Vikipediya azad ensiklopediya Məhkəmə antropologiyası antropologiyanın anatomik elminin və onun müxtəlif alt sahələrinin

Vikipediya azad ensiklopediya Mehkeme antropologiyasi antropologiyanin anatomik elminin ve onun muxtelif alt sahelerinin o cumleden mehkeme arxeologiyasi ve mehkeme tafonomiyasinin huquqi seraitde tetbiqidir Mehkeme antropoloqu teyyare qezasinda bas vere bilecek qaliqlari curumus yandirilmis sikest olmus ve ya basqa bir sekilde taninmayan olen sexslerin mueyyen edilmesine komek ede biler Mehkeme antropoloqlari soyqirim ve kutlevi mezarliqlarin arasdirilmasi ve senedlesdirilmesinde de muhum rol oynayirlar Mehkeme patoloqlari mehkeme dis hekimleri ve adam oldurme mustentiqleri ile yanasi mehkeme antropoloqlari da adeten mehkemede ekspert sahidi kimi ifade verirler Skeletde movcud olan fiziki markerlerden istifade ederek mehkeme antropoloqu potensial olaraq insanin yasini cinsini boyunu ve irqini teyin ede biler Sexsin fiziki xususiyyetlerini mueyyen etmekle yanasi mehkeme antropoloqlari potensial olum sebebini sinmis sumukler kimi kecmis travmalari ve ya tibbi prosedurlari hemcinin sumuk xercengi kimi xestelikleri mueyyen etmek ucun skelet anormalliqlarindan istifade ede bilerler Bir insani skeletden mueyyen etmek ucun istifade edilen usullar muxtelif antropoloqlarin kecmis tohfelerine ve insan skeleti ferqlerinin oyrenilmesine esaslanir Minlerle numunenin toplanmasi ve populyasiya daxilindeki ferqlerin tehlili vasitesile fiziki xususiyyetlere esasen qiymetlendirmeler edile biler Bunlarin vasitesile bir sira qaliqlari potensial olaraq mueyyen etmek olar Mehkeme antropologiyasi sahesi iyirminci esrde yetismis antropoloqlari elece de parcalanma ve onun skelete gostere bileceyi tesirler haqqinda melumat toplayan coxsayli tedqiqat institutlarini ehate eden tam taninmis mehkeme tibb ixtisasina cevrildi Muasir istifadeler span Bu gun mehkeme antropologiyasi mehkeme ekspertizasi sahesinde yaxsi qurulmus bir intizamdir Antropoloqlar qaliqlari arasdirmaq ve cesedi mueyyen etmek ucun istifade edile bilen diger fiziki xususiyyetler artiq movcud olmadiqda sumuklerden ferdleri mueyyen etmeye komek etmeye cagirilir Mehkeme antropoloqlari skelet xususiyyetlerine esasen qaliqlari mueyyen etmek ucun mehkeme patoloqlari ile birlikde isleyirler Eger qurban uzun muddet tapilmazsa ve ya zibilciler terefinden yeyilibse identifikasiya ucun istifade olunan et nisanlari mehv edilecek ve normal taninmasini cetinlesdirecek hetta qeyri mumkun edecek Mehkeme antropoloqlari ABS daki Milli Cinayet Melumat Merkezi ve ya INTERPOL un sari bildiris melumat bazasi kimi itkin dusmus sexs melumat bazalarina daxil etmek ucun sexsin fiziki xususiyyetlerini temin ede biler Antropoloqlar hemcinin dunya olkelerinde soyqirim qurbanlarinin mueyyen edilmesine cox vaxt faktiki hadiseden xeyli sonra komek edibler Muharibe cinayetleri antropoloqlari Ruanda soyqirimini ve Srebrenitsa Soyqirimini arasdirmaqda komeklik gostermisler Avropa Mehkeme Antropologiya Cemiyyeti Britaniya Mehkeme Antropologiya Assosiasiyasi ve Amerika Mehkeme Antropoloqlar Cemiyyeti kimi teskilatlar mehkeme antropologiyasinin tekmillesdirilmesi ve intizam daxilinde standartlarin hazirlanmasi ucun telimatlar teqdim etmeye davam edirler Tarixi span Qaliqlarin mehkeme tibbi tehqiqatinda antropologiyanin istifadesi