Polysporangiophytes yun πολύς polýs çox σπόρος spóros toxum ἀγγεῖον angeîon boru φυτόν phytón bitki və ya çoxsporlu bitk

Polysporangiophytes (yun. πολύς, polýs — çox, σπόρος, spóros — toxum, ἀγγεῖον, angeîon — boru, φυτόν, phytón — bitki) və ya çoxsporlu bitkilər — sporofitinin quruluşunun mürəkkəbləşməsi (sporofitdə çoxsaylı sporangi və apikal meristemlərin əmələ gəlməsi) ilə səciyyələnən damarlı bitkilər qrupu.

Təsnifatı

Polysporangiophytes qrupuna aşağıdakı şöbələr daxildir:

Qıjıkimilər (Lycopodiophyta)
Qatırquyruğukimilər (Equisetophyta)
Polypodiopsida
Toxumlu bitkilər (Spermatophyta)

Xüsusiyyətləri

Polysporangiophytes qrupunun əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:

Sporofit nəslinin üstünlük təşkil etməsi. Gametofit nəsli kiçilir və sporofitdən asılı vəziyyətə düşür.
Sporofitin quruluşunun mürəkkəbləşməsi. Sporofitdə çoxsaylı sporangi və apikal meristemlər əmələ gəlir.
Damar sisteminin inkişaf etməsi. Ksilem və floema adlanan iki növ damar toxuması əmələ gəlir. Ksilem suyu və mineral maddələri köklərdən yarpaqlara daşıyır, floema isə fotosintez məhsullarını yarpaqlardan bitkinin digər hissələrinə nəql edir.
Yarpaqların əmələ gəlməsi. Yarpaqlar fotosintez prosesini həyata keçirən əsas orqandır.
Kök sisteminin inkişaf etməsi. Kök sistemi bitkini torpağa bağlayır, su və mineral maddələrin udulmasını təmin edir.

Mənşəyi və təkamülü

Polysporangiophytes qrupunun mənşəyi Silur dövrünə təsadüf edir. Bu qrupun ən qədim nümayəndələri Rhyniophyta şöbəsinə aiddir. Rhyniophyta bitkiləri kiçik, gövdəsiz bitkilər idi. Onların sporofitləri dixotomik budaqlanırdı və sporangiləri budaqların ucunda yerləşirdi.

Devon dövründə Polysporangiophytes qrupu sürətlə təkamül etmiş və müxtəlif formalar əmələ gətirmişdir. Bu dövrdə qıjıkimilər, qatırquyruğukimilər və ilk toxumlu bitkilər meydana gəlmişdir.

Əhəmiyyəti

Polysporangiophytes qrupu təbiətdə və insan həyatında mühüm rol oynayır. Bu qrupun nümayəndələri fotosintez prosesi vasitəsilə oksigen istehsal edir, qida zəncirinin əsasını təşkil edir, torpağın əmələ gəlməsində və su dövranında iştirak edir.

Polysporangiophytes qrupunun nümayəndələri insan tərəfindən qida, dərman, lif və yanacaq kimi istifadə olunur.

İstinadlar

Kenrick, Paul; Crane, Peter R. (1997). The Origin and Early Diversification of Land Plants: A Cladistic Study. Washington, D.C.: Smithsonian Institution Press. .
Stewart, Wilson N.; Rothwell, Gar W. (1993). Paleobotany and the Evolution of Plants (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. .

[KenrickCrane1997-1] Kenrick, Paul; Crane, Peter R. (1997). The Origin and Early Diversification of Land Plants: A Cladistic Study. Washington, D.C.: Smithsonian Institution Press. .

[StewartRothwell1993-2] Stewart, Wilson N.; Rothwell, Gar W. (1993). Paleobotany and the Evolution of Plants (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. .