Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Müəlləqat (ərəb. المعلقات) — İslamdan əvvəlki dövrdə yeddi (və ya on) şairə məxsus seçilmiş qəsidə məcmuəsinin ümumi adı.
| Müəlləqat | |
|---|---|
| ərəb. المعلقات | |
 Müəlləqat müəlliflərindən biri olan Əntəra ibn Şəddad | |
| Janr | poeziya |
| Orijinalın dili | Ərəb dili |
Etimologiya
Lüğətdə "bir şeyi başqa bir şeylə əlaqələndirmək", "bir şeylə maraqlanıb onu bəyənmək və sevmək" mənalarındakı "əlaq" (əlaqə) kökündən törəmiş "müəlləqa" kəlməsinin cəmi olan "müəlləqat" "bəyənildiyi üçün hamının görməsi üçün bir yere alınan, nümayiş olunan şeirlər" deməkdir. Bu sözdən (çox güman ki) ilk dəfə hicri IV (miladi X əsr) əsrin birinci yarısında Əbu Zeyd əl-Qureyşi tərəfindən qələmə alımış "Cəmhərətü əşaril-Ərəb" adlı əsərdə istifadə olunub.
Adlanma
Yeddi bölmədən ibarət olan antologiyanın birinci bölməsi "Müəlləqat" adlanır. Bu bölmədə yeddi müəlləqa şairlərinin qəsidələri cəmlənmişdir. Bu şeirlərə "əs-səbut-tival" (yeddi uzun qəsidə), "sümut" (ipə düzülmüş incilər), "müzəhhəbat" (ulduzlu şeirlər), "səbiyyat" (yeddi qəsidə),"müqəllədat" (əsrlərdən aşıb gələn qədim şeirlər) və "müsəmmətat" (inci silsilələri) kimi müxtəlif adlar verilmişdir.
Müəllif
Şeirləri Kəbənin divarindan asılmış (Müəlləqatüs-Səba) yeddi asqının müəllifi (müəlləqa şairləri) bunlardır:
- İmru əl-Qeys. Beyt sayı 81 və ya 82.
- Tərəfə ibn əl-Əbd. Beyt sayı 103 və ya 110.
- Züheyr ibn Əbu Sülmə. Beyt sayı 62 və ya 64.
- Ləbid ibn Rəbiə. Beyt sayı 88 və 89.
- Əmr ibn Külsüm. Beyt sayı 103 və ya 111.
- Əntərə ibn Şəddad. Beyt sayı 75 və ya 86.
- Haris ibn Hillizə. Beyt sayı 83 və ya 84.
Əbu Zeyd əl-Qureyşi, bu siyahıdakı Əntərə ilə Harisi çıxarıb, onların yerinə ən-Nəbiqə əz-Zübyani ilə əl-Əşanı əlavə etmişdir. Yenə o bu siyahıdan Haris ibn Hillizəni çıxarıb, onun yerinə ən-Nəbiqə əz-Zübyani ilə əl-Əşanı əlavə etməklə müəlləqa şairlərinin sayısını səkkizə çatdırmışdır.
İbn Quteybə, bu siyahıya Abid ibn əl-Əbrası da əlavə edir. Müəlləqa şairlərinin sayısını ən-Nəhhas doqquza, ət-Təbrizi və əş-Şinkiti ona çatdırır. İbn Xəldun isə bu şairlərə Əlqamə ibn Əbədəni əlavə edir.
Müəlləqa şairlərinin ən qədimi, VI əsrin birinci yarısında yaşamış İmru əl-Qeysdir. Digərləri bu əsrin sonunda yaşamışlar. Bunlardan Züheyr, uzun bir ömür sürdükdən sonra 609-cu ildə vəfat etmişdir. Ləbid isə İslamı qəbul etmiş və uzun müddət yaşamışdır.
Tarix
Rəvayətə görə müəlləqat Cahiliyyə dövrü Ərəb yarımadasının müxtəlif yerlərində keçirən yarmarkalardakı şeir yarışlarında tənqidçilər tərəfindən seçilmiş şeirlərdir. Onları kətan parçalara qızıl sulu ilə yazıb Kəbəbnin divarına asardılar. Ədəbiyyat tənqitçisi Əbu Cəfər ən-Nəhhas, ilk dəfə qədim ərəb şeirlərini toplayan şəxsin hicri II (VIII) əsrdə Həmmad ər-Raviyə olduğunu demişdir. Lakin o, şeirlərin Kəbə divarından asıldığı barəsindəki rəvayətin dəqiq olmadığını da qeyd etmişdir.
Xüsusiyyət və məzmun
Bu şeirlər fəsih ərəbcə qələmə alınmış olub, heç birində müxtəlif ləhçələrə məxsus söz və ifadələr yoxdur. Bu şeirlərin hamısı klassik qəsidə üslubunda qələmə alınmışdır. Bu nəzm formasının xüsusiyyəti (təqribən 60 ilə 100 beyt arasında dəyişir) ondan ibarətdir ki, bütün misraların sonunda eyni qafiyə təkrar olunur. Həmçinin həmin qafiyə ilk misranın ilk yarısının sonunda da yerləşir. Qəsidə isə şairin köhnə sevgilisinin xatirəsini yad etməyə çağırdığı və "nəsib" adlanan romantik bir başlanğıc xarakteri daşıyan qısa bir parça ilə başlayır. Bu başlanğıcı ilk dəfə icad edərək istifadə edən İmru əl-Qeys olmuşdur. Ondan sonra gələn şairlərin demək olar ki, hamısı qəsidə yazmaqda onu təqlid etmişlər. Əmr ibn Külsümün müəlləqasının ilk beytləri (8 beyt) isə nəsib məzmunlu olmayıb, əyləncə və içki məclisi ilə bağlı romantik bir hissə şəklindədir. Bu adət halı almış başlanğıcdan sonra müəlləqatların ən əsas dayağını təsviri hissələr təşkil edir: şairin atı və ya dəvəsi, səhrada yaşayan heyvanlarla bağlı təşbehlər və təsvirlər, səhrada baş verən hadisələr, bədəvi həyatının və mübarizəsinin səhnələri və s.
Ədəbiyyatlar
- Süleyman Tülücü. "MUALLAKĀT", TDV İslâm Ansiklopedisi.
- Süleyman Tülücü. MU‘ALLAKĀT VE ŞAİRLERİ ÜZERİNE BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ-I (TÜRKİYE).
İstinadlar
- İbn, Mənzur. Lisan əl-Ərəb (ərəb). "əlq" maddəsi.
- Tülücü, Süleyman. "Mu'allakāt, Şerh ve Baskıları, Tercümeleri". Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 6. 1986: 254.
- Süzen, Ayşe Hümeyra. "Türkçeye yapılan Yedi Askı (Muallakât) çevirilerinin karşılaştırmalı incelemesi". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 31. 2022.
- əl-Qureyşi. Cəmhərətü Əşaril-Ərəb (ərəb). Beyrut. 1986. 123.
- İbn Quteybə. əş-Şir vəş-Şuəra (ərəb). I. Qahirə. 1966. 268.
- İbn Xəldun. Müqəddimə (türk). III. İstanbul. 1970. 253.
- Nicholson. A Literary History of the Arabs (ingilis). Kembric. 1969. 109.
- İbn əl-Ənbari. Şəhrul-qəsaidis-səbit-tivalil-Cahiliyyət (ərəb). Qahirə. 1963. 35.
- Seydişəhri, Mahmud Ə.; sadələşdirənlər: Ahmet Lütfi Kazancı və Osman Kazancı. İslâm Tarihi, Tarih-i Dîn-i İslâm (türk). İstanbul. 1983. 195.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muelleqat ereb المعلقات Islamdan evvelki dovrde yeddi ve ya on saire mexsus secilmis qeside mecmuesinin umumi adi Muelleqatereb المعلقات Muelleqat muelliflerinden biri olan Entera ibn SeddadJanr poeziyaOrijinalin dili Ereb diliEtimologiyaLugetde bir seyi basqa bir seyle elaqelendirmek bir seyle maraqlanib onu beyenmek ve sevmek menalarindaki elaq elaqe kokunden toremis muelleqa kelmesinin cemi olan muelleqat beyenildiyi ucun haminin gormesi ucun bir yere alinan numayis olunan seirler demekdir Bu sozden cox guman ki ilk defe hicri IV miladi X esr esrin birinci yarisinda Ebu Zeyd el Qureysi terefinden qeleme alimis Cemheretu esaril Ereb adli eserde istifade olunub AdlanmaYeddi bolmeden ibaret olan antologiyanin birinci bolmesi Muelleqat adlanir Bu bolmede yeddi muelleqa sairlerinin qesideleri cemlenmisdir Bu seirlere es sebut tival yeddi uzun qeside sumut ipe duzulmus inciler muzehhebat ulduzlu seirler sebiyyat yeddi qeside muqelledat esrlerden asib gelen qedim seirler ve musemmetat inci silsileleri kimi muxtelif adlar verilmisdir MuellifSeirleri Kebenin divarindan asilmis Muelleqatus Seba yeddi asqinin muellifi muelleqa sairleri bunlardir Imru el Qeys Beyt sayi 81 ve ya 82 Terefe ibn el Ebd Beyt sayi 103 ve ya 110 Zuheyr ibn Ebu Sulme Beyt sayi 62 ve ya 64 Lebid ibn Rebie Beyt sayi 88 ve 89 Emr ibn Kulsum Beyt sayi 103 ve ya 111 Entere ibn Seddad Beyt sayi 75 ve ya 86 Haris ibn Hillize Beyt sayi 83 ve ya 84 Ebu Zeyd el Qureysi bu siyahidaki Entere ile Harisi cixarib onlarin yerine en Nebiqe ez Zubyani ile el Esani elave etmisdir Yene o bu siyahidan Haris ibn Hillizeni cixarib onun yerine en Nebiqe ez Zubyani ile el Esani elave etmekle muelleqa sairlerinin sayisini sekkize catdirmisdir Ibn Quteybe bu siyahiya Abid ibn el Ebrasi da elave edir Muelleqa sairlerinin sayisini en Nehhas doqquza et Tebrizi ve es Sinkiti ona catdirir Ibn Xeldun ise bu sairlere Elqame ibn Ebedeni elave edir Muelleqa sairlerinin en qedimi VI esrin birinci yarisinda yasamis Imru el Qeysdir Digerleri bu esrin sonunda yasamislar Bunlardan Zuheyr uzun bir omur surdukden sonra 609 cu ilde vefat etmisdir Lebid ise Islami qebul etmis ve uzun muddet yasamisdir TarixRevayete gore muelleqat Cahiliyye dovru Ereb yarimadasinin muxtelif yerlerinde keciren yarmarkalardaki seir yarislarinda tenqidciler terefinden secilmis seirlerdir Onlari ketan parcalara qizil sulu ile yazib Kebebnin divarina asardilar Edebiyyat tenqitcisi Ebu Cefer en Nehhas ilk defe qedim ereb seirlerini toplayan sexsin hicri II VIII esrde Hemmad er Raviye oldugunu demisdir Lakin o seirlerin Kebe divarindan asildigi baresindeki revayetin deqiq olmadigini da qeyd etmisdir Xususiyyet ve mezmunBu seirler fesih erebce qeleme alinmis olub hec birinde muxtelif lehcelere mexsus soz ve ifadeler yoxdur Bu seirlerin hamisi klassik qeside uslubunda qeleme alinmisdir Bu nezm formasinin xususiyyeti teqriben 60 ile 100 beyt arasinda deyisir ondan ibaretdir ki butun misralarin sonunda eyni qafiye tekrar olunur Hemcinin hemin qafiye ilk misranin ilk yarisinin sonunda da yerlesir Qeside ise sairin kohne sevgilisinin xatiresini yad etmeye cagirdigi ve nesib adlanan romantik bir baslangic xarakteri dasiyan qisa bir parca ile baslayir Bu baslangici ilk defe icad ederek istifade eden Imru el Qeys olmusdur Ondan sonra gelen sairlerin demek olar ki hamisi qeside yazmaqda onu teqlid etmisler Emr ibn Kulsumun muelleqasinin ilk beytleri 8 beyt ise nesib mezmunlu olmayib eylence ve icki meclisi ile bagli romantik bir hisse seklindedir Bu adet hali almis baslangicdan sonra muelleqatlarin en esas dayagini tesviri hisseler teskil edir sairin ati ve ya devesi sehrada yasayan heyvanlarla bagli tesbehler ve tesvirler sehrada bas veren hadiseler bedevi heyatinin ve mubarizesinin sehneleri ve s EdebiyyatlarSuleyman Tulucu MUALLAKAT TDV Islam Ansiklopedisi Suleyman Tulucu MU ALLAKAT VE SAIRLERI UZERINE BIR BIBLIYOGRAFYA DENEMESI I TURKIYE IstinadlarIbn Menzur Lisan el Ereb ereb elq maddesi Tulucu Suleyman Mu allakat Serh ve Baskilari Tercumeleri Ataturk Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi 6 1986 254 Suzen Ayse Humeyra Turkceye yapilan Yedi Aski Muallakat cevirilerinin karsilastirmali incelemesi RumeliDE Dil ve Edebiyat Arastirmalari Dergisi 31 2022 el Qureysi Cemheretu Esaril Ereb ereb Beyrut 1986 123 Ibn Quteybe es Sir ves Suera ereb I Qahire 1966 268 Ibn Xeldun Muqeddime turk III Istanbul 1970 253 Nicholson A Literary History of the Arabs ingilis Kembric 1969 109 Ibn el Enbari Sehrul qesaidis sebit tivalil Cahiliyyet ereb Qahire 1963 35 Seydisehri Mahmud E sadelesdirenler Ahmet Lutfi Kazanci ve Osman Kazanci Islam Tarihi Tarih i Din i Islam turk Istanbul 1983 195