Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Müqəddəs Paul adası (ing. St Paul Island) — Berinq dənizində, Pribılov adalarına daxil olan ada. Ada ABŞ-nin Alyaska ştatının bir hissəsidir.
| Müqəddəs Paul adası | |
|---|---|
| ing. St Paul Island | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 104 km² |
| Hündür nöqtəsi | 203 m |
| Əhalisi | 532 nəfər (2000-ci il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  ABŞ |
| Ştat | |
| Akvatoriya | |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
Müqəddəs Paul adası Pribilov adalarının ən böyüyüdür. Sahəsi 104 km²-dir. Uzunluğu 21,7 km (şimal-şərqdən cənub-qərbə) və eni 12,3 km-dir (ən geniş hissəsində). Ada vulkanik mənşəlidir. Adanın ən yüksək nöqtəsi Raş təpəsi dəniz səviyyəsindən 203 m hündürlükdədir. Orta hesabla 46 m-dən az olan qərb sahilinin yüksək düzənliyindən yuxarı qalxır. Adanın çox hissəsi qayalı yaylaların və dərələrin kifayət qədər alçaq birləşməsidir. Sahil xəttinin uzunluğu 73,2 km-dir. Sahil çox girintili və qayalıqdır, lakin dayaz körfəzlərdə uzun çimərliklər vardır.
Müqəddəs Paul adasının yaxınlığında Otter və Uolrus adlı yaşayış olmayan qayaları vardır. Digər Pribilov adaları kimi, Müqəddəs Paul adası da Alyaska Dəniz Milli Qoruğunun bir hissəsidir.
İqlim
Adanın iqlimi qütb iqlimi ilə xarakterizə olunur və Berinq dənizinin soyuq sularından güclü şəkildə təsirlənir. İlin ən soyuq ayı fevral, ən istisi isə avqustdur. Bununla belə fevral ayının orta minimumu ilə avqustun orta yüksək səviyyəsi arasındakı fərq cəmi 17,7 °C-dir. Orta illik temperatur sıfırdan yuxarıdır və 1,85 °C-dir. Dekabrdan aprel ayına qədər orta aylıq temperatur sıfırın altında qalır. Rekord minimum temperatur 14 mart 1971-ci ildə −28 °C səviyyəsində qeydə alınmışdır. Rekord müsbət göstərici 25 avqust 1987-ci ildə 19 °C olaraq qeydə alınıb. İllik yağıntı təxminən 605 mm-dir. Orta rütubət 80%-dən artıqdır.
Canlı təbiət
Ada 500.000-dən çox Şimal dəniz pişiyinə ev sahibliyi edir və milyonlarla dəniz quşu üçün çoxalma yeridir.
Mamontlar
Cırtdan tüklü mamont növü 5600 il əvvəl Müqəddəs Paul adasında yaşamış və bu populyasiyanı Şimali Amerika mamontlarının ən son populyasiyasına çevirmişdir. Radiokarbon analizindən istifadə edərək, mamont DNT-sini öyrənərək və Müqəddəs Paul adasının bir neçə şirin su göllərindən birinin dibindən çöküntü nümunələrini öyrənən elm adamları müəyyən edirlər ki, istiləşmə nəticəsində adanın ölçüsü azalmağa, duzlu su getdikcə daha çox suya qarışmağa başlamışdır. Adanın şirin sulu göllərinin azalması ilə şirin su çatışmazlığından mamontların nəsli kəsilmişdir.
Tarix
Ada Qabriel Pribilov tərəfindən 12 iyul 1786-cı ildə şimal dəniz pişiklərinin çoxalma yerini axtararkən kəşf edilmişdir. Üç il sonra, adanın sahillərində "İoann Predteça" gəmisi qəzaya uğrayır. 1793-cü ildə komandanın sağ qalan üzvləri Qerasim İzmailov tərəfindən adadan götürülənə qədər itkin düşmüş hesab edilir.
1907-ci ildə Rus Pravoslav Kilsəsi Müqəddəs Pyotr və Paul adlı kilsə inşa edir. Əvvəllər Müqəddəs Pyotrin həvarilərinin adına taxta bir ibadətgah mövcud olmuşdur. İbadətgah 1821-ci ildə tikilmişdir.
Əhali
Adada əvvəlcə yaşayış olmamışdır. Berinq dənizində dəniz pişiklərinin intensiv ovlanması başlayanda aleutlar adalara köçürlər. 2000-ci il siyahıyaalınmasına əsasən, adanın əhalisi 532 nəfər olur. Onlardan 457 nəfəri (86%) Alyaskanın yerli əhalisidir. Adanın bütün əhalisi Sent-Pol şəhərində yaşayır.
