Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Oqaden müharibəsi və ya Efiopiya-Somali müharibəsi — 1977–1978 illərdə mübahisəli ərazisi üstündə Efiopiya və Somali arasında baş vermiş müharibə.
| Oqaden müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | iyul 1977 — mart 1978 | ||
| Yeri | , | ||
| Səbəbi | mübahisəli ərazi | ||
| Nəticəsi | Efiopiyanın qalibiyyəti | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Müharibənin başlanması
1960-cı ildə Somali müstəqillik qazandıqdan sonra qonşu dövlətlərlə ərazi mübahisəsinə başladı. Hökumət somalilərin kompakt yaşadığı Cibuti, Efiopiya və Keniya ərazilərini əhatə etməli olan "Böyük Somali"nin bərpası haqqında manifest çıxardı. Mübahisəli ərazilərdən biri Efiopiyada yerləşən bölgəsi idi. 1964-cü ildə Somali və Efiopiya arasında qısamüddətli sərhədyanı münaqişə baş verdi.
1969-cu il "Oktyabr inqilabı" nəticəsində Somalidə hakimiyyətə gəldi. O, ölkədə sosializm elan etdi. Bu isə öz növbəsində Somalinin SSRİ ilə yaxınlaşmasına səbəb oldu, lakin Məhəmməd Siad Barre qonşu dövlətlərlə ərazi mübahisələrini davam etdirdi. 1970-ci ildən etibarən Qərbi Somalinin Azadlığı Cəhbəsi (QSAC) Somalidən ayrılması üçün silahlı mübarizəyə başladı.
1974-cü ildə Efiopiyada baş verən hərbi çevriliş nəticəsində imperator devrildi və hərbi xunta hakimiyyətə gəldi. Mövcud vəziyyəti öz xeyrinə dəyərləndirən Məhəmməd Siad Barre müharibəyə başlamağı qərarlaşdırdı.
Müharibənin gedişi
1977-ci ilin iyul ayında Somali ordusu daxil oldu. 13 sentyabrda somalilər Ciciqanı, ayın sonunadək isə Xararını tutdular. Buradan irəliləyə bilməyən Somali ordusu efiopiyalılarla döyüşlərə başladı.
Somali döyüşlərdə qalib gəlsə də, beynəlxalq münasibətlərdə uduzurdu. Belə ki, Məhəmməd Siad Barrenin gözlədiyinin əksinə SSRİ Somalini dəstəkləmədi. Efiopiya isə ABŞ-la əlaqələrini kəsib SSRİ ilə yaxınlaşmağa başladı.
Payızda bir-birinin ardınca Somali və Efiopiya prezidentləri Moskvada səfərdə oldular. Burada soyuq qarşılanan Məhəmməd Siad Barre 13 noyabrda dostluq və əməkdaşlıq barədə Somali-SSRİ müqaviləsini ləğv etdi və Somalidə yaşayan bütün Sovet vətəndaşlarına bir həftə ərzində Somalini tərk etməyi təklif etdi. Buna cavab olaraq, SSRİ Efiopiyaya "Hava körpüsü" açdı və Daşkənddən bura çoxlu sayda zirehli texnika köçürdü.
İlin sonunda "beynəlmiləl borcu" yerinə yetirmək üçün başçılığı altında 18 minlik Kuba qoşun kontingenti Efiopiyaya gəldi. 1978-ci ilin yanvarında cəbhədə aktiv döyüşlər başladı. Somali əsgərləri Xarerdən çıxarıldı. 3 martda Ciciqanın boşaldılması əməliyyatı başladı. Əməliyyatda əsasən kubalıların zirehli texnikası işlənirdi, əmaliyyat planını isə SSRİ Müdafiə Nazirliyinin operativ qrupunun rəhbəri ordu generalı hazırlamışdı. 5 martda Ciciqa boşaldıldı. Davam edən döyüşlərdən sonra 15 mart 1978-ci ildə Somali ordusunun son bölməsi Efiopiyanı tərk etdi.
Müharibənin sonu
Somali ordusu Efiopiyanı tərk etdikdən sora Oqaden uğrunda müharibə bitmədi. QSAC partizanları 1980-ci illədək intensiv döyüşlər keçirirdi, 1980-ci ildən sonra isə döyüşlər get-gedə səngiməyə başladı.
Xarici keçidlər
- Tom Cooper. Ogaden War, 1977–1978 2010-01-11 at the Wayback Machine (ing.)
- Oqaden müharibəsi 2008-07-06 at the Wayback Machine (ing.)
- Oqaden müharibəsi (ing.)
