Çaun rayonu (çuk.Чаан район, bəzən Ча́ун-Чуко́тка) — Rusiya Federasiyası, Çukotka muxtar dairəsi tərkibindəki inzibati ərazi vahidi. Rayonun daxilində Çaun şəhər dairəsi yerləşir. İnzibati mərkəzi Pevek şəhəridir (Rusiyanın Şimal qütbünə ən yaxın şəhəri).
Çaun rayonu diyarın şimal-qərbində, Şərqi Sibir dənizi sahilində yerləşir. Sahil xəttinin uzunluğu 580 km-dir. Çaun ovalığını və Çaun körfəzinin adaları (Ayon, Böyük Routan, Şalaurov) rayon ərazisinə daxildir. Şərqdən qərbə Çaun rayonu 290 km, cənubdan şimala 330 km məsafədə uzanır. Şelaqski burnu rayonun və Çukot Muxtar Dairəsinin materik hissəsinin ən şimal nöqtəsidir.
Rayonda uzun şaxtalı qışlar və aşağı müsbət temperaturlu qısa (2-3 ay) yay ilə xarakterizə olunur. Şaxtalar hətta isti yay aylarında (iyul - avqustun əvvəlləri) müşahidə edilir. Ən soyuq ay yanvar-fevral, ən isti aylar isə iyul-avqustdur. Davamlı qar örtüyü ümumiyyətlə sentyabr ayının sonlarında düşür. Tundranın düz hissələrində qarın qalınlığı nadir hallarda 0,5-0,7 m-dən çox olur, lakin alçaq hissələrdə 3-5 m-ə qədər qalınlığa çata bilir. Rayonda illik yağıntının miqdarı 150-200 mm-dir.
Hidrologiya
Rayon tamamilə tundra zonasında yerləşir. Şimal ovalıqlarında bataqlıq ərazilər üstünlük təşkil edir. Alcaq Çaun ovalığı Çaun buxtasını geniş bir halqa ilə əhatə edir.
Aayonun alçaq tundra sahələrinin təxminən yarısı göllərlə örtülüdür. Ən böyük çayları: Çaun, Palyavaam, İçuveem. Çaylar ildə 3 aydan çox olmayaraq buzdan azaddır.
Seysmik avtivlik
Çaun rayonunun şimal hissəsində seysmoloji monitorinqə görə 5 bal, ərazisinin qalan hissəsində 6 bala qədər gücündə zəlzələ mümkündür.
Tarix
Rayon 10 dekabr 1930-cu ildə yeni qurulan Çukot Milli Dairəsinin bir hissəsi olaraq təşkil edildi.
Rayonun təməlinin mənbəyində sovet dövlət xadimi Naum Filippoviç Puqaçyov dayanmışdı. Onun rəhbərliyi altında bölgənin mədən sənayesi sürətlə inkişaf etməyə başladı.
SSRİ-nin dağılması Çaun rayonu əhalisinin iqtisadiyyatına və həyat səviyyəsinə çox təsir etdi. 1991-2002-ci illərdə ərzinsə əhali 22 min 321 nəfər azalıb. Qalay istehsalı dayandırıldı, inzibati mərkəz və milli kəndlər istisna olmaqla bütün yaşayış məntəqələri ləğv edildi.
Çukot Muxtar Dairəsinin 8 iyun 2015-ci il tarixli 50-OZ qanunu ilə Çaun rayonunun bütün inzibati vahidlikləri (Pevek şəhər tipli qəsəbəsi, Ayon, Billinqs, Rıtkuçi kəndləri) ləğv edilərək Pevek şəhər dairəsinə birləşdirildi.
Çaun rayonu inzibati ərazi vahidi olaraq öz statusunu qoruyub saxlayır
Əhali
1930-cu illərdə Çaun hələ praktik olaraq mənimsənilməmiş bölgə idi. 138 min km² ərazidə, 1 yanvar 1940-cı il tarixinə olan məlumata görə cəmi 2467 nəfər yaşayırdı. Onlardan 1919 nəfəri yerli, 548 nəfəri isə gəlmə idi.
Bütövlükdə rayonda əhalinin çoxalması təbii artım və müsbət miqrasiya ilə əlaqədar idi.
Milli tərkib
1 yanvar2016-cı il tarixinə (2010-cu il sonuncu Ümumrusiya əhalisinin siyahıyaalma nəticələrini nəzərə alaraq) görə Çaun rayonunda 44 xalqın nümayəndəsi yaşayır: Ruslar - 3557 nəfər, çukçalar - 1027 nəfər, ukraynalılar - 523 nəfər, tatarlar - 50 nəfər, belaruslar - 49 nəfər, moldovanlar - 26 nəfər, kalmıklar - 26 nəfər.
