Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Vilen və ya Vilnüs diyarı (pol. Wileńszczyzna, belar. Віленшчына, lit. Vilniaus kraštas,) — Vilnüs ilə birlikdə Litvanın şərq və cənub-şərq hissəsi, eləcə də Belarusun sərhəd bölgələri. 1920-1939-cu illərdə Polşaya məxsus idi. Bölgə əhalinin milli tərkibinin xüsusiyyətləri ilə, eləcə də siyasi və mədəni istiqamətləri ilə fərqlənir.
Tarixi
1917-ci ilə qədər Vilen ərazisi Rusiya imperiyasının Vilen quberniyasının tərkibində idi. Quberniyanın ərazisinə Sventsian, Vilen və Troks mahalları daxil idi. Göstərilən mahalların əhalisinin yarısı belaruslar idi, litvalılar azlıq təşkil edirdi. Litvalılar əsasən Vilnüs şəhəri (o dövrün Vilna) ərazisində idi. 1897-ci il Ümumrusiya siyahıyaalmasına görə vilayətin milli (linqvistik) tərkibi:
| belaruslar | litvalılar | yəhudilər | polyaklar | ruslar | |
|---|---|---|---|---|---|
| Quberniya əhalisinin milli tərkibi | 59,1 % | 17,6 % | 12,7 % | 8,2 % | 4,9 % |
Birinci Dünya Müharibəsi və Brest-Litovsk sülh müqaviləsi zamanı ərazi Alman qoşunları tərəfindən işğal edildi. 1918-ci ilin dekabrında alman qoşunları Vilnüs və ətraf ərazilər tərk etdilər. Yanvarın əvvəlində bu ərazilər, o cümlədən Vilna (5 yanvar) Qırmızı Ordu tərəfindən işğal edildi. Yerli polyak silahlı qüvvələri müqavimət göstərə bilmədilər. Sovet-Polşa müharibəsi zamanı Polşa qoşunları 1919-cu il 19-21 aprel tarixlərində Vilnanı işğal etdi. 1920-ci ilin iyulunda sovet ordusunun hücumu nəticəsində yenidən bölgə ələ keçirildi.
12 iyul 1920-ci ildə Moskvada RSFSR ilə Litva arasında keçmiş Litvanın müstəqilliyinə imza atılmışdır. Ölkə sərhədlərinə Koven əyaləti, Vilna, Grodno, Suvalk əyalətlərinin bir hissəsi, o cümlədən Vidzy, Vilna, Oshmyany, Lida, Schuchin, Grodno daxil idi.
Molotov-Ribentrop arasında olan gizlin pakta görə Litva və Vilnüs bölgəsi Almaniyanın təsir dairəsinə düşdü. SSRİ-nin Polşadakı maraq dairəsi Visla, San və Narew çayları ilə məhdudlaşdı. 1939-cu ilin sentyabrında hərbi əməliyyatların başlaması ilə hər iki tərəf yuxarıdakı razılaşmadan imtina etdi. Sovet ordusu Vilen diyarını ələ keçirdi. Alman orduları geri çəkildilər.
İstinadlar
- Приложение. Справочник статистических показателей 2016-03-03 at the Wayback Machine // Демоскоп Weekly
- "Литва с Вильнюсом - немцам, Польша до Варшавы - белорусам. Как Сталин и Гитлер рисовали белорусские границы в 1939 году". Радио Свобода. 2019-08-23. 2019-09-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-05.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vilen ve ya Vilnus diyari pol Wilenszczyzna belar Vilenshchyna lit Vilniaus krastas Vilnus ile birlikde Litvanin serq ve cenub serq hissesi elece de Belarusun serhed bolgeleri 1920 1939 cu illerde Polsaya mexsus idi Bolge ehalinin milli terkibinin xususiyyetleri ile elece de siyasi ve medeni istiqametleri ile ferqlenir Tarixi1917 ci ile qeder Vilen erazisi Rusiya imperiyasinin Vilen quberniyasinin terkibinde idi Quberniyanin erazisine Sventsian Vilen ve Troks mahallari daxil idi Gosterilen mahallarin ehalisinin yarisi belaruslar idi litvalilar azliq teskil edirdi Litvalilar esasen Vilnus seheri o dovrun Vilna erazisinde idi 1897 ci il Umumrusiya siyahiyaalmasina gore vilayetin milli linqvistik terkibi belaruslar litvalilar yehudiler polyaklar ruslarQuberniya ehalisinin milli terkibi 59 1 17 6 12 7 8 2 4 9 Birinci Dunya Muharibesi ve Brest Litovsk sulh muqavilesi zamani erazi Alman qosunlari terefinden isgal edildi 1918 ci ilin dekabrinda alman qosunlari Vilnus ve etraf eraziler terk etdiler Yanvarin evvelinde bu eraziler o cumleden Vilna 5 yanvar Qirmizi Ordu terefinden isgal edildi Yerli polyak silahli quvveleri muqavimet gostere bilmediler Sovet Polsa muharibesi zamani Polsa qosunlari 1919 cu il 19 21 aprel tarixlerinde Vilnani isgal etdi 1920 ci ilin iyulunda sovet ordusunun hucumu neticesinde yeniden bolge ele kecirildi 12 iyul 1920 ci ilde Moskvada RSFSR ile Litva arasinda kecmis Litvanin musteqilliyine imza atilmisdir Olke serhedlerine Koven eyaleti Vilna Grodno Suvalk eyaletlerinin bir hissesi o cumleden Vidzy Vilna Oshmyany Lida Schuchin Grodno daxil idi Molotov Ribentrop arasinda olan gizlin pakta gore Litva ve Vilnus bolgesi Almaniyanin tesir dairesine dusdu SSRI nin Polsadaki maraq dairesi Visla San ve Narew caylari ile mehdudlasdi 1939 cu ilin sentyabrinda herbi emeliyyatlarin baslamasi ile her iki teref yuxaridaki razilasmadan imtina etdi Sovet ordusu Vilen diyarini ele kecirdi Alman ordulari geri cekildiler IstinadlarPrilozhenie Spravochnik statisticheskih pokazatelej 2016 03 03 at the Wayback Machine Demoskop Weekly Litva s Vilnyusom nemcam Polsha do Varshavy belorusam Kak Stalin i Gitler risovali belorusskie granicy v 1939 godu Radio Svoboda 2019 08 23 2019 09 25 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 05