Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adi koala (lat. Phascolarctos cinereus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin i̇kikəsicidişlilər dəstəsinin koalalar fəsiləsinin koala cinsinə aid heyvan növü.
| Adi koala | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: Klad: İnfrasinif: Dəstəüstü: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Adi koala | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Koalalar əsasən Avstraliyanın Adaliyade meşəliklərindən Keyp Yorka yarımadasının cənub hissəsinə qədər yerləşən ərazidə yaşayırlar. XX əsrdən etibarən Avstraliyada yaşayan koalaların kütləvi ovlanması nəticəsində sayları ciddi şəkildə azalmışdır.
Adlandırılması
Koala sözü dharuk dilindən olan "gula" sözündən törəmişdir. Avstraliyada yaşayan aborigen xalqların dilində bu söz müxtəlif şəkildə ifadə olunmuşdur:
- Kanberra bölgəsində Ngunnavalda "gula" formasında adlandırılmışdır.
- Yeni Cənubi Uelsdə "kullavines" formasında adlandırılmışdır.
- Mürrey bölgəsində yaşayan yerli aborigenlər tərəfindən "karbors" formasında adlandırılmışdır.
- Koalanın adlandırılmasında istifadə olunan digər adlar: "banqaroos", "koolevongs", "narnagoons" və "kolos".
Xüsusiyyətləri
Koalalar nadir hallarda su içir. Əsasən evkalipt yarpaqları yeməklə qidalanan koalalar suya olan təlabatlarını da bu yarpaqlar vasitəsi ilə ödəyirlər. Quraqlıq dövründə evkalipt yarpaqlarında su ehtiyatı olmur. Belə olan halda onlar çay kənarlarına gələrək su içirlər.
Evkalipt ağacı koalalar üçün həm ideal qorunma məkanı, həm də qida və dərman mənbəyidir. Evkalipt yarpaqları bir sıra tibbi təsirə malikdir. Bu yarpaqlar efir yağı ilə zəngindir. Bu yağın kimyəvi tərkibi bir çox heyvan üçün öldürücü, yəni zəhərlidir. Koalanın qaraciyəri bu maddənin zəhərini zərərsizləşdirən xüsusi sistemə malikdir. Bu səbəbdən, koalalar digər canlılardan fərqli olaraq bu zərərli bitkini rahatlıqla qida kimi istifadə edirlər.
Koala evkalipt budaqlarında hərəkət edərkən, bu yarpaqların yağları heyvanın bədəninə də sürtülür. Bədənə sürtülən yağın bir hissəsi havaya sovrulur, digər hissəsi isə bədəndə qalır. Bu isə heyvanın bədənindəki parazitlərin yerə tökülməsini təmin edir.
Koala və evkalipt ağacları arasındakı uyğunlaşma bununla məhdudlaşmır. Koala bədən temperaturunun təmin edilməsini də evkalipt yarpaqları sayəsində edir. Evkalipt yarpaqlarının kimyəvi tərkibi müxtəlifdir. Hətta bir evkalipt ağacında iki fərqli yarpaq tipi ola bilər. Koala tibbi təhsil almışcasına ağacdakı yüzlərlə yarpağın içindən özünə lazım olanları seçir. Məsələn, bədən temperaturu aşağıdırsa, yəni üşüyürsə, o zaman fellandren tərkibli yarpaqları yeyərək qızınır. Bunun əksinə, temperaturu varsa, sineol tərkibli yarpaqları tapdalayaraq bədəninin sərinləməsini təmin edir. Bununla yanaşı, evkalipt yarpaqlarında olan başqa yağlar da heyvanın qan təzyiqini aşağı salır və əzələlərin gərginliyinin aradan qalxmasına səbəb olur.
