Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qırğızıstanın dövlət quruluşu - 1995-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi.
| Qırğızıstan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Кыргыз Республикасы Kyrgyz Respublikasy Кыргызская Республика Kyrgyzskaya Respublika | |||||
| |||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqilliyin elan edilməsi | 31 avqust 1991 | ||||
| • Müstəqilliyin təsdiq olunması | 25 dekabr 1991 | ||||
| Paytaxt | Bişkek-870 min(2015-ci il) | ||||
| İdarəetmə forması | Parlament respublikası | ||||
| Prezident | Sadır Japarov | ||||
| Baş Nazir | Sadık İsakov | ||||
| Sahəsi | Dünyada 87-ci | ||||
| • Ümumi | 199900 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 3,6% | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 5 720 min nəfər (111-ci) | ||||
| • Sıxlıq | 28 nəf./km² (176-cı) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 19,1 milyard dollar (143-cü) | ||||
| • Adambaşına | 3 400 dollar () | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2008) | $5,05 milyard dollar | ||||
| • Adambaşına | $950 dollar | ||||
| İİİ (2013) | 0.622 (azalış; 125-ci) | ||||
Dövlət quruluşu
Qırğızıstan dualist formada idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1991) 31 avqustda qeyd olunur. Ölkənin yeni Konstitusiyası 27 iyun 2010-cu ildən qüvvədədir.
İnzibati ərazi bölgüsü
Qırğızıstan 35 rayondan və 13 vilayət əhəmiyyətli şəhərdən ibarət 7 vilayətə (Batkən, Cəlalabad, İsık Göl, Narin, Çuy, Oş, Talas ) və Respublika tabeliyində olan 2 şəhərə (Bişkek və Oş) bölünür.
Dövlət başçısı
Qırğızıstan Respublikasının ali vəzifəli şəxsi və dövlət başçısı olan Prezident ümumxalq səsverməsi yolu ilə, ardıcıl bir dəfədən artıq olmamaq şərti ilə, 6 il müddətinə seçilir. Mövcud Konstitusiyaya görə, Prezident Qırğız xalqının birliyinin və dövlət hakimiyyətinin rəmzi, habelə hüquqi dövlətin, Konstitusiyanın, ölkənin milli müstəqilliyinin və təhlükəsizliyinin, ərazi bütövlüyünün, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təminatçısıdır.
Prezidentin səlahiyyətləri Joqorku Keneşə (Parlamentə) və Baş nazirə (Nazirlər Kabinetinin rəhbəri) nisbətən daha məhduddur.
Qanunverici hakimiyyət
Birpalatalı 120 yerlik Joqorku Keneşdir (Parlament). Deputatlar proporsional sistem ilə ümumi seçkilər yolu ilə 5 il müddətinə seçilirlər. Qüvvədə olan Konstitusiyaya görə, ənənəvi qanunvericilik hakimiyyəti ilə yanaşı, Respublika Parlamenti dövlət siyasətinin ən mühüm qərarlarının müəyyən edilməsində və həllində geniş səlahiyyətlərə və prioritetə malikdir. Hökumət, ona etimadsızlıq göstərmək və istefaya göndərmək səlahiyyətinə malik olan Joqorku Keneş qarşısında birbaşa kollektiv məsuliyyət daşıyır.
İcraedici hakimiyyət
Yeni Konstitusiyaya görə ölkədə icra hakimiyyəti Baş nazir və onun rəhbərlik etdiyi Nazirlər Kabineti tərəfindən həyata keçirilir. Baş naziri və Parlament çoxluğunu (seçkilərdə 50%-dən artıq səs toplamış) təmsil edən siyasi partiyanın nümayəndələrindən formalaşmış Nazirlər Kabinetini Prezident təyin və Parlament təsdiq edir. İcra hakimiyyətinin müstəsna və geniş səlahiyyətli orqanı sayılan Hökumət, eyni zamanda qarşısında cavabdehlik daşıdığı Qırğızıstan Parlamenti ilə birlikdə qanunvericilik hakimiyyətini də həyata keçirir.
Məhkəmə hakimiyyəti
Müasir məhkəmə-hüquq sistemləri ilə yanaşı, keçmiş Sovetlər Birliyinin hüquq sisteminin müəyyən struktur elementlərini də özündə ehtiva edən Qırğızıstan Respublikasının məhkəmə hakimiyyəti, ölkədə son apelyasiya instansiyası sayılan Ali Məhkəmə, habelə Konstitusiya və Ali Arbitraj məhkəmələri tərəfindən həyata keçirilir.
Xarici keçidlər
- Qırğızıstanın rəsmi dövlət saytı
İstinadlar
- "APA. Qırğızıstan parlament respublikası oldu". 2010-06-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-24.