- Oqaden münahribəsində Kuba Aviasiyasının iştirakı (isp.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Oqaden muharibesi ve ya Efiopiya Somali muharibesi 1977 1978 illerde mubahiseli erazisi ustunde Efiopiya ve Somali arasinda bas vermis muharibe Oqaden muharibesiTarix iyul 1977 mart 1978Yeri Sebebi mubahiseli eraziNeticesi Efiopiyanin qalibiyyetiMunaqise terefleriEfiopiya Kuba SSRI Cenubi Yemen Somali Qerbi Somali Azadliq CebhesiKomandan lar Fidel KastroTereflerin quvvesimuharibenin evvelinde 47 000 Efiopiya esgeri muharibenin sonuna dogru 75 000 Efiopiya esgeri 18 000 Kuba esgeri 1 500 Sovet musahidecisi 2 000 Cenubi Yemenli muharibenin evvelinde 35 000 Somali esgeri 20 000 QSAC doyuscusu muharibenin sonuna dogru 63 000 Somali EsgeriItkilerEfiopiya 6 133 olu 10 563 yarali 3 867 esir ve itkin dusen o cumleden 1 362 ferari Kuba 400 olu Cenubi Yemen 100 olu SSRI 33 olu Herbi texnika itkisi 23 teyyare 139 tank 1 399 neqliyyat vasitesi 6 453 olu 2 409 yarali 275 esir ve itkin dusen Herbi texnika itkisi 28 teyyare 72 tank 90 neqliyyat vasitesiMuharibenin baslanmasi1960 ci ilde Somali musteqillik qazandiqdan sonra qonsu dovletlerle erazi mubahisesine basladi Hokumet somalilerin kompakt yasadigi Cibuti Efiopiya ve Keniya erazilerini ehate etmeli olan Boyuk Somali nin berpasi haqqinda manifest cixardi Mubahiseli erazilerden biri Efiopiyada yerlesen bolgesi idi 1964 cu ilde Somali ve Efiopiya arasinda qisamuddetli serhedyani munaqise bas verdi 1969 cu il Oktyabr inqilabi neticesinde Somalide hakimiyyete geldi O olkede sosializm elan etdi Bu ise oz novbesinde Somalinin SSRI ile yaxinlasmasina sebeb oldu lakin Mehemmed Siad Barre qonsu dovletlerle erazi mubahiselerini davam etdirdi 1970 ci ilden etibaren Qerbi Somalinin Azadligi Cehbesi QSAC Somaliden ayrilmasi ucun silahli mubarizeye basladi 1974 cu ilde Efiopiyada bas veren herbi cevrilis neticesinde imperator devrildi ve herbi xunta hakimiyyete geldi Movcud veziyyeti oz xeyrine deyerlendiren Mehemmed Siad Barre muharibeye baslamagi qerarlasdirdi Muharibenin gedisi1977 ci ilin iyul ayinda Somali ordusu daxil oldu 13 sentyabrda somaliler Ciciqani ayin sonunadek ise Xararini tutdular Buradan irelileye bilmeyen Somali ordusu efiopiyalilarla doyuslere basladi Somali doyuslerde qalib gelse de beynelxalq munasibetlerde uduzurdu Bele ki Mehemmed Siad Barrenin gozlediyinin eksine SSRI Somalini desteklemedi Efiopiya ise ABS la elaqelerini kesib SSRI ile yaxinlasmaga basladi Payizda bir birinin ardinca Somali ve Efiopiya prezidentleri Moskvada seferde oldular Burada soyuq qarsilanan Mehemmed Siad Barre 13 noyabrda dostluq ve emekdasliq barede Somali SSRI muqavilesini legv etdi ve Somalide yasayan butun Sovet vetendaslarina bir hefte erzinde Somalini terk etmeyi teklif etdi Buna cavab olaraq SSRI Efiopiyaya Hava korpusu acdi ve Daskendden bura coxlu sayda zirehli texnika kocurdu Ilin sonunda beynelmilel borcu yerine yetirmek ucun basciligi altinda 18 minlik Kuba qosun kontingenti Efiopiyaya geldi 1978 ci ilin yanvarinda cebhede aktiv doyusler basladi Somali esgerleri Xarerden cixarildi 3 martda Ciciqanin bosaldilmasi emeliyyati basladi Emeliyyatda esasen kubalilarin zirehli texnikasi islenirdi emaliyyat planini ise SSRI Mudafie Nazirliyinin operativ qrupunun rehberi ordu generali hazirlamisdi 5 martda Ciciqa bosaldildi Davam eden doyuslerden sonra 15 mart 1978 ci ilde Somali ordusunun son bolmesi Efiopiyani terk etdi Muharibenin sonuSomali ordusu Efiopiyani terk etdikden sora Oqaden ugrunda muharibe bitmedi QSAC partizanlari 1980 ci illedek intensiv doyusler kecirirdi 1980 ci ilden sonra ise doyusler get gede sengimeye basladi Xarici kecidlerTom Cooper Ogaden War 1977 1978 2010 01 11 at the Wayback Machine ing Oqaden muharibesi 2008 07 06 at the Wayback Machine ing Oqaden muharibesi ing Oqaden munahribesinde Kuba Aviasiyasinin istiraki isp