Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkmənistanın dövlət quruluşu — 1992-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sisitemi.
| Türkmənistan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Türkmenistan Respublikasy | |||||
| |||||
| Müstəqil, bitərəf Türkmənistan ! | |||||
| Himn: Türkmənistan himni | |||||
| Tarixi | |||||
| • Elan olunub | 27 oktyabr 1991-ci il | ||||
| • Tanınıb | 31 dekabr 1991-ci il | ||||
| Paytaxt | Aşqabad | ||||
| İdarəetmə forması | Prezident respublikası | ||||
| Prezident | Qurbanqulu Berdiməhəmmədov[14.2.2007 ~] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 53-cü | ||||
| • Ümumi | 488100 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 4.9% | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 5 240 min nəfər (117-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (1995) | 4 483 251 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 10,5 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 82 milyard dollar (87-ci) | ||||
| • Adambaşına | 14 200 dollar () | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Dövlət quruluşu
Türkmənistan məhdudiyyəti olmayan prezident idarəetmə üsuluna malik respublikadır. 1991-ci ilin oktyabrında (Milli bayram günü olan müstəqillik günü 27 oktyabrda qeyd olunur) ölkədə müstəqillik elan edildikdən sonra 18 may 1992-ci ildə ilk Konstitusiya qəbul edilmişdir (1995, 1999, 2003, 2006, 2008-ci illərdə əlavə və dəyişikliklər edilmişdir).
İnzibati bölgüsü
Etraplardan ibarət olan 5 vilayətə (Ahal, Balkan, Daşoğuz, Lebap və Marı) və Aşqabad paytaxt dairəsinə bölünür.
Dövlət başçısı
Türkmənistanın ən yüksək vəzifəli şəxsi olan prezident dövlətin və icra hakimiyyətinin başçısı, silahlı qüvvələrin ali baş komandanı, milli müstəqilliyin, Türkmənistanın ərazi bütövlüyünün, Konstitusiyaