Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Şəki xanlarının müxtəsər tarixi (əsil adı: Şəki xanlarının ixtisar üzrə tarixi) — Kərim ağa Fatehin Şəki xanlığından bəhs edən tarixi əsəri
| Şəki xanlarının müxtəsər tarixi | |
|---|---|
| Şəki xanlarının ixtisar üzrə tarixi | |
| Müəllif | Kərim ağa Fateh |
| Janr | Tarix |
| Mövzu | Şəki xanlığı |
| Orijinalın dili | Azərbaycan dili |
| Səhifə | 7 (1993) |
Bu əsər Şəkinin XVIII–XIX əsrlər siyasi tarixinə aid ilk mənbələrdən biridir.
Tədqiqi
"Şəki xanlarının müxtəsər tarixi" elm aləminə 1858-ci ildən məlumdur. Həmin ildə akademik B. Dorn Azərbaycan dilində yazılmış bu əsərin əslini "" adlı külliyatda topladığı tarixi əsərlər sırasında Sankt-Peterburqda nəşr etdirib. 1924-cü ildə həmin əsərin əsli və ruscaya tərcüməsi tərəfindən nəşr etdirilib. Lakin hər iki nəşrdə əsərin həqiqi müəllifini müəyyən etməkdə səhvə yol verilmiş və əsəri başqa bir şəxsin, bu əsərlə heç bir əlaqəsi olmayan adamın adı ilə nəşr etdiriblər.
B. Dorn "Əl-İntixabətul-Bəhiyyə" adlı külliyatın 13-cü səhifəsində əsərin müəllifi haqqında belə deyir: "1858-ci ildə bu əsərin müəllifi haqqında Xanıkov mənə belə yazmışdır: "Kiçik Şəki tarixinin müəllifi mənim dostum, nəslənbənəsl Şəki qazısı olan Hacı Əbdüssəlim əfəndinin oğlu Hacı Əbdüllətif əfəndidən başqa kimsə ola bilməz.
Bu şərqşünasların ardınca prof. N. İ. Aşmarin və əsərin 1926-cı il nəşri üçün tərcümə edən A. Dadaşov eyni səhvi təkrar etmişlər. Aşmarin kitabın müqəddiməsi əvəzinə yazdığı 24 sətirlik məqalədə N. Xanıkovun B. Dorna yazdığı məlumatdan başqa əsərə heç bir şey əlavə etməyib.
Bu səhv ilk dəfə Salman Mümtazın 1929-cu il 2 və 3-cü nömrələrində dərc etdirdiyi "Tənqid və mülahizələr" adlı məqaləsində aşkara çıxarıb. S. Mümtaz bir sıra dəlillərlə qeyd etmişdir ki, bu əsərin müəllifi Hacı Çələbi nəslindən olub, Şəkinin son xanı — Fətəli xanın oğlu, Fateh təxəllüsü ilə şeir yazan Kərim ağadır.
Mümtaz həmin əsəri tədqiq və başqa məxəzlərə müraciət edərək belə bir nəticəyə gəlir: "Fətəli xan, məşhur Hacı Çələbi xanın nəticəsi, Həsən ağanın nəvəsi və Məhəmmədhüseyn xan Müştaq təxəllüslünün oğludur. Məhəmmədhüseyn xanın üç oğlu var idi ki, onlar da Məhəmmədhəsən xan, Fətəli xan və Səlim xandan ibarət idi. Məhəmmədhəsən xan ilə Səlim xanın hər birinin üç oğlu olduğu halda, Fətəli xanın yalnız bir oğlu var idi ki, o da türki və farsi şerləri ilə məşhur olan Kərim ağa Fatehdir".
Müəllif Şərq adətinin əksinə olaraq, istər əsərin əvvəlində, istərsə də sonunda öz adını çəkməyib.
Nəşrlər
- Əbdüllətif Əfəndi. "Şəki xanlarının müxtəsər tarixi". Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbə cəmiyyəti. Bakı, 1926.
- Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nəşriyyat, 1958.
- Kərim Ağa Fateh, Şəki xanlarının müxtəsər tarixi; Hacı Seyid Əbdülhəmid, Şəki xanları və onların nəsilləri. [1], 2-ci, təkrar nəşri. "Azərbaycan Ensiklopediyası" NPB. Bakı. 1993, səh. 8–15. ISBN: 89600–007-4
- Məmməd Adilov, "Şəki xanlarının əslü nəcabəti haqqında", "Tarix" qəzeti, 1997-ci il, № 18
İstinadlar
- S. Mümtaz. "Tənqid və mülahizələr". "Maarif işçisi" jurnalı. № 2–3 (43–44), Bakı, 1929.
Mənbə
- Сегаль. "Елизаветпольская губерния". Тифлис, 1902, səh. 11
- B. II. Левиагов. "Очерки из истории Азербайджана в XYIII веке", Bakı, Azərbaycan SSR EA Nəşriyyatı, 1948. Səh 7
- A. B. Şükürzade. Об авторстве "Истории Шекинских ханов". Bakı, Azərbaycan SSR EA-nın "Məruzələri", 1951. N 1, səh. 43–45.
- Kərim Ağa Fateh, Şəki xanlarının müxtəsər tarixi; Hacı Seyid Əbdülhəmid, Şəki xanları və onların nəsilləri. 2-ci, təkrar nəşri. F. Babayev. Ön söz. "Azərbaycan Ensiklopediyası" NPB. Bakı. 1993, səh. 3–5. ISBN: 89600–007-4
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seki xanlarinin muxteser tarixi esil adi Seki xanlarinin ixtisar uzre tarixi Kerim aga Fatehin Seki xanligindan behs eden tarixi eseriSeki xanlarinin muxteser tarixiSeki xanlarinin ixtisar uzre tarixiMuellif Kerim aga FatehJanr TarixMovzu Seki xanligiOrijinalin dili Azerbaycan diliSehife 7 1993 Bu eser Sekinin XVIII XIX esrler siyasi tarixine aid ilk menbelerden biridir Tedqiqi Seki xanlarinin muxteser tarixi elm alemine 1858 ci ilden melumdur Hemin ilde akademik B Dorn Azerbaycan dilinde yazilmis bu eserin eslini adli kulliyatda topladigi tarixi eserler sirasinda Sankt Peterburqda nesr etdirib 1924 cu ilde hemin eserin esli ve ruscaya tercumesi terefinden nesr etdirilib Lakin her iki nesrde eserin heqiqi muellifini mueyyen etmekde sehve yol verilmis ve eseri basqa bir sexsin bu eserle hec bir elaqesi olmayan adamin adi ile nesr etdiribler B Dorn El Intixabetul Behiyye adli kulliyatin 13 cu sehifesinde eserin muellifi haqqinda bele deyir 1858 ci ilde bu eserin muellifi haqqinda Xanikov mene bele yazmisdir Kicik Seki tarixinin muellifi menim dostum neslenbenesl Seki qazisi olan Haci Ebdusselim efendinin oglu Haci Ebdulletif efendiden basqa kimse ola bilmez Bu serqsunaslarin ardinca prof N I Asmarin ve eserin 1926 ci il nesri ucun tercume eden A Dadasov eyni sehvi tekrar etmisler Asmarin kitabin muqeddimesi evezine yazdigi 24 setirlik meqalede N Xanikovun B Dorna yazdigi melumatdan basqa esere hec bir sey elave etmeyib Bu sehv ilk defe Salman Mumtazin 1929 cu il 2 ve 3 cu nomrelerinde derc etdirdiyi Tenqid ve mulahizeler adli meqalesinde askara cixarib S Mumtaz bir sira delillerle qeyd etmisdir ki bu eserin muellifi Haci Celebi neslinden olub Sekinin son xani Feteli xanin oglu Fateh texellusu ile seir yazan Kerim agadir Mumtaz hemin eseri tedqiq ve basqa mexezlere muraciet ederek bele bir neticeye gelir Feteli xan meshur Haci Celebi xanin neticesi Hesen aganin nevesi ve Mehemmedhuseyn xan Mustaq texelluslunun ogludur Mehemmedhuseyn xanin uc oglu var idi ki onlar da Mehemmedhesen xan Feteli xan ve Selim xandan ibaret idi Mehemmedhesen xan ile Selim xanin her birinin uc oglu oldugu halda Feteli xanin yalniz bir oglu var idi ki o da turki ve farsi serleri ile meshur olan Kerim aga Fatehdir Muellif Serq adetinin eksine olaraq ister eserin evvelinde isterse de sonunda oz adini cekmeyib NesrlerEbdulletif Efendi Seki xanlarinin muxteser tarixi Azerbaycani Tedqiq ve Tetebbe cemiyyeti Baki 1926 Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Nesriyyat 1958 Kerim Aga Fateh Seki xanlarinin muxteser tarixi Haci Seyid Ebdulhemid Seki xanlari ve onlarin nesilleri 1 2 ci tekrar nesri Azerbaycan Ensiklopediyasi NPB Baki 1993 seh 8 15 ISBN 89600 007 4 Memmed Adilov Seki xanlarinin eslu necabeti haqqinda Tarix qezeti 1997 ci il 18IstinadlarS Mumtaz Tenqid ve mulahizeler Maarif iscisi jurnali 2 3 43 44 Baki 1929 MenbeSegal Elizavetpolskaya guberniya Tiflis 1902 seh 11 B II Leviagov Ocherki iz istorii Azerbajdzhana v XYIII veke Baki Azerbaycan SSR EA Nesriyyati 1948 Seh 7 A B Sukurzade Ob avtorstve Istorii Shekinskih hanov Baki Azerbaycan SSR EA nin Meruzeleri 1951 N 1 seh 43 45 Kerim Aga Fateh Seki xanlarinin muxteser tarixi Haci Seyid Ebdulhemid Seki xanlari ve onlarin nesilleri 2 ci tekrar nesri F Babayev On soz Azerbaycan Ensiklopediyasi NPB Baki 1993 seh 3 5 ISBN 89600 007 4Hemcinin baxVikimenbede Seki xanlarinin muxteser tarixi ile elaqeli metnler var Qarabagnameler Derbendname ExbarnameXarici kecidler