Ədəbiyyatda
Paul adasında Redyard Kiplinqin "Cəngəlliklər kitabı" kolleksiyasından "Ağ dəniz pişiyi" (ing. The White seal) hekayəsinin hadisələri baş verir.
İstinadlar
- "Alaska Maritime National Wildlife Refuge: Wildlife Viewing". U.S. Fish and Wildlife Service (ingilis). 2011-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-07-06.
- Schirber, Michael. "Surviving Extinction: Where Woolly Mammoths Endured". Live Science (ingilis). 2007-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-07-20.
- Kristine J. Crossen, "5,700-Year-Old Mammoth Remains from the Pribilof Islands, Alaska: Last Outpost of North America Megafauna", Geological Society of America Abstracts with Programs, Volume 37, Number 7, (Geological Society of America, 2005), 463.
- David R. Yesner, Douglas W. Veltre, Kristine J. Crossen, and Russell W. Graham, "5,700-year-old Mammoth Remains from Qagnax Cave, Pribilof Islands, Alaska", Second World of Elephants Congress, (Hot Springs: Mammoth Site, 2005), 200–203
- Guthrie, R. Dale. Radiocarbon evidence of mid-Holocene mammoths stranded on an Alaskan Bering Sea island // Nature : journal. — Nature Publishing Group, 2004. — 17 June (vol. 429, no. 6993). — P. 746–749. — doi:10.1038/nature02612. — Bibcode: 2004Natur.429..746D. — PMID 15201907.
- Shankman, Sabrina. "Mass Die-Off of Puffins Raises More Fears About Arctic's Warming Climate". InsideClimate News (ingilis). 2019-05-29. 2019-07-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-03.
- Стала известна причина вымирания мамонтов на острове Святого Павла 2021-12-02 at the Wayback Machine. 3 августа 2016 г.
- "Гибель гигантов". Вокруг света (rus). 2019-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- "Предпоследние мамонты вымерли от жажды". Газета.Ru (rus). 2019-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- "The National Register Information System" (ingilis). 2010-12-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-21.
- "Записки об островах Уналашкинского отдела". И. Вениаминов, издано иждивением Российско-Американской компании, 1840 год, Часть Первая, Отделение третье, I, "Остров св. Павла", стр. 282
- "Alaska: 2000. Summary Population and Housing Characteristics" (PDF). U.S. Census Bureau (ingilis). 2021-03-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-11-02.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muqeddes Paul adasi ing St Paul Island Berinq denizinde Pribilov adalarina daxil olan ada Ada ABS nin Alyaska statinin bir hissesidir Muqeddes Paul adasiing St Paul IslandUmumi melumatlarSahesi 104 km Hundur noqtesi 203 mEhalisi 532 nefer 2000 ci il Yerlesmesi57 11 00 sm e 170 16 24 q u Olke ABSStat AlyaskaAkvatoriya Sakit okeanMuqeddes Paul adasiMuqeddes Paul adasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyaMuqeddes Paul adasinin semadan gorunusu Muqeddes Paul adasi Pribilov adalarinin en boyuyudur Sahesi 104 km dir Uzunlugu 21 7 km simal serqden cenub qerbe ve eni 12 3 km dir en genis hissesinde Ada vulkanik menselidir Adanin en yuksek noqtesi Ras tepesi deniz seviyyesinden 203 m hundurlukdedir Orta hesabla 46 m den az olan qerb sahilinin yuksek duzenliyinden yuxari qalxir Adanin cox hissesi qayali yaylalarin ve derelerin kifayet qeder alcaq birlesmesidir Sahil xettinin uzunlugu 73 2 km dir Sahil cox girintili ve qayaliqdir lakin dayaz korfezlerde uzun cimerlikler vardir Muqeddes Paul adasinin yaxinliginda Otter ve Uolrus adli yasayis olmayan qayalari vardir Diger Pribilov adalari kimi Muqeddes Paul adasi da Alyaska Deniz Milli Qorugunun bir hissesidir Iqlim Adanin iqlimi qutb iqlimi ile xarakterize olunur ve Berinq denizinin soyuq sularindan guclu sekilde tesirlenir Ilin en soyuq ayi fevral en istisi ise avqustdur Bununla bele fevral ayinin orta minimumu ile avqustun orta yuksek seviyyesi arasindaki ferq cemi 17 7 C dir Orta illik temperatur sifirdan yuxaridir ve 1 85 C dir Dekabrdan aprel ayina