Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Sibir şorgiləsi (lat. Nitraria sibirica) — şorgiləkimilər fəsiləsinin şorgilə cinsinə aid bitki növü.
| Sibir şorgiləsi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: ???: Sibir şorgiləsi | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Təbii yayılması
Sibir şorgiləsi Orta və Qərbi Sibirin cənubunda, Qırğızıstan və Qazaxıstanın şərq rayonlarında bitir. Bitmə arealı Orta Asiya, Qərbi Çin, Monqolustandır.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 30-80 (100) sm, bəzən şaxələnmiş budaqlı, gövdəsi bozumtul-ağ qabıqlı koldur. Cavan budaqları bir-birindən 1,5-3 (4) sm məsafədə yerləşir. Yarpaqları dəstələrdə 2-4 ədəd olmaqla yerləşir, kürəkvari-neştərvari və ya uzunsov, əks-yumurtavari, uzunluğu 7-13 mm, eni 1,5-2,5 (4) mm-dir. Çiçəkləri xırda, ağ, mövsümi, qısa tükcüklü, budaqların uclarında qalxanvari dixazilərə yığılmışdır. Kasacıqları yarısınadək kəsik, hissələri təxminən 1 mm, yumurtavari, kütdür. Ləçəklərin uzunluğu 3-4 mm, uzunsovdur. Çəyirdəkləri tünd göy şirəli, qara, təxminən şarşəkilli və ya enli-yumurtavaridir. Çəyirdəkləri təxminən 5 mm, yumurtavari, kütdür. Bitki böcəklər, arılar və başqa həşəratlarla tozlanır. Meyvələri yumurtavari formalı, qırmızı, yetişəndə tünd göy rəngli, şirəli, diametri 5 mm-dir.
Ekologiyası
Şorgilə gilli torpaqlarda, çay kənarlarında bitir, eyni ilə ağır torpaqlara üstünlük verir. Yarımsəhra zonasında qoruyucu meşə salınması üçün yararlıdır.
Azərbaycanda yayılması
Bəzi rayonlarda rast gəlinir.
İstifadəsi
Sibir şorgiləsi tipik halofitdir (yəni, şoran torpaqlara üstünlük verən bitkidir). Təbiətdə meyvələri quş və heyvanlar üçün yemdir. Sibir şorgiləsinin giləmeyvələri askorbin turşusu ilə zəngindir, qida boyası alınır. Bitkidə olan alkaloidlər spazmolitik, gipotenziv və sedativ təsir göstərir. Tibet təbabətində meyvələri oynaq xəstəliklərində istifadə edilir.
Ədəbiyyat
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sibir sorgilesi lat Nitraria sibirica sorgilekimiler fesilesinin sorgile cinsine aid bitki novu Sibir sorgilesiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EvdikotlarKlad Bazal evdikotlarKlad SuperrozidlerKlad RozidlerKlad Deste SabunagaciciceklilerFesile SorgilekimilerCins Sorgile Sibir sorgilesiBeynelxalq elmi adiNitraria sibirica Pall Sekil axtarisiNCBI 357931EOL 2888495Tebii yayilmasiSibir sorgilesi Orta ve Qerbi Sibirin cenubunda Qirgizistan ve Qazaxistanin serq rayonlarinda bitir Bitme areali Orta Asiya Qerbi Cin Monqolustandir Botaniki tesviriHundurluyu 30 80 100 sm bezen saxelenmis budaqli govdesi bozumtul ag qabiqli koldur Cavan budaqlari bir birinden 1 5 3 4 sm mesafede yerlesir Yarpaqlari destelerde 2 4 eded olmaqla yerlesir kurekvari nestervari ve ya uzunsov eks yumurtavari uzunlugu 7 13 mm eni 1 5 2 5 4 mm dir Cicekleri xirda ag movsumi qisa tukcuklu budaqlarin uclarinda qalxanvari dixazilere yigilmisdir Kasaciqlari yarisinadek kesik hisseleri texminen 1 mm yumurtavari kutdur Leceklerin uzunlugu 3 4 mm uzunsovdur Ceyirdekleri tund goy sireli qara texminen sarsekilli ve ya enli yumurtavaridir Ceyirdekleri texminen 5 mm yumurtavari kutdur Bitki bocekler arilar ve basqa heseratlarla tozlanir Meyveleri yumurtavari formali qirmizi yetisende tund goy rengli sireli diametri 5 mm dir EkologiyasiSorgile gilli torpaqlarda cay kenarlarinda bitir eyni ile agir torpaqlara ustunluk verir Yarimsehra zonasinda qoruyucu mese salinmasi ucun yararlidir Azerbaycanda yayilmasiBezi rayonlarda rast gelinir IstifadesiSibir sorgilesi tipik halofitdir yeni soran torpaqlara ustunluk veren bitkidir Tebietde meyveleri qus ve heyvanlar ucun yemdir Sibir sorgilesinin gilemeyveleri askorbin tursusu ile zengindir qida boyasi alinir Bitkide olan alkaloidler spazmolitik gipotenziv ve sedativ tesir gosterir Tibet tebabetinde meyveleri oynaq xesteliklerinde istifade edilir EdebiyyatTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh