerbaycan Demokratik Respublikasina qederki fealiyeti Redakte Petroqradda inqilabi hadiseler baslayan zaman genc Cingiz hadiselerden kenarda qalmamis ve bolseviklere qosulmusdur O 1917 ci ilin 25 oktyabrinda Qis Sarayinin alinmasinda istirak etmis yenice qurulan Sovet hakimiyyetinde Milletler Komissarliginda calismis habele RSFSR Xalq Komissarlari Sovetinin nezdindeki muselmanlarla is uzre Buroya rehberlik etmisdir Cingiz Ildirim 1918 ci ilde Petroqradda ilk defe olaraq muselman herbi eskadronu Ildirimiyye yaratmisdir Ele hemin dovrde de Peterburq fehle ve esger deputatlari Sovetine deputat secilmisdir 1918 ci ilde Qizil Simal ve Hurriyyet i qezetler nesr etdirmisdir Azerbaycan Demokratik Respublikasi dovrundeki fealiyeti Redakte 1919 cu ilin evvelinde Cingiz Ildirim Azerbaycana qayitmis ve ADR hokumetinden ADR donanmasinin komandani vezifesini almisdir Qarabag general qubernatorlugu yanindaki Suraya uzv teyin olunmusdur Azerbaycan Demokratik Respublikasina xeyaneti Redakte 1919 cu ilin avqustunda Cingiz Ildirim artiq Baki limani reisinin bas komekcisi ve eyni vaxtda da herbi limanin reis muavini olmusdur Bolsevik partiyasinin tapsirigi ile Bakidan Rusiyaya neft dasimaq ucun Xususi deniz ekspedisiyasi teskil etmisdir 27 aprel gecesi komandanliq etdiyi ADR donanmasindan 3 rengli Azerbaycan bayraqlarini cixardaraq qirmizi bolsevik bayragi asmisdir Bolseviklere teslim olmaq istemeyen 6 min neferlik komandanliq etdiyi ve Bakini mudafie etmeli olan AXC ordusunu top atesleriyle Nargin adasinda muhasirede saxlayaraq bolseviklere teslim etmisdir Oz herbi rutbesi ve vezifesinden istifade ederek Bayilda qurasdirilmis artileriya sistemini siradan cixarmisdir 28 aprel gunu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti parlamentine 2 saata hakimiyyeti bolseviklere tehfil vermeseniz parlamenti basiniza yixacagam adli nota gondererek 23 ay omur surmus Musteqil Azerbaycanin varligina son qoylmasina yardim etmisdir 6 Bakida Sovet hakimiyyetinin qurulmasinda esas rollardan birini oynayan Cingiz Ildirim aprelin 28 de elan olunan ilk Sovet hokumetinde Herbi ve deniz isleri uzre Xalq komissari teyin olunmusdur 4 SSRI dovrundeki fealiyeti Redakte Cingiz Ildirim aprelin 28 de elan olunan ilk Sovet hokumetinde Herbi ve deniz isleri uzre Xalq komissari teyin olunmus ve bu vezifede qisa muddet iyunun 26 sina qeder calismisdir Mehz onun sayesinde generallar Semed Mehmandarov ve Eliaga Sixlinski Sovet hakimiyyeti ile emekdasliga razi olmuslar 1922 ci ilde Cingiz Ildirim senaye vergisi prednaloq yigimi uzre fovqelade selahiyyetli sexs teyin olunmusdur Baki Culfa demir yolunun cekilisine rehberlik etmisdir 1923 24 cu illerde Baki tramvayinin bu SSRI dovrunun ilk tramvayi idi tikintisinde rehberlik edenlerden biri olmusdur 1926 ci ilde ise Baki Sabuncu elektrik demiryolunun tikintisine basciliq etmisdir bu SSRI dovrunde elektriklesdirilmis ilk demiryolu xetti idi 1928 ci ilde Cingiz Ildirima yeni vezife poct ve teleqraf Xalq komissari vezifesi tapsilirmisdir 1 il sonra onun Azerbaycanda fealiyyeti Moskvaya cagirilmasi ile tamamlanmsdir Onun boyuk arzularindan biri Daskesende metallurgiya kombinatinin tikintisine rehberlik etmek olmusdur Lakin ona hemin dovrde dunyanin en iri metallurgiya zavodu olacaq Maqnitka nin Maqnitoqorsk metallurgiya kombinati tikintisine basciliq etmek tapsilirmisdir Hebsi ve edami Redakte7 iyul 1937 ci ilde Ildirim NKVD terefinden hebs edildi ve iddia edilen eks inqilabi fealiyyetde ittiham edildi Dnepropetrovskda Bakida ve Moskva da mehbus olaraq saxlanildi Moskvada evvelce Lefortovo hebsxanasinda hebsxanaya salindi daha sonra daha sert bir yere siyasi mehbuslar ucun meshur olan Suxanovovkaya kocuruldu NKVD terefinden edam cezasina mehkum edildi ve ailesine xarici dunya ile unsiyyet icazesi olmadan 10 il ceza verildiyi bildirildi 1937 ci ilin yayinda gullelenerek edam edildi 7 Filmoqrafiya RedakteIsareni denizden gozleyin film 1986 Cumhuriyyet generallari film 2006 Istinadlar Redakte Bezi menbelerde 1941 ci il Arxivlenmis suret 2020 08 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 12 1 2 http old memo ru memory communarka chapt14 htm Memorial lt a href https wikidata org wiki Track Q851563 gt lt a gt 1 2 http teleqraf com news toplum 1817 html http www azeribalasi com showthread php 73770 Cingiz Yldyrym https ok ru bilirsenmi topic 63808242606173 Nachalnik Magnitki Chief of Magnitka Istifade tarixi 2010 07 16 Xarici kecidler RedakteCumhuriyyeti yixan adam ARASDIRMA SEKILLER olu kecid Cingiz Ildirimin xeyaneti ve aqibeti ARASDIRMA FOTOLAR Arxivlesdirilib 2020 08 05 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Cingiz Ildirim amp oldid 5964917, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.