qeder orta ayliq temperatur sifirin altinda qalir Rekord minimum temperatur 14 mart 1971 ci ilde 28 C seviyyesinde qeyde alinmisdir Rekord musbet gosterici 25 avqust 1987 ci ilde 19 C olaraq qeyde alinib Illik yaginti texminen 605 mm dir Orta rutubet 80 den artiqdir Canli tebiet Ada 500 000 den cox Simal deniz pisiyine ev sahibliyi edir ve milyonlarla deniz qusu ucun coxalma yeridir Mamontlar Cirtdan tuklu mamont novu 5600 il evvel Muqeddes Paul adasinda yasamis ve bu populyasiyani Simali Amerika mamontlarinin en son populyasiyasina cevirmisdir Radiokarbon analizinden istifade ederek mamont DNT sini oyrenerek ve Muqeddes Paul adasinin bir nece sirin su gollerinden birinin dibinden cokuntu numunelerini oyrenen elm adamlari mueyyen edirler ki istilesme neticesinde adanin olcusu azalmaga duzlu su getdikce daha cox suya qarismaga baslamisdir Adanin sirin sulu gollerinin azalmasi ile sirin su catismazligindan mamontlarin nesli kesilmisdir TarixAda Qabriel Pribilov terefinden 12 iyul 1786 ci ilde simal deniz pisiklerinin coxalma yerini axtararken kesf edilmisdir Uc il sonra adanin sahillerinde Ioann Predteca gemisi qezaya ugrayir 1793 cu ilde komandanin sag qalan uzvleri Qerasim Izmailov terefinden adadan goturulene qeder itkin dusmus hesab edilir 1907 ci ilde Rus Pravoslav Kilsesi Muqeddes Pyotr ve Paul adli kilse insa edir Evveller Muqeddes Pyotrin hevarilerinin adina taxta bir ibadetgah movcud olmusdur Ibadetgah 1821 ci ilde tikilmisdir EhaliAdada evvelce yasayis olmamisdir Berinq denizinde deniz pisiklerinin intensiv ovlanmasi baslayanda aleutlar adalara kocurler 2000 ci il siyahiyaalinmasina esasen adanin ehalisi 532 nefer olur Onlardan 457 neferi 86 Alyaskanin yerli ehalisidir Adanin butun ehalisi Sent Pol seherinde yasayir EdebiyyatdaPaul adasinda Redyard Kiplinqin Cengellikler kitabi kolleksiyasindan Ag deniz pisiyi ing The White seal hekayesinin hadiseleri bas verir Istinadlar Alaska Maritime National Wildlife Refuge Wildlife Viewing U S Fish and Wildlife Service ingilis 2011 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2011 07 06 Schirber Michael Surviving Extinction Where Woolly Mammoths Endured Live Science ingilis 2007 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2007 07 20 Kristine J Crossen 5 700 Year Old Mammoth Remains from the Pribilof Islands Alaska Last Outpost of North America Megafauna Geological Society of America Abstracts with Programs Volume 37 Number 7 Geological Society of America 2005 463 David R Yesner Douglas W Veltre Kristine J Crossen and Russell W Graham 5 700 year old Mammoth Remains from Qagnax Cave Pribilof Islands Alaska Second World of Elephants Congress Hot Springs Mammoth Site 2005 200 203 Guthrie R Dale Radiocarbon evidence of mid Holocene mammoths stranded on an Alaskan Bering Sea island Nature journal Nature Publishing Group 2004 17 June vol 429 no 6993 P 746 749 doi 10 1038 nature02612 Bibcode 2004Natur 429 746D PMID 15201907 Shankman Sabrina Mass Die Off of Puffins Raises More Fears About Arctic s Warming Climate InsideClimate News ingilis 2019 05 29 2019 07 30 tarixinde Istifade tarixi 2019 08 03 Stala izvestna prichina vymiraniya mamontov na ostrove Svyatogo Pavla 2021 12 02 at the Wayback Machine 3 avgusta 2016 g Gibel gigantov Vokrug sveta rus 2019 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 25 Predposlednie mamonty vymerli ot zhazhdy Gazeta Ru rus 2019 12 08 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 25 The National Register Information System ingilis 2010 12 04 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 21 Zapiski ob ostrovah Unalashkinskogo otdela I Veniaminov izdano izhdiveniem Rossijsko Amerikanskoj kompanii 1840 god Chast Pervaya Otdelenie trete I Ostrov sv Pavla str 282 Alaska 2000 Summary Population and Housing Characteristics PDF U S Census Bureau ingilis 2021 03 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 11 02