şullu çırqal ool Sat tuvaca Шулуу Чыргал оол Сат 15 sentyabr 1926 Uluğhem d 18 may 1992 Tuvanın Uluğhem kojuununa bağlı

Şullu Çırqal-ool Sat (tuvaca: Шулуу Чыргал-оол Сат, 15 sentyabr 1926, Uluğhem^[d] – 18 may 1992) – Tuvanın Uluğhem kojuununa bağlı Çaa-Höl beldesinin Kaşpal kəndində anadan olan tuvalı elm xadimi, ilk tuvalı professor, filoloq və yazıçı. Tuva Dövlət Universitetinin Tuva dili və ədəbiyyatı fakültəsinin qurucusu və ilk dekanıdır.

Şullu Çırqal-ool Sat
Шулуу Чыргал-оол Сат
Doğum tarixi	15 sentyabr 1926(1926-09-15)
Doğum yeri	Uluğhem^[d], Tuva Xalq Respublikası
Vəfat tarixi	18 may 1992(1992-05-18) (65 yaşında)
Milliyyəti	Tuva türkü
Təhsili	Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsi^[d], Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	alim, dilçi
Əsərlərinin dili	Tıva dili
İlk əsəri	Tıvа dıldа priçаstiyеlеr (1961)
Mükafatları

Həyatı

15 sentyabr 1926-cı ildə Tuvanın Uluğhem kojuununa bağlı Çaa-öl beldesinin Kaşpal kəndində anadan olmuşdur. Uşaqlığı Ürbün, Kaşöal, Doozunnug, Adannıg-Art, Çinge deyilən yerlərdə keçmişdir. Çaa-Hölün yay məktəbində təhsil almağa başlamışdır. Çaa-Höl məktəbindən sonra Şagaan-Arlq məktəbinı keçmişdir. 1947-ci ildə Qızıl şəhərindəki Lenin adına məktəbi bitirmişdir.

Satın təhsil həyatı Leninqrad Dövlət Universiteti Şərqşünaslıq fakültəsində davam etmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra Kaa-Hem kojuunun Sarıg-Sep orta məktəbində Tuva dili və vətən ədəbiyyatı müəllimi təyin edilmişdir. Bundan sonra elmi fəaliyyətini Tuva dili və ədəbiyyatı tarixi üzrə cəmləmişdir. Palmbahın redaktorluğu altında, ilk elmi əsəri olan "Tuvaca- Rusca qarşılaşdırılmalı lüğət"ini nəşr etdirmişdir.

Pedoqoji Milli Məktəblər İnistitutunda magistr təhsilini aldıqdan sonra 1959-cu ildən Qızıl şəhərinin pedoqoji inistitutunda işləməyə başlamışdır.

Əsərləri

1961 yılında "Tıva dılda priçastiyeler"
1973 yılında "Tıva natsional dıldıñ tıvılganı bolgaş högjüldezi"
"Tıva dıldıñ şinçilep kelgen töögüzünüñ oçerigi",
"Amgı literaturlug tıva dıl
"Tıva dialektologiya",
"Sovyet üyede tıva dıldıñ högjüldyezi"
"SSRЕ ulustarınıñ dıldarı"
"Delegey dıldarı"
Tıva-orus slovarlar
Məktəb və inistitutlar üçün dərsliklər

Həmçinin bax

İstinadlar

"84 года со дня рождения Шулуу Сата". tuva.asia. 2022-01-24 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
"İlk Tıva profesörü". minprom.tuva.ru. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.^{[ölü keçid]}
. gov.tuva.ru. 2015-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
"Почетные граждане". ulughem17.ru. 2 aprel 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
"История школы МБОУ СОШ с. Чаа-Холь". tuvahistory.1gb.ru. 2 aprel 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
"Шулуу Сат и Владимир Очур в 1956 году подняли тему утраты традиционной тувинской культуры". tuvaonline.ru. 2021-11-28 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.

[1] "84 года со дня рождения Шулуу Сата". tuva.asia. 2022-01-24 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.

[2] "İlk Tıva profesörü". minprom.tuva.ru. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.^{[ölü keçid]}

[3] . gov.tuva.ru. 2015-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.

[4] "Почетные граждане". ulughem17.ru. 2 aprel 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.

[5] "История школы МБОУ СОШ с. Чаа-Холь". tuvahistory.1gb.ru. 2 aprel 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.

[6] "Шулуу Сат и Владимир Очур в 1956 году подняли тему утраты традиционной тувинской культуры". tuvaonline.ru. 2021-11-28 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.