antropologiyanin ayri bir elmi intizam kimi taninmasi ve fiziki antropologiyanin boyumesi neticesinde yaranmisdir Antropologiya sahesi ABS da baslamis ve XX esrin ilk illerinde qanuni bir elm kimi taninmaq ucun mubarize aparmisdir Irnest Hyuton fiziki antropologiya sahesinde qabaqcil oldu ve ABS da tam zamanli muellimlik vezifesini tutan ilk fiziki antropoloq oldu O Amerika Fiziki Antropoloqlar Assosiasiyasinin tesiscisi Ales Hrdlicka ile birlikde teskilat komitesinin uzvu idi Hyutonun telebeleri XX esrin evvellerinde fiziki antropologiya uzre ilk doktorluq proqramlarindan bezilerini yaratdilar Fiziki antropologiya ile yanasi Hyuton cinayet antropologiyasinin terefdari idi Indi yalanci elm hesab edilen kriminal antropoloqlar inanirdilar ki frenologiya ve fizioqnomiya insanin davranisini xususi fiziki xususiyyetlerle elaqelendire biler Mueyyen cinayet davranislarini izah etmeye calismaq ucun kriminal antropologiyadan istifade o dovrde meshur olan yevgenika herekatindan yaranmisdir Mehz bu fikirlere gore skelet ferqleri ciddi sekilde olculdu ve neticede Alfons Bertillon terefinden antropometriyanin ve Bertillon metodunun skelet olculmesinin inkisafina sebeb oldu Bu melumatin oyrenilmesi antropoloqlarin insan skeleti ve bas vere bilecek coxsayli skelet ferqleri haqqinda anlayisini formalasdirmaga komek etdi Mehkeme antropologiyasinin inkisafi span 1940 ci illerde Kroqman antropoloqlarin potensial mehkeme tibbi deyerini aktiv sekilde teblig eden ilk antropoloq idi ve FTB nin Huquq Muhafize Bulleteninde antropoloqlarin skelet qaliqlarinin identifikasiyasina komek etmek qabiliyyeti barede agentlikleri melumatlandiran reklamlar yerlesdirdi Bu dovrde antropoloqlarin FTB daxil olmaqla federal qurumlar terefinden ilk resmi istifadesine rast gelindi 1950 ci illerde ABS Ordusunun Quartermester Korpusu Koreya Muharibesi zamani muharibe itkilerinin mueyyen edilmesinde mehkeme antropoloqlarini ise goturdu Mehz bu vaxt mehkeme antropologiyasi resmi olaraq basladi Sexsiyyetleri sonda tesdiqlenen antropoloqlarin arasdirmasi ucun movcud skeletlerin qefil axini yalniz skelet xususiyyetlerine esaslanaraq cinsi yasi ve boyu mueyyen etmek ucun daha deqiq dusturlar yaratmaga imkan verdi 1940 ci illerde islenib hazirlanmis ve muharibe ile deqiqlesdirilmis bu dusturlar muasir mehkeme antropoloqlari terefinden hele de istifade olunur Sahenin pesekarlasmasi qisa muddet sonra 1950 1960 ci illerde basladi Bu hereket olkenin bir cox yerinde koronerlerin tibbi ekspertizalar ile evezlenmesi ile ust uste dusdu Mehz bu dovrde mehkeme antropologiyasi sahesi Amerika Mehkeme Elmleri Akademiyasinda ayrica bir sahe kimi tanindi ve ilk mehkeme antropologiya tedqiqat obyekti ve beden teserrufati Vilyam M Bass terefinden acildi Mehkeme antropoloqlari daha yuksek profilli isler uzerinde islemeye basladigi ucun mehkeme antropologiyasina ictimaiyyetin diqqeti ve maraq bu dovrde artmaga basladi Dovrun esas islerinden biri Ed Gein terefinden oldurulen qurbanlarin mueyyen edilmesine komek eden antropoloq Carlz Merbsle bagli idi Metodlar span Mehkeme antropoloqlarinin qaliqlarin mueyyen edilmesinde istifade etdikleri esas vasitelerden biri onlarin osteologiya ve insan skeletinde bas veren ferqler haqqinda bilikleridir Tedqiqat zamani antropoloqlar tez tez bir insanin cinsini boyunu yasini ve ecdadini teyin etmeye komek