Çukotkanın yerli xalqlarından rayonda 1.051 nəfə yaşayır: çukçalar - 1027 nəfər, eskimoslar - 15 nəfər, çuvanlar - 3 nəfər, evenslər - 2 nəfər, koryaklar - 2 nəfər, yukagirlər - 2 nəfər.
Urbanizasiya
Şəhər şəraitində (Pevek şəhəri) rayon əhalisinin 81.27% -i yaşayır.
Mənbə
Официальный сайт Чукотского АО 2014-07-28 at the Wayback Machine
Официальный сайт администрации Чаунского района 2013-04-08 at the Wayback Machine
Фотографии населённых пунктов Чаунского района
Певек — город романтиков и ромашек
İstinadlar
↑ GEOnet Names Server. 2018.
Численность населения Чукотского автономного округа по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года.
Устав городского округа
. ГУ МЧС РФ по Чукотскому автономному округу. 20 мая 2017. 2018-03-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-09.
Постановление Президиума ВЦИК от 10 декабря 1930 года «Об организации национальных объединений в районах расселения малых народностей Севера», СУ РСФСР, 1931, № 8, ст. 98
Закон Чукотского автономного округа от 08.06.2015 № 50-ОЗ «Об объединении поселений, входящих в состав Чаунского муниципального района, и организации местного самоуправления на объединённой территории»
Закон «Об административно-территориальном устройстве Чукотского автономного округа»
"ИСТОРИЯ ЧУКОТСКОГО АВТОНОМНОГО ОКРУГА 2011" (PDF). 2018-06-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-03-29. (#parameter_ignored_suggest)
"Информация о городском округе Певек".
İyun 02, 2022
çaun, rayonu, çuk, Чаан, район, bəzən, Ча, ун, Чуко, тка, rusiya, federasiyası, çukotka, muxtar, dairəsi, tərkibindəki, inzibati, ərazi, vahidi, rayonun, daxilində, çaun, şəhər, dairəsi, yerləşir, inzibati, mərkəzi, pevek, şəhəridir, rusiyanın, şimal, qütbünə,. Caun rayonu cuk Chaan rajon bezen Cha un Chuko tka Rusiya Federasiyasi Cukotka muxtar dairesi terkibindeki inzibati erazi vahidi Rayonun daxilinde Caun seher dairesi yerlesir 3 Inzibati merkezi Pevek seheridir Rusiyanin Simal qutbune en yaxin seheri Caun rayonuGerb68 52 06 sm e 170 36 29 s u Olke Rusiya 1 Inzibati merkez PevekTarixi ve cografiyasiYaradilib 1933Sahesi 67 091 km Saat qursagi UTC 12 00EhalisiEhalisi 5 038 nef 2019 2 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 42737Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Cografiya 2 Tarix 3 Ehali 4 Menbe 5 IstinadlarCografiya RedakteCaun rayonu diyarin simal qerbinde Serqi Sibir denizi sahilinde yerlesir Sahil xettinin uzunlugu 580 km dir Caun ovaligini ve Caun korfezinin adalari Ayon Boyuk Routan Salaurov rayon erazisine daxildir Serqden qerbe Caun rayonu 290 km cenubdan simala 330 km mesafede uzanir Selaqski burnu rayonun ve Cukot Muxtar Dairesinin materik hissesinin en simal noqtesidir Serqde Anadir rayonu cenubda Bilibin rayonu ile simal serq ise Iultinski rayonu ile hemserheddir Caun rayonunun butun erazisi Simal Qutb dairesi daxilinde yerlesir IqlimRayonda uzun saxtali qislar ve asagi musbet temperaturlu qisa 2 3 ay yay ile xarakterize olunur Saxtalar hetta isti yay aylarinda iyul avqustun evvelleri musahide edilir En soyuq ay yanvar fevral en isti aylar ise iyul avqustdur Davamli qar ortuyu umumiyyetle sentyabr ayinin sonlarinda dusur Tundranin duz hisselerinde qarin qalinligi nadir hallarda 0 5 0 7 m den cox olur lakin alcaq hisselerde 3 5 m e qeder qalinliga cata bilir Rayonda illik yagintinin miqdari 150 200 mm dir HidrologiyaRayon tamamile tundra zonasinda yerlesir Simal ovaliqlarinda bataqliq eraziler ustunluk teskil edir Alcaq Caun ovaligi