Enlibarmaq çay xərçənginin bədəni iki hissədən ibarətdir. Onlar baş-döş və qarıncıq adlanır. Çay xərçənginin tənəffüs orqanları yerimə ayaqlarının dibindəki qəlsəmələrdir. Çünki onların baş döş hissəsi secilmədiyi üçün baş-döş və qarıncıqdan ibarətdir. Ayrıcinslidirlər. Ürək beşbucaqlıdır, baş-döş hissənin bel tərəfində yerləşir. Açıq qan-damar sistemi vardır.
Bütün Avropa qitəsində şirin sularda yayılmışdır. Onun təbii populyasiyası XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində xeyli azalmışdır, XX əsrin ortalarından isə Amerikadan gətirilmiş xallı çay xərçəngi - Pacifastacus leniusculus onu təbii yaşayış yerlərindən sıxışdırmağa başlamışdır. Hazırda xüsusi qorunma (VU) statusuna malikdir. Xərçəng təmiz şirin sulara-düzənlik çaylarına, göllərə, nohurlara və iti axarlı dağ çaylarına üstünlük verir. Təmiz suyun bioloji göstəricisidir. Bitki mənşəli komponentlər qidalanmada üstünlük (90%) təşkil edir. Xərçəng yayda təzə su bitkiləri və fitoplanktonla, payızda və qışda isə ölmüş bitki qalıqları, yumşaqbədənli, qurdlar, həşaratlar, onların sürfələri, ölmüş heyvan qalıqları və s. ilə qidalanır. Qida axtarışı üçün yuvadan 250 m-dək uzaqlaşa bilir. Çürüməyə başlayan heyvan cəmdəklərinin qoxusunu uzaq məsafədən hiss edir. Gündüzlər gizlənir, gecələr ov edir. Yumşaq qruntlarda özünə 35-120 sm dərinlikdə yuva qaza bilir. Bu xərçəng digər çay xərçəngləri kimi irəli hərəkət edir, qarıncıqla avarlayaraq arxaya üzür. Bir erkək fərd üç dişini mayalaya bilər. Yeni yumurtadan çıxmış xərçəngciklərin bədən ölçüsü 2 mm-dəkdir. Onlar ilk 10-12 günü ana ilə birgə, onun qarnı altında yaşayırlar. İnkişafın birinci ilində xərçəngciklər beş dəfə qabığını dəyişir. Onların fərdi kütləsi 1,0-1,5 q olur. Enlibarmaq xərçəng 20-25 il yaşaya bilir. Hələ orta əsrlərdən delikates yemək hesab edilir.
Bədən örtüyünün 40% - ni üzvi maddələr, 60% - ni isə kalsium duzları təşkil edir.
İstinadlar
Westman K., Savolainen R., Julkunen M. Replacement of the native crayfish Astacus astacus by the introduced species Pacifastacus leniusculus in a small, enclosed Finnish lake //Ecography, (2002). vol. 25(1), pp. 53—73.
Широкопалий рак Astacus astacus (Linnaeus, 1758) // Червона книга України. Київ: Глобалконсалтинг, 2009. c. 42.
Биологический энциклопедический словарь. М.: Сов. энциклопедия, 1986. с. 540-542.
Avqust 07, 2021
enlibarmaq, çay, xərçəngi, astacus, astacus, buğumayaqlılar, tipinin, onayaqlılar, dəstəsinin, astacidae, fəsiləsinə, heyvan, növü, astacus, astacusçay, xərçəngi, lilli, suyun, dibindəelmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmet. Enlibarmaq cay xercengi lat Astacus astacus Bugumayaqlilar tipinin onayaqlilar destesinin Astacidae fesilesine aid heyvan novu Enlibarmaq cay xercengiAstacus astacusCay xercengi lilli suyun dibindeElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip BugumayaqlilarYarimtip XercengkimilerSinif Ali xercenglerDeste OnayaqlilarYarimdeste PleosimatlarInfradeste XercenglerFesile AstasidlerCins AstacusNov Enlibarmaq cay xercengiElmi adiAstacus astacus Linnaeus 1758SinonimlerAstacus fluviatilis Fabricius 1775Muhafize statusuHessas novlerVulnerable IUCN 3 1 Vulnerable 2191VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 97333NCBI 6715EOL 1021866Enlibarmaq cay xercenginin bedeni iki hisseden ibaretdir Onlar bas dos ve qarinciq adlanir Cay xercenginin teneffus orqanlari yerime ayaqlarinin dibindeki qelsemelerdir Cunki onlarin bas dos hissesi secilmediyi ucun bas dos ve qarinciqdan ibaretdir Ayricinslidirler Urek besbucaqlidir bas dos hissenin bel terefinde yerlesir Aciq qan damar sistemi vardir Butun Avropa qitesinde sirin sularda yayilmisdir Onun tebii populyasiyasi XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde xeyli azalmisdir XX esrin ortalarindan ise Amerikadan getirilmis xalli cay xercengi Pacifastacus leniusculus onu tebii yasayis yerlerinden sixisdirmaga baslamisdir Hazirda xususi qorunma VU statusuna malikdir 1 2 Xerceng temiz sirin sulara duzenlik caylarina gollere nohurlara ve iti axarli dag caylarina ustunluk verir Temiz suyun bioloji gostericisidir Bitki menseli komponentler qidalanmada ustunluk 90 teskil edir Xerceng yayda teze su bitkileri ve fitoplanktonla payizda ve qisda ise olmus bitki qaliqlari yumsaqbedenli qurdlar hesaratlar onlarin surfeleri olmus heyvan qaliqlari ve s ile qidalanir Qida axtarisi ucun yuvadan 250 m dek uzaqlasa bilir Curumeye baslayan heyvan cemdeklerinin qoxusunu uzaq mesafeden hiss edir Gunduzler gizlenir geceler ov edir Yumsaq qruntlarda ozune 35 120 sm derinlikde yuva qaza bilir Bu xerceng diger cay xercengleri kimi ireli hereket edir qarinciqla avarlayaraq arxaya uzur Bir erkek ferd uc disini mayalaya biler Yeni yumurtadan cixmis xercengciklerin beden olcusu 2 mm dekdir Onlar ilk 10 12 gunu ana ile birge onun qarni altinda yasayirlar Inkisafin birinci ilinde xercengcikler bes defe qabigini deyisir Onlarin ferdi kutlesi 1 0 1 5 q olur Enlibarmaq xerceng 20 25 il yasaya bilir Hele orta esrlerden delikates yemek hesab edilir 3 Beden ortuyunun 40 ni uzvi maddeler 60 ni ise kalsium duzlari teskil edir Istinadlar Redakte Westman K Savolainen R Julkunen M Replacement of the native crayfish Astacus astacus by the introduced species Pacifastacus leniusculus in a small enclosed Finnish lake Ecography 2002 vol 25 1 pp 53 73 Shirokopalij rak Astacus astacus Linnaeus 1758 Chervona kniga Ukrayini Kiyiv Globalkonsalting 2009 c 42 Biologicheskij enciklopedicheskij slovar M Sov enciklopediya 1986 s 540 542 Menbe https az wikipedia org w index php title Enlibarmaq cay xercengi amp oldid 5328958, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
