Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
İmru əl-Qeys (ərəb. إمرؤ القيس; təq. 501, Nəcd – təq. 544, Ankara) — İslamdan əvvəlki dövrün tanınmış ərəb şairi.
| İmru əl-Qeys | |
|---|---|
| ərəb. إمرؤ القيس | |
 İmru əl-Qeysin təmsili eskiz rəsmi | |
| Doğum tarixi | təq. 501 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | təq. 544 (42–43 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | Təbii çiçək |
| Fəaliyyəti | şair, siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Nəcddə doğulub. Kindənin sonuncu hökmdarı Hucrun oğludur. Qəhtanilərə mənsubdur. Əsl adının Hunduc, Ədi və ya Müleykə olduğu nəql olunub. İmru əl-Qeys onun ləqəbi olub, mənası "şiddət adamı", "Tanrı Qeysin qulu" və ya "Qeysoğulları qəbiləsindən bir nəfər"dir. Digər ləqəbləri isə bunlardır: Bizans imperatorunun hədiyyə etdiyi zəhərli köynəyi geyinib, bədəninə irinli yaralar çıxdığı üçün "Zül-qüruh" (yaralı adam), atasının qisasını almaq məqsədilə diyar-diyar dolaşıb kömək istədiyi və ya sərsəri bir həyat yaşadığı üçün "əl-Məliküd-Dillil" (dəlalətdə olan və ya yolunu azmış kral).
Onun həyatı haqqındakı məlumatların mənbəyi hicri II (miladi VIII) əsrdəki kufəli alimlərin rəvayətləridir. Atasının sarayında at minməyi, ox atmağı və döyüşməyi öyrənən İmru əl-Qeys, şeiri dayısı Mühəlhil ibn Rəbiədən öyrənərək yüksək səviyyəyə çatır. Qəbiləsindəki qadınlara şeirlə sataşdığı üçün atası tərəfində qəbiləsindən qovulur. Kəlb, Bəkr və Təy qəbilələrindən ona qoşulan bir qrup şəxslə birlikdə qəbilələrə basqın edərək qənimət toplamağa başlayır. Yəməndə olarkən atasının Əsədoğulları tərəfindən qətlə yetirildiyini eşidir və qisas üçün and içir. İmru əl-Qeysin hadisədən xəbər tutduğunu öyrənən Əsədoğulları, onunla barışmaq istəyirlər. Lakin İmru əl-Qeys barışığı rədd edir, Bəkr və Təğlib qəbilələrinin dəstəyi ilə Əsədoğullarını məğlub edir. Qələbə onu razı salmadığından qəbilə-qəlibə dolaşıb yenidən ordu toplayır. Yenidən Əsədoğullarına hücum edib, onları məğlub edir. Bundan sonra Hirə hökmdarı Münzir ibn Məüs-Səma, İmru əl-Qeysə qarşı Sasani şahənşahı I Xosrovdan kömək istəyir. Sasanilərlə bacara bilməyəcəyini anlayan İmru əl-Qeys, Təymə əmiri Səmavələ sığınır. Səmavəl, Qəssani məliki Haris ibn Cəbələnin ona kömək edə biləcəyini söyləyir. Harisin yanına gedən İmru əl-Qeys, onun vasitəçiliyi ilə Bizans imperatoru Yustiniandan kömək almaq məqsədilə Konstantiopola üz tutur (təq. 538 il). Başı bərbərlərlə mübarizəyə qarışan Yustinian isə İmru əl-Qeysin istəyini qəbul etmir. Əli boş qayıdan İmru əl-Qeysin, Ankaradakı Almadağ yaxınlığında xəstələnərək vəfat edir.
İrsi və mirası
İmru əl-Qeys bir şair kimi çox böyük bir şöhrətə sahib idi. Məhəmməd peyğəmbərin İmru əl-Qeysin şairliyini təqdir edib, onu şairlərin qabaqcılı və bayraqdarı adlandırması, Əlinin də onun şeirlərini bəyənib öyməsi, İmrul-Qeysin şöhrətini daha da artırmışdır.
İmru əl-Qeysin şeirləri VIII əsrin sonlarına doğru Əbu Əmr əş-Şeybani, Xalid ibn Külsum, Əsmai və Məhəmməd ibn Həbib əl-Bağdadi tərəfindən toplanmışdır. IX əsrdə İbn əs-Sikkit ilə Sükkəri bu topluya əsaslanan iki ayrı divan qələmə almışlar.
