Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kisəlilər (lat. Marsupialia) — məməlilər sinfinin vəhşi heyvanlar yarımsinfinə aid infrasinif.
| Kisəlilər | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: Klad: İnfrasinif: Kisəlilər | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Kisəlilərin 260 növündən çoxu Avstraliyada və Yeni Zelandiyada yaşayır. Onların 80 növünə Cənubi Amerikada rast gəlmək olar, bir növ Şimali Amerikada yaşayır. Avstraliyada yaşayan oposumlar kisəlilərin ən kiçikləridir, uzunluğu 5 sm olur. Əksər erkək kisəlilərin çantası var. Ancaq bəzi cırtdan kisəlilərdə bu yoxdur. Məsələn, Cənubi Amerikada torpaqeşənində. Belə vəhşiciklərdə kisəni məmələrinin kənarındakı dəri qatları əvəz edir. Təzə doğulmuş kenquru balası çox kiçik olur, cəmi 2 santimetr. O, anasının kisəsində sakitcə yaşayıb böyüyür. Bala kenquru anasının çantasına özü çıxır və onun döşlərindən süd əmməyə başlayır. Çəkisi 9 kiloqrama çatana qədər o, kisədə qalır. Çantalar vacib rol oynadığına görə belə heyvanları kisəlilər adlandırırlar. Marallar və qəzəllər kimi, Şimal yarımkürəsində yaşayan kenqurular da otla və qısaboylu bitkilərin yarpaqları ilə qidalanırlar. Güclü arxa pəncələrinin hesabına kenquru 65 km / s sürətlə qaça bilir.Yerindən 12 metr uzunluğuna tullana bilir.
Növləri
Kenqurunun 60-a qədər növü məlumdur. Avstraliyada və Yeni Zelandiyada onların hamısına rast gəlmək olur. Kenquru növlərinin ən böyüyü Kurən ( sarı) kenqurudur. Onun çəkisi 90 kiloqrama yaxındır. Ən balacası isə muskus kenqurusudur, çəkisi cəmi yarım kiloqramdır.
Kisəli şeytanlar
Ətyeyən, yaxud yırtıcı kisəlilərin ən böyüyüdür. Uzunluğu 90 sm (quyruqla birlikdə). Bu heyvanın iti dişləri və güclü dırnaqları var. Kisəli, yaxud Tasman şeytanı əsasən leşlə qidalanır. Həm də qoyun və quşları ovlayır.
Ördəkburunlar
Bu qeyri-adi heyvan Avstraliyada yaşayır. Əksər məməlilərdən fərqli olaraq ördəkburun bala doğmur, yumurta qoyur. Ana ördəkburun iki həftə yuvada özünün iki-üç yumurtasının üstündə kürt yatır. Çıxan balalar ananın dəri məsamələrindən axan südlə qidalanırlar.
Bandikutlar
Onlar Avstraliyada və Yeni Qvineyada yaşayan xırda kisəli heyvanlardır. Demək olar ki, hamısının qısa pəncələri, yumru gövdəsi, iti burnu var. Bandikutlar güclü dırnaqları ilə torpaqdan qurd qazırlar.
Vombatlar
Vombatlar ayıya oxşayan, enli bədənləri, güclü qısa pəncələri olan, o qədər də böyük olmayan kisəli heyvanlardır. Dal pəncələri ilə qazdığı yuvada yaşayır, otla qidalanır.
Koalalar
Koala ayıya bənzəsə də onunla qohumluğu yoxdur. O, kenquru kimi kisəli heyvandır. Avstaliyada evkalipt meşələrində yaşayır.Yalnız bu ağacın yarpaqları ilə qidalanır. Bala ilk altı-yeddi ayı kisədə, sonra isə müstəqil qidalanana kimi anasının belində gəzir. Balanın çəkisi 6 qr, yaşlı heyvanın çəkisi 11 kq, uzunluğu 78 sm olur. Koala gün ərzində 500 qr, evkalipt yarpağı yeyir.
Təsnifat
- Ameridelphia (Amerika) dəstəüstü
- Opposumlar (Didelphimorphia) dəstəsi
- Azqabarıqlılar () dəstəsi
- Australidelphia (Avstraliya) dəstəüstü
- Mikrobioteridlər (Microbiotheria) dəstəsi
- Kisəli köstəbəklər (Notoryctemorphia) dəstəsi
- Yırtıcı kisəlilər (Dasyuromorphia) dəstəsi
- Bandikutlar (Peramelemorphia) dəstəsi
- İkikəsicidişlilər (Diprotodontia) dəstəsi
İstinadlar
- Wilson D. E., Reeder D. M. Class Mammalia Linnaeus, 1758. // Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness / red. Z. Zhang 2011. C. 3148, burax. 1. S. 56–60. , 978-1-86977-850-7
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kiseliler lat Marsupialia memeliler sinfinin vehsi heyvanlar yarimsinfine aid infrasinif KiselilerElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad Klad Infrasinif KiselilerBeynelxalq elmi adiMarsupialia Iohann Karl Vilhelm Illiger 1811Sekil axtarisiITIS 179918EOL 42415193FW 309399 Kiselilerin 260 novunden coxu Avstraliyada ve Yeni Zelandiyada yasayir Onlarin 80 novune Cenubi Amerikada rast gelmek olar bir nov Simali Amerikada yasayir Avstraliyada yasayan oposumlar kiselilerin en kicikleridir uzunlugu 5 sm olur Ekser erkek kiselilerin cantasi var Ancaq bezi cirtdan kiselilerde bu yoxdur Meselen Cenubi Amerikada torpaqeseninde Bele vehsiciklerde kiseni memelerinin kenarindaki deri qatlari evez edir Teze dogulmus kenquru balasi cox kicik olur cemi 2 santimetr O anasinin kisesinde sakitce yasayib boyuyur Bala kenquru anasinin cantasina ozu cixir ve onun doslerinden sud emmeye baslayir Cekisi 9 kiloqrama catana qeder o kisede qalir Cantalar vacib rol oynadigina gore bele heyvanlari kiseliler adlandirirlar Marallar ve qezeller kimi Simal yarimkuresinde yasayan kenqurular da otla ve qisaboylu bitkilerin yarpaqlari ile qidalanirlar Guclu arxa pencelerinin hesabina kenquru 65 km s suretle qaca bilir Yerinden 12 metr uzunluguna tullana bilir NovleriKenqurunun 60 a qeder novu melumdur Avstraliyada ve Yeni Zelandiyada onlarin hamisina rast gelmek olur Kenquru novlerinin en boyuyu Kuren sari kenqurudur Onun cekisi 90 kiloqrama yaxindir En balacasi ise muskus kenqurusudur cekisi cemi yarim kiloqramdir Kiseli seytanlar Etyeyen yaxud yirtici kiselilerin en boyuyudur Uzunlugu 90 sm quyruqla birlikde Bu heyvanin iti disleri ve guclu dirnaqlari var Kiseli yaxud Tasman seytani esasen lesle qidalanir Hem de qoyun ve quslari ovlayir Ordekburunlar Bu qeyri adi heyvan Avstraliyada yasayir Ekser memelilerden ferqli olaraq ordekburun bala dogmur yumurta qoyur Ana ordekburun iki hefte yuvada ozunun iki uc yumurtasinin ustunde kurt yatir Cixan balalar ananin deri mesamelerinden axan sudle qidalanirlar Bandikutlar Onlar Avstraliyada ve Yeni Qvineyada yasayan xirda kiseli heyvanlardir Demek olar ki hamisinin qisa penceleri yumru govdesi iti burnu var Bandikutlar guclu dirnaqlari ile torpaqdan qurd qazirlar Vombatlar Vombatlar ayiya oxsayan enli bedenleri guclu qisa penceleri olan o qeder de boyuk olmayan kiseli heyvanlardir Dal penceleri ile qazdigi yuvada yasayir otla qidalanir Koalalar Koala ayiya benzese de onunla qohumlugu yoxdur O kenquru kimi kiseli heyvandir Avstaliyada evkalipt meselerinde yasayir Yalniz bu agacin yarpaqlari ile qidalanir Bala ilk alti yeddi ayi kisede sonra ise musteqil qidalanana kimi anasinin belinde gezir Balanin cekisi 6 qr yasli heyvanin cekisi 11 kq uzunlugu 78 sm olur Koala gun erzinde 500 qr evkalipt yarpagi yeyir TesnifatAmeridelphia Amerika desteustu Opposumlar Didelphimorphia destesi Azqabariqlilar destesi Australidelphia Avstraliya desteustu Mikrobioteridler Microbiotheria destesi Kiseli kostebekler Notoryctemorphia destesi Yirtici kiseliler Dasyuromorphia destesi Bandikutlar Peramelemorphia destesi Ikikesicidisliler Diprotodontia destesiIstinadlarWilson D E Reeder D M Class Mammalia Linnaeus 1758 Animal Biodiversity An Outline of Higher level Classification and Survey of Taxonomic Richness red Z Zhang 2011 C 3148 burax 1 S 56 60 ISBN 978 1 86977 849 1 978 1 86977 850 7Hemcinin bax