Caun buxtasini genis bir halqa ile ehate edir Aayonun alcaq tundra sahelerinin texminen yarisi gollerle ortuludur En boyuk caylari Caun Palyavaam Icuveem Caylar ilde 3 aydan cox olmayaraq buzdan azaddir Seysmik avtivlikCaun rayonunun simal hissesinde seysmoloji monitorinqe gore 5 bal erazisinin qalan hissesinde 6 bala qeder gucunde zelzele mumkundur 4 Tarix RedakteRayon 10 dekabr 1930 cu ilde yeni qurulan Cukot Milli Dairesinin bir hissesi olaraq teskil edildi 5 Rayonun temelinin menbeyinde sovet dovlet xadimi Naum Filippovic Puqacyov dayanmisdi Onun rehberliyi altinda bolgenin meden senayesi suretle inkisaf etmeye basladi SSRI nin dagilmasi Caun rayonu ehalisinin iqtisadiyyatina ve heyat seviyyesine cox tesir etdi 1991 2002 ci illerde erzinse ehali 22 min 321 nefer azalib Qalay istehsali dayandirildi inzibati merkez ve milli kendler istisna olmaqla butun yasayis menteqeleri legv edildi Cukot Muxtar Dairesinin 8 iyun 2015 ci il tarixli 50 OZ qanunu 6 ile Caun rayonunun butun inzibati vahidlikleri Pevek seher tipli qesebesi Ayon Billinqs Ritkuci kendleri legv edilerek Pevek seher dairesine birlesdirildi Caun rayonu inzibati erazi vahidi olaraq oz statusunu qoruyub saxlayir 7 Ehali Redakte1930 cu illerde Caun hele praktik olaraq menimsenilmemis bolge idi 138 min km erazide 1 yanvar 1940 ci il tarixine olan melumata gore cemi 2467 nefer yasayirdi Onlardan 1919 neferi yerli 548 neferi ise gelme idi 8 Butovlukde rayonda ehalinin coxalmasi tebii artim ve musbet miqrasiya ile elaqedar idi Milli terkib1 yanvar 2016 ci il tarixine 2010 cu il sonuncu Umumrusiya ehalisinin siyahiyaalma neticelerini nezere alaraq gore Caun rayonunda 44 xalqin numayendesi yasayir Ruslar 3557 nefer cukcalar 1027 nefer ukraynalilar 523 nefer tatarlar 50 nefer belaruslar 49 nefer moldovanlar 26 nefer kalmiklar 26 nefer Cukotkanin yerli xalqlarindan rayonda 1 051 nefe yasayir cukcalar 1027 nefer eskimoslar 15 nefer cuvanlar 3 nefer evensler 2 nefer koryaklar 2 nefer yukagirler 2 nefer 9 UrbanizasiyaSeher seraitinde Pevek seheri rayon ehalisinin 81 27 i yasayir Menbe RedakteOficialnyj sajt Chukotskogo AO Arxivlesdirilib 2014 07 28 at the Wayback Machine Oficialnyj sajt administracii Chaunskogo rajona Arxivlesdirilib 2013 04 08 at the Wayback Machine Fotografii naselyonnyh punktov Chaunskogo rajona Pevek gorod romantikov i romashekIstinadlar Redakte 1 2 GEOnet Names Server 2018 Chislennost naseleniya Chukotskogo avtonomnogo okruga po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2019 goda Ustav gorodskogo okruga Sejsmologicheskaya obstanovka na territorii ChAO GU MChS RF po Chukotskomu avtonomnomu okrugu 20 maya 2017 2018 03 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 11 09 Postanovlenie Prezidiuma VCIK ot 10 dekabrya 1930 goda Ob organizacii nacionalnyh obedinenij v rajonah rasseleniya malyh narodnostej Severa SU RSFSR 1931 8 st 98 Zakon Chukotskogo avtonomnogo okruga ot 08 06 2015 50 OZ Ob obedinenii poselenij vhodyashih v sostav Chaunskogo municipalnogo rajona i organizacii mestnogo samoupravleniya na obedinyonnoj territorii Zakon Ob administrativno territorialnom ustrojstve Chukotskogo avtonomnogo okruga ISTORIYa ChUKOTSKOGO AVTONOMNOGO OKRUGA 2011 PDF 2018 06 19 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 03 29 parameter ignored suggest Informaciya o gorodskom okruge Pevek Menbe https az wikipedia org w index php title Caun rayonu amp oldid 6164692, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.png.html){kind=link}