etmek vezifesini dasiyirlar Bunun ucun antropoloqlar insan skeletinin ferdler arasinda nece ferqlene bileceyinden xeberdar olmalidirlar Cinsiyyetin teyini span Hansi sumuklerin movcudlugundan asili olaraq ferqli cinsi dimorfizmleri axtararaq cinsi teyin etmek olar Movcud olduqda canaq cinsiyyetin teyin edilmesinde son derece faydalidir ve duzgun muayine edildikde boyuk bir deqiqlikle cinsi teyin etmeye nail ola biler Pubik qovsun muayinesi ve sakrumun yeri cinsiyyeti teyin etmeye komek ede biler Bununla bele canaq sumuyu hemise movcud deyil buna gore de mehkeme antropoloqlari skeletde cinsler arasinda ferqli xususiyyetlere malik olan diger bolgelerden xeberdar olmalidirlar Kellede cinsi teyin etmek ucun istifade edile bilen bir cox marker de var Kelle sumuyunun spesifik markerlerine temporal xett goz yuvalari supraorbital silsilesi hemcinin ense xetleri ve mastoid prosesi daxildir Umumiyyetle kisi kelleleri disi kellelerden daha boyuk ve qalin olur ve daha qabariq cixintilara malikdir Mehkeme antropoloqlari eyni cinsden olan ferdler arasinda bas vere bilecek ferqlere gore cinsi teyin ederken butun movcud markerleri nezere almalidirlar Meselen bir qadinin normal bir pubik qovsden bir qeder daha dar ola biler Bundan elave mehkeme antropoloqlari olum zamani ferd yetkinlik yasina catmasa cinsiyyet mueyyen ede bilmirler Skeletde movcud olan cinsi dimorfizmler yetkinlik dovrunde meydana gelmeye baslayir ve cinsi yetkinlikden sonra tam ifade olunmur Yasin teyini span Bir insanin yasinin antropoloqlar terefinden mueyyen edilmesi hemin sexsin yetkin ve ya usaq olub olmamasindan asilidir 21 yasindan kicik usaqlarin yasinin teyini adeten dislerin muayinesi ile heyata kecirilir Disler olmadiqda usaqlar hansi boyume plitelerinin mohurlendiyine gore yaslana biler Tibia lovhesi qizlarda 16 ve ya 17 oglanlarda ise 18 ve ya 19 yaslarinda mohurlenir Korpucuk sumuyu boyumesini tamamlayan son sumukdur ve lovhe 25 yasinda mohurlenir Bundan elave tam bir skelet varsa antropoloqlar sumuklerin sayini hesablaya bilerler Yetkinlerde 206 sumuk oldugu halda usagin sumukleri hele birlesmeyib ve neticede daha cox sayda sumuk var Yetkin skeletlerin qocalmasi usagin skeletinin qocalmasi qeder sade deyil cunki yetkinlik yasina catdiqdan sonra skelet cox az deyisir Yetkin bir skeletin yasini texmin etmeyin mumkun yollarindan biri mikroskop altinda sumuk osteonlarina baxmaqdir Sumukler boyumeyi dayandirdiqdan sonra da sumuk iliyi terefinden daim yeni osteonlar emele gelir Genc yetkinlerde daha az ve daha boyuk osteon yasli yetkinlerde ise daha kicik ve daha cox osteon parcalari var Yetkin skeletin yasini teyin etmek ucun basqa bir potensial usul sumuklerde artrit gostericilerini axtarmaqdir Artrit sumuklerin nezerecarpacaq derecede yuvarlaqlasmasina sebeb olacaq Artritin yuvarlaqlasdirilmasi derecesi ve osteonlarin olcusu ve sayi antropoloqa ferd ucun potensial yas araligini daraltmaga komek ede biler Tehsil span Mehkeme antropoloqu olmaq isteyen sexsler evvelce akkredite olunmus universitetde antropologiya uzre bakalavr derecesi alirlar Tehsilleri zamani onlar fiziki antropologiya ile yanasi osteologiyaya da diqqet yetirmelidirler Bundan elave ferdlerin biologiya kimya anatomiya ve genetika kimi genis spektrli elmlerde kurslar almasi tovsiye olunur Bakalavr tehsili basa catdiqdan sonra sexs