Koalaların bədən quruluşu yaşadığı mühütə tam uyğunlaşmışdır. Belə ki, qol və pəncələrinin geniş olması onlara istənilən hündür ağaca rahat şəkildə dırmanmağa imkan verir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi koala lat Phascolarctos cinereus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfinin i kikesicidisliler destesinin koalalar fesilesinin koala cinsine aid heyvan novu Adi koalaElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad Klad Infrasinif KiselilerDesteustu Klad Deste IkikesicidislilerYarimdeste Infradeste Fesile KoalalarCins KoalaNov Adi koalaBeynelxalq elmi adiPhascolarctos cinereus Goldfuss 1817Sekil axtarisiITIS 552677NCBI 38626EOL 128425FW Koalalar esasen Avstraliyanin Adaliyade meseliklerinden Keyp Yorka yarimadasinin cenub hissesine qeder yerlesen erazide yasayirlar XX esrden etibaren Avstraliyada yasayan koalalarin kutlevi ovlanmasi neticesinde saylari ciddi sekilde azalmisdir AdlandirilmasiKoala sozu dharuk dilinden olan gula sozunden toremisdir Avstraliyada yasayan aborigen xalqlarin dilinde bu soz muxtelif sekilde ifade olunmusdur Kanberra bolgesinde Ngunnavalda gula formasinda adlandirilmisdir Yeni Cenubi Uelsde kullavines formasinda adlandirilmisdir Murrey bolgesinde yasayan yerli aborigenler terefinden karbors formasinda adlandirilmisdir Koalanin adlandirilmasinda istifade olunan diger adlar banqaroos koolevongs narnagoons ve kolos XususiyyetleriKoalalar gunun boyuk bir qismini yatmaqla kecirdiler Koalalar nadir hallarda su icir Esasen evkalipt yarpaqlari yemekle qidalanan koalalar suya olan telabatlarini da bu yarpaqlar vasitesi ile odeyirler Quraqliq dovrunde evkalipt yarpaqlarinda su ehtiyati olmur Bele olan halda onlar cay kenarlarina gelerek su icirler Evkalipt agaci koalalar ucun hem ideal qorunma mekani hem de qida ve derman menbeyidir Evkalipt yarpaqlari bir sira tibbi tesire malikdir Bu yarpaqlar efir yagi ile zengindir Bu yagin kimyevi terkibi bir cox heyvan ucun oldurucu yeni zeherlidir Koalanin qaraciyeri bu maddenin zeherini zerersizlesdiren xususi sisteme malikdir Bu sebebden koalalar diger canlilardan ferqli olaraq bu zererli bitkini rahatliqla qida kimi istifade edirler Koala evkalipt budaqlarinda hereket ederken bu yarpaqlarin yaglari heyvanin bedenine de surtulur Bedene surtulen yagin bir hissesi havaya sovrulur diger hissesi ise bedende qalir Bu ise heyvanin bedenindeki parazitlerin yere tokulmesini temin edir Koala ve evkalipt agaclari arasindaki uygunlasma bununla mehdudlasmir Koala beden temperaturunun temin edilmesini de evkalipt yarpaqlari sayesinde edir Evkalipt yarpaqlarinin kimyevi terkibi muxtelifdir Hetta bir evkalipt agacinda iki ferqli yarpaq tipi ola biler Koala tibbi tehsil almiscasina agacdaki yuzlerle yarpagin icinden ozune lazim olanlari secir Meselen beden temperaturu asagidirsa yeni usuyurse o zaman fellandren terkibli yarpaqlari yeyerek qizinir Bunun eksine temperaturu varsa sineol terkibli yarpaqlari tapdalayaraq bedeninin serinlemesini temin edir Bununla yanasi evkalipt yarpaqlarinda olan basqa yaglar da heyvanin qan tezyiqini asagi salir ve ezelelerin gerginliyinin aradan qalxmasina sebeb olur Koalalarin beden qurulusu yasadigi muhute tam uygunlasmisdir Bele ki qol ve pencelerinin genis olmasi onlara istenilen hundur agaca rahat sekilde dirmanmaga imkan verir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1998 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0Hemcinin bax