- Национальный статистический комитет Кыргызской Республики: Численность постоянного населения Кыргызской Республики, по предварительной оценке, на 1 января 2013 г. 2022-03-21 at the Wayback Machine
- Кыргызское телеграфное агентство — КирТАГ: Численность населения Кыргызстана за 2012 год увеличилась на 2% и составила 5 млн 663 тыс. человек 2013-12-24 at the Wayback Machine. Дата публикации: 2013, Февраль 15
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirgizistanin dovlet qurulusu 1995 ci ilde qebul edilmis Konstitusiyaya esasen huquqi siyasi inzibati iqtisadi ve ictimai munasibetler sistemi QirgizistanKyrgyz Respublikasy Kyrgyz Respublikasy Kyrgyzskaya Respublika Kyrgyzskaya RespublikaBayraq GerbHimn Kyrgyz Respublikasynyn Mamlekettik GimniTarixi Musteqilliyin elan edilmesi 31 avqust 1991 Musteqilliyin tesdiq olunmasi 25 dekabr 1991Paytaxt Biskek 870 min 2015 ci il Idareetme formasi Parlament respublikasiPrezident Sadir JaparovBas Nazir Sadik IsakovSahesi Dunyada 87 ci Umumi 199900 km Su sahesi 3 6 Ehalisi Ehali 5 720 min nefer 111 ci Sixliq 28 nef km 176 ci UDM AQP Umumi 19 1 milyard dollar 143 cu Adambasina 3 400 dollar UDM nominal Umumi 2008 5 05 milyard dollar Adambasina 950 dollarIII 2013 0 622 azalis 125 ci Dovlet qurulusuQirgizistan dualist formada idareetme usuluna malik respublikadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1991 31 avqustda qeyd olunur Olkenin yeni Konstitusiyasi 27 iyun 2010 cu ilden quvvededir Inzibati erazi bolgusuQirgizistan 35 rayondan ve 13 vilayet ehemiyyetli seherden ibaret 7 vilayete Batken Celalabad Isik Gol Narin Cuy Os Talas ve Respublika tabeliyinde olan 2 sehere Biskek ve Os bolunur Qirgizistan dovletinin eyaletleriDovlet bascisiQirgizistan Respublikasinin ali vezifeli sexsi ve dovlet bascisi olan Prezident umumxalq sesvermesi yolu ile ardicil bir defeden artiq olmamaq serti ile 6 il muddetine secilir Movcud Konstitusiyaya gore Prezident Qirgiz xalqinin birliyinin ve dovlet hakimiyyetinin remzi habele huquqi dovletin Konstitusiyanin olkenin milli musteqilliyinin ve tehlukesizliyinin erazi butovluyunun vetendaslarin huquq ve azadliqlarinin teminatcisidir Prezidentin selahiyyetleri Joqorku Kenese Parlamente ve Bas nazire Nazirler Kabinetinin rehberi nisbeten daha mehduddur Qanunverici hakimiyyetBirpalatali 120 yerlik Joqorku Kenesdir Parlament Deputatlar proporsional sistem ile umumi seckiler yolu ile 5 il muddetine secilirler Quvvede olan Konstitusiyaya gore enenevi qanunvericilik hakimiyyeti ile yanasi Respublika Parlamenti dovlet siyasetinin en muhum qerarlarinin mueyyen edilmesinde ve hellinde genis selahiyyetlere ve prioritete malikdir Hokumet ona etimadsizliq gostermek ve istefaya gondermek selahiyyetine malik olan Joqorku Kenes qarsisinda birbasa kollektiv mesuliyyet dasiyir Icraedici hakimiyyetYeni Konstitusiyaya gore olkede icra hakimiyyeti Bas nazir ve onun rehberlik etdiyi Nazirler Kabineti terefinden heyata kecirilir Bas naziri ve Parlament coxlugunu seckilerde 50 den artiq ses toplamis temsil eden siyasi partiyanin numayendelerinden formalasmis Nazirler Kabinetini Prezident teyin ve Parlament tesdiq edir Icra hakimiyyetinin mustesna ve genis selahiyyetli orqani sayilan Hokumet eyni zamanda qarsisinda cavabdehlik dasidigi Qirgizistan Parlamenti ile birlikde qanunvericilik hakimiyyetini de heyata kecirir Mehkeme hakimiyyetiMuasir mehkeme huquq sistemleri ile yanasi kecmis Sovetler Birliyinin huquq sisteminin mueyyen struktur elementlerini de ozunde ehtiva eden Qirgizistan Respublikasinin mehkeme hakimiyyeti olkede son apelyasiya instansiyasi sayilan Ali Mehkeme habele Konstitusiya ve Ali Arbitraj mehkemeleri terefinden heyata kecirilir Xarici kecidlerVikianbarda Qirgizistanin dovlet qurulusu ile elaqeli mediafayllar var Qirgizistanin resmi dovlet saytiIstinadlar APA Qirgizistan parlament respublikasi oldu 2010 06 30 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 24 Nacionalnyj statisticheskij komitet Kyrgyzskoj Respubliki Chislennost postoyannogo naseleniya Kyrgyzskoj Respubliki po predvaritelnoj ocenke na 1 yanvarya 2013 g 2022 03 21 at the Wayback Machine Kyrgyzskoe telegrafnoe agentstvo KirTAG Chislennost naseleniya Kyrgyzstana za 2012 god uvelichilas na 2 i sostavila 5 mln 663 tys chelovek 2013 12 24 at the Wayback Machine Data publikacii 2013 Fevral 15