magistratura seviyyeli kurslara kecmelidir Tipik olaraq mehkeme antropoloqlari fiziki antropologiya uzre doktorluq derecesi alir ve osteologiya mehkeme tibb ve arxeologiya uzre kurs islerini tamamlamislar Mehkeme antropologiyasi pesesi ile mesgul olmaq isteyen sexslere adeten umumi anatomiya dersi elece de istintaq agentlikleri ve ya praktiki antropoloqlarla faydali tecrube kecmekle disseksiya tecrubesi elde etmeleri tovsiye olunur Tehsil telebleri tamamlandiqdan sonra bolgedeki mehkeme antropologiya cemiyyeti terefinden sertifikatlasdirila biler Buraya Avropa Mehkeme Antropologiya Cemiyyeti terefinden verilen IALM imtahani ve ya Amerika Mehkeme Antropologiya Surasi terefinden verilen sertifikat imtahani daxil ola biler Tipik olaraq ekser mehkeme antropoloqlari yarimstat esasda mehkeme isini yerine yetirirler lakin bu sahede tam zamanli olaraq federal ve ya beynelxalq agentliklerle isleyen sexsler var Mehkeme antropoloqlari adeten ya universitetde ya da tedqiqat muessisesinde akademiyada calisirlar Etika span Diger mehkeme tibbi saheler kimi mehkeme antropoloqlari da huquq sistemindeki islerine gore yuksek etik standartlara malikdirler Ozunu ve ya her hansi subutu meqsedyonlu sekilde tehrif eden sexsler pozuntunun agirligindan asili olaraq muvafiq orqanlar terefinden sanksiya cerime ve ya hebs edile biler Her hansi maraqlar toqqusmasini aciqlamayan ve ya ne olmasindan asili olmayaraq butun tapintilarini bildirmeyen sexsler intizam tenbehi ile uzlese bilerler Mehkeme antropoloqlarinin arasdirma zamani qerezsiz qalmalari vacibdir Istintaq zamani qebul edilen her hansi qerezlilik mesul tereflerin edalete celb edilmesi ucun mehkemede seylere mane ola biler Subut qaydalarina elave olaraq mehkeme antropoloqlari hemise yadda saxlamalidirlar ki isledikleri qaliqlar bir zamanlar insan olub Mumkunse olulerle reftarla bagli yerli adetlere riayet edilmeli ve butun qaliqlara hormet ve ehtiramla yanasmaq lazimdir Istinadlar span P Nawrocki Stephen AN OUTLINE OF FORENSIC ANTHROPOLOGY PDF Wayback Machine 6 avqust 2007 15 iyun 2011 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 9 yanvar 2024 National Crime Information Center NCIC Files FBI September 27 2015 Notices INTERPOL September 27 2015 April 11 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi January 9 2024 Nuwer Rachel Reading Bones to Identify Genocide Victims The New York Times August 18 2015 January 9 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi January 9 2024 Elson Rachel Piecing together the victims of genocide Forensic anthropologist identifies remains but questions about their deaths remain SFGATE August 18 2015 February 17 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi January 9 2024 DuPont Golda Stephanie JOURNAL OF CONTEMPORARY ANTHROPOLOGY 2010 Xarici kecidler span Katharine Pope Forensic Anthropology American Board of Forensic Anthropology American Academy of Forensic Sciences Guatemalan Forensic Anthropology Foundation Forensic Anthropology Theoretical and Practical Information Osteointeractive Forensic Anthropology Blog ForensicAnth com Forensic anthropological news stories from across the globe The Why Files Bodies and Bones The Forensic Anthropology Forum forensic anthropology news and continuing education Kateqoriyalar AntropologiyaMedeni antropologiyaEtnoqrafiyaArxeologiya