İmru əl-Qeysin müəlləqası digər müəlləqalarla birlikdə Hüseyn ibn Əhməd əz-Zövzəni, Xətib Təbrizi, İbn ən-Nəhhas əl-Hələbi və İbn əl-Ənbari kimi alimlər tərəfindən şərh edilmişdir. Bu şərhlər Qərbdə nəşr edilmişdir. Həmçinin XVIII–XIX əsrlərdə L. Warner, Sir William Jones, A. T. Hartmann, Theodor Nöldeke, Murkes və Gandz kimi şərqşünaslar tərəfindən latıncaya, ingiliscəyə, fransızcaya, almancaya, isveççəyə və ruscaya tərcümə edilmişdir. Onun bu şərhlərdəki müəlləqasının beyitlərinin sayı 77–88 arasında dəyişkənlik göstərir. Şair, müəlləqasının baş hissəsində eşq xatirələri dilə gətirmiş, sevgilisi olan əmisiqızı Fatiməyə olan həsrətini və onunla keçirdiyi zamanlardan bəhs etmiş, sonra qəsidəsini qayğılı bir gecə, təhlükəli səyahət, at, ov, bulud və sel təsvirləri ilə tamamlamışdır.
İmru əl-Qeysin müəlləqasına da yer əhatə edən divanı ilk dəfə 1837-ci ildə Baron Mac-Guckin de Slane tərəfindən, eləcədə 1870-ci ildə Wilhelm Ahlwardt tərəfindən nəşr edilmişdir. Baron Mac-Guckin de Slane nəşri daha sonra Misir, İran və Hindistanda dəfələrlə nəşr edilmişdir. Divanın elmi nəşrlərini Həsən əs-Səndubi (Qahirə 1349; Beyrut 1958), Məhəmməd Əbül-Fəzl İbrahim (Qahirə 1958, 1964) və Hənna əl-Fəhuri (Beyrut 1409/1989) reallaşdırmışdır. Bunlardan ən mükəmməli 1399 beyti özündə ehtiva edən Məhəmməd Əbül-Fəzlin nəşridir.
İstinadlar
- Suçin. Yedi Askı Şiirleri (Muallakalar) (türk). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi. 2020. 33.
- Yaltkaya. Yedi Askı Mu’allakat-ı Seb’a (türk). 2018. 33.
- Hasib. İmruü’l-kays Kasîde-i Mu‘allakası’nın Şerhi. Kahramanmaraş. 2021. 19.
- Abdülhadioğlu, Ahmet. "Klasikten Moderne: Arap Şiirinde Şiir-Mekân İlişkisi". Tarih Okulu Dergisi (TOD). 11 (33). 2018: 1010.
- Eminoğlu, Ali. Şekil ve Muhteva Yönünden el-Muallakatu’s-Seb (doktorluq dissertasiyası) (türk). Konya: Selçuk Üniversitesi. 2010. 150.
- Yılmaz, Hasan. "Modern Dönem Kur'ân Yorumunda Dilbilimsel ve Semantik Yöneliş". Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 4 (7). 2017: 475.
- Eminoğlu, Ali. Şekil ve Muhteva Yönünden el-Muallakatu’s-Seb (doktorluq dissertasiyası) (türk). Konya: Selçuk Üniversitesi. 2010. 15.
- Sarvan, Ahmet. "İMRUÜLKAYS b. HUCR", TDV İslâm Ansiklopedisi (türk). XXII. 2000. 237–238.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Imru el Qeys ereb إمرؤ القيس teq 501 Necd teq 544 Ankara Islamdan evvelki dovrun taninmis ereb sairi Imru el Qeysereb إمرؤ القيس Imru el Qeysin temsili eskiz resmi Dogum tarixi teq 501 0501 Dogum yeri Necd Seudiyye Erebistani Vefat tarixi teq 544 0544 42 43 yasinda Vefat yeri Ankara Qedim Roma Vefat sebebi Tebii cicek Fealiyyeti sair siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Bioqrafiyasi 2 Irsi ve mirasi 3 Istinadlar 4 Hemcinin baxBioqrafiyasiredakteNecdde dogulub 1 Kindenin sonuncu hokmdari Hucrun ogludur Qehtanilere mensubdur Esl adinin Hunduc Edi ve ya Muleyke oldugu neql olunub Imru el Qeys onun leqebi olub menasi siddet adami Tanri Qeysin qulu ve ya Qeysogullari qebilesinden bir nefer dir Diger leqebleri ise bunlardir Bizans imperatorunun hediyye etdiyi zeherli koyneyi geyinib bedenine irinli yaralar cixdigi ucun Zul quruh yarali adam atasinin qisasini almaq meqsedile diyar diyar dolasib komek istediyi ve ya serseri bir heyat yasadigi ucun el Melikud Dillil delaletde olan ve ya yolunu azmis kral Onun heyati haqqindaki melumatlarin menbeyi hicri II miladi VIII esrdeki kufeli alimlerin revayetleridir Atasinin sarayinda at minmeyi ox atmagi ve doyusmeyi oyrenen Imru el Qeys seiri dayisi Muhelhil ibn Rebieden oyrenerek yuksek seviyyeye catir 2 Qebilesindeki qadinlara seirle satasdigi ucun atasi terefinde qebilesinden qovulur Kelb Bekr ve Tey qebilelerinden ona qosulan bir qrup sexsle birlikde qebilelere basqin ederek qenimet toplamaga baslayir Yemende olarken atasinin Esedogullari terefinden qetle yetirildiyini esidir ve qisas ucun and icir Imru el Qeysin hadiseden xeber tutdugunu oyrenen Esedogullari onunla barismaq isteyirler Lakin Imru el Qeys barisigi redd edir Bekr ve Teglib qebilelerinin desteyi ile Esedogullarini meglub edir 3 Qelebe onu razi salmadigindan qebile qelibe dolasib yeniden ordu toplayir Yeniden Esedogullarina hucum edib onlari meglub edir Bundan sonra Hire hokmdari Munzir ibn Meus Sema Imru el Qeyse qarsi Sasani sahensahi I Xosrovdan komek isteyir Sasanilerle bacara bilmeyeceyini anlayan Imru el Qeys Teyme emiri Semavele siginir Semavel Qessani meliki Haris ibn Cebelenin ona komek ede bileceyini soyleyir Harisin yanina geden Imru el Qeys onun vasiteciliyi ile Bizans imperatoru Yustiniandan komek almaq meqsedile Konstantiopola uz tutur teq 538 il 1 Basi berberlerle mubarizeye qarisan Yustinian ise Imru el Qeysin isteyini qebul etmir Eli bos qayidan Imru el Qeysin Ankaradaki 4 Almadag yaxinliginda xestelenerek vefat edir 5 Irsi ve mirasiredakteImru el Qeys bir sair kimi cox boyuk bir sohrete sahib idi Mehemmed peygemberin Imru el Qeysin sairliyini teqdir edib onu sairlerin qabaqcili ve bayraqdari adlandirmasi Elinin de onun seirlerini beyenib oymesi Imrul Qeysin sohretini daha da artirmisdir 6 Imru el Qeysin seirleri VIII esrin sonlarina dogru Ebu Emr es Seybani Xalid ibn Kulsum Esmai ve Mehemmed ibn Hebib el Bagdadi terefinden toplanmisdir IX esrde Ibn es Sikkit ile Sukkeri bu topluya esaslanan iki ayri divan qeleme almislar 7 Imru el Qeysin muelleqasi diger muelleqalarla birlikde Huseyn ibn Ehmed ez Zovzeni Xetib Tebrizi Ibn en Nehhas el Helebi ve Ibn el Enbari kimi alimler terefinden serh edilmisdir Bu serhler Qerbde nesr edilmisdir Hemcinin XVIII XIX esrlerde L Warner Sir William Jones A T Hartmann Theodor Noldeke Murkes ve Gandz kimi serqsunaslar terefinden latincaya ingilisceye fransizcaya almancaya isvecceye ve ruscaya tercume edilmisdir Onun bu serhlerdeki muelleqasinin beyitlerinin sayi 77 88 arasinda deyiskenlik gosterir Sair muelleqasinin bas hissesinde esq xatireleri dile getirmis sevgilisi olan emisiqizi Fatimeye olan hesretini ve onunla kecirdiyi zamanlardan behs etmis sonra qesidesini qaygili bir gece tehlukeli seyahet at ov bulud ve sel tesvirleri ile tamamlamisdir 8 Imru el Qeysin muelleqasina da yer ehate eden divani ilk defe 1837 ci ilde Baron Mac Guckin de Slane terefinden elecede 1870 ci ilde Wilhelm Ahlwardt terefinden nesr edilmisdir Baron Mac Guckin de Slane nesri daha sonra Misir Iran ve Hindistanda defelerle nesr edilmisdir Divanin elmi nesrlerini Hesen es Sendubi Qahire 1349 Beyrut 1958 Mehemmed Ebul Fezl Ibrahim Qahire 1958 1964 ve Henna el Fehuri Beyrut 1409 1989 reallasdirmisdir Bunlardan en mukemmeli 1399 beyti ozunde ehtiva eden Mehemmed Ebul Fezlin nesridir 8 Istinadlarredakte 1 2 Sucin Yedi Aski Siirleri Muallakalar turk Istanbul Kirmizi Kedi Yayinevi 2020 33 Yaltkaya Yedi Aski Mu allakat i Seb a turk 2018 33 Hasib Imruu l kays Kaside i Mu allakasi nin Serhi Kahramanmaras 2021 19 Abdulhadioglu Ahmet Klasikten Moderne Arap Siirinde Siir Mekan Iliskisi Tarih Okulu Dergisi TOD 11 33 2018 1010 Eminoglu Ali Sekil ve Muhteva Yonunden el Muallakatu s Seb doktorluq dissertasiyasi turk Konya Selcuk Universitesi 2010 150 Yilmaz Hasan Modern Donem Kur an Yorumunda Dilbilimsel ve Semantik Yonelis Kafkas Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi 4 7 2017 475 Eminoglu Ali Sekil ve Muhteva Yonunden el Muallakatu s Seb doktorluq dissertasiyasi turk Konya Selcuk Universitesi 2010 15 1 2 Sarvan Ahmet IMRUULKAYS b HUCR TDV Islam Ansiklopedisi turk XXII 2000 237 238 Hemcinin baxredakteMuelleqat Menbe https az wikipedia org w index php title Imru el Qeys amp oldid 8336891