Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Çatalcalı Əli Əfəndi (1631 və ya 1632, Çatalca ilçəsi, İstanbul ili – 1692 və ya 9 mart 1692, Ədirnə) — Osmanlı alimi və şeyxülislamı.
| Çatalcalı Əli Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Minkarizadə Yəhya Əfəndi |
| Sonrakı | Ankaralı Mehmed Əmin Əfəndi |
| 9 mart 1692 – 19 aprel 1692 | |
| Əvvəlki | Əbusəidzadə Feyzullah Əfəndi |
| Sonrakı | Əbusəidzadə Feyzullah Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1631/1632 |
| Doğum yeri | Çatalca, İstanbul |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | ilahiyyatçı |
| Dini | islam |
Həyatı
Alanyanın nəqşibənd şeyxlərindən Mehmed Əfəndinin oğludur. İstanbula getdikdən sonra xəlvətiyyə şeyxi Ömər Əfəndinin xidmətinə girən atasının Çatalcadakı evində hicri 1041-ci ildə (1631 vəya 1632-ci ildə) dünyaya gəlmişdir. İlk təhsilini burada aldıqdan sonra 1647-ci ildə şeyxülislam Əbdürrəhim Əfəndi tərəfindən məzun edildi və daha sonra Minkarizadə Yəhya Əfəndinin xidmətinə alındı. Yəhya Əfəndinin 1652-ci ildə Misir qazısı olmasıyla, onunla birlikdə Misirə getdi. Bu illərdə həcc ziyarətinə getdi. 1659-cu ildə Yəhya Əfəndi İstanbulqazılığına gətirildi və onunla birlikdə paytaxta qayıtdı. 1661-ci ildə Əbdürrəhimzadə Mehmed Əfəndinin Misir qazılığı əsnasında ikinci dəfə Misirə yollandı. Hələ 30 yaşlarında ikən elm aləmində nüfuz qazandı və "naib çələbi" adıyla tanınmağa başlandı.
Bu əsnada tədris sahəsinə keçən Əli Əfəndi 1663-cü ildə Məsih Paşa, 1664-cü ildə Hafiz Paşa və ardından Qəzənfər ağa mədrəsələrində müdərris oldu. 1663-cü ildə Fazil Əhməd Paşanın Uyvar səfərinə ordu qazısı olaraq qatıldı. 1666-cı ildə Salonikiyə gedən Əli Əfəndi daha sonra Krit səfərinə qatıldı və burada ordu qazısı oldu. 1671-ci ildə Rumeli başqazılığına gətirilsə də, 2 il sonra təqaüdə çıxarıldı. Çox keçmədən şeyxülislam Minkarizadənin xəstəliyi səbəbilə vəzifədən alınmasının ardından sədrəzəm Fazil Əhməd Paşanın tövsiyəsilə 43 yaşında şeyxülislamlığa gətirildi (21 fevral 1674).
Əli Əfəndinin 12 ildən çox davam edən şeyxülislamlığı dövrü İkinci Vyana mühasirəsindəki məğlubiyyət səbəbilə Avropadakı torpaqların itirildiyi böhranlı illərə təsadüf edir. Ov mərasimlərindən ayrılmayıb, dövlət işlərini vəzirlərə əmanət edən Sultan Mehmedə məsləhət verib düz yola çəkmədiyi üçün əhalinin etirazları ilə qarşılaşdı. Məruz qaldığı təhqirlər səbəbilə Sultan Mehmedlə münasibətləri pisləşən şeyxülislam 26 sentyabr 1686 tarixində padşahın tərtib etdiyi məşvərətə getməmiş, bu səbəblə vəzifədən alınmışdır. Bursaya sürgün edilən Əli Əfəndi bir il sonra Rodos adasına göndərilsə də, çox keçmədən Bursaya qayıtdı. Nəhayət, 1690-cı ildə İstanbula gəldi.
2 il sonra yenidən şeyxülislamlığa gətirilən Əli Əfəndi 9 mart 1692-ci ildə Əbusəidzadənin vəzifədən alınması ilə Sultan Əhməd tərəfindən Ədirnəyə çağırıldı və burada şeyxülislam elan edildi. İkinci şeyxülislamlığı yalnız 40 gün davam etdi. 19 aprel 1692 tarixində Ədirnədə vəfat etdi. Məzarı Ədirnədəki Zəhrimar məscidinin həyətindədir.
Mənbə
- Silâhdar, Târih, I, 632–633;
- Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, II, 67–69;
- Râşid, Târih, I, 304–305;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 71–72;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 485–486;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/2, s. 479–480.
- Çatalcalı ʿAlī Efendi // CERL Thesaurus (ing.). Consortium of European Research Libraries.
- Ali Efendi // opac.vatlib.it (ing.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Catalcali Eli Efendi 1631 ve ya 1632 Catalca ilcesi Istanbul ili 1692 ve ya 9 mart 1692 Edirne Osmanli alimi ve seyxulislami Catalcali Eli Efendi55 Osmanli seyxulislamiEvvelkiMinkarizade Yehya EfendiSonrakiAnkarali Mehmed Emin Efendi9 mart 1692 19 aprel 1692EvvelkiEbuseidzade Feyzullah EfendiSonrakiEbuseidzade Feyzullah EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1631 1632Dogum yeri Catalca IstanbulVefat tarixi 9 mart 1692Vefat yeri Edirne Osmanli imperiyasiFealiyyeti ilahiyyatciDini islamHeyatiAlanyanin neqsibend seyxlerinden Mehmed Efendinin ogludur Istanbula getdikden sonra xelvetiyye seyxi Omer Efendinin xidmetine giren atasinin Catalcadaki evinde hicri 1041 ci ilde 1631 veya 1632 ci ilde dunyaya gelmisdir Ilk tehsilini burada aldiqdan sonra 1647 ci ilde seyxulislam Ebdurrehim Efendi terefinden mezun edildi ve daha sonra Minkarizade Yehya Efendinin xidmetine alindi Yehya Efendinin 1652 ci ilde Misir qazisi olmasiyla onunla birlikde Misire getdi Bu illerde hecc ziyaretine getdi 1659 cu ilde Yehya Efendi Istanbulqaziligina getirildi ve onunla birlikde paytaxta qayitdi 1661 ci ilde Ebdurrehimzade Mehmed Efendinin Misir qaziligi esnasinda ikinci defe Misire yollandi Hele 30 yaslarinda iken elm aleminde nufuz qazandi ve naib celebi adiyla taninmaga baslandi Bu esnada tedris sahesine kecen Eli Efendi 1663 cu ilde Mesih Pasa 1664 cu ilde Hafiz Pasa ve ardindan Qezenfer aga medreselerinde muderris oldu 1663 cu ilde Fazil Ehmed Pasanin Uyvar seferine ordu qazisi olaraq qatildi 1666 ci ilde Salonikiye geden Eli Efendi daha sonra Krit seferine qatildi ve burada ordu qazisi oldu 1671 ci ilde Rumeli basqaziligina getirilse de 2 il sonra teqaude cixarildi Cox kecmeden seyxulislam Minkarizadenin xesteliyi sebebile vezifeden alinmasinin ardindan sedrezem Fazil Ehmed Pasanin tovsiyesile 43 yasinda seyxulislamliga getirildi 21 fevral 1674 Eli Efendinin 12 ilden cox davam eden seyxulislamligi dovru Ikinci Vyana muhasiresindeki meglubiyyet sebebile Avropadaki torpaqlarin itirildiyi bohranli illere tesaduf edir Ov merasimlerinden ayrilmayib dovlet islerini vezirlere emanet eden Sultan Mehmede meslehet verib duz yola cekmediyi ucun ehalinin etirazlari ile qarsilasdi Meruz qaldigi tehqirler sebebile Sultan Mehmedle munasibetleri pislesen seyxulislam 26 sentyabr 1686 tarixinde padsahin tertib etdiyi mesverete getmemis bu sebeble vezifeden alinmisdir Bursaya surgun edilen Eli Efendi bir il sonra Rodos adasina gonderilse de cox kecmeden Bursaya qayitdi Nehayet 1690 ci ilde Istanbula geldi 2 il sonra yeniden seyxulislamliga getirilen Eli Efendi 9 mart 1692 ci ilde Ebuseidzadenin vezifeden alinmasi ile Sultan Ehmed terefinden Edirneye cagirildi ve burada seyxulislam elan edildi Ikinci seyxulislamligi yalniz 40 gun davam etdi 19 aprel 1692 tarixinde Edirnede vefat etdi Mezari Edirnedeki Zehrimar mescidinin heyetindedir MenbeSilahdar Tarih I 632 633 Seyhi Vekayiu l fuzala II 67 69 Rasid Tarih I 304 305 Devhatu l mesayih s 71 72 Ilmiyye Salnamesi s 485 486 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 2 s 479 480 C atalcali ʿAli Efendi CERL Thesaurus ing Consortium of European Research Libraries Ali Efendi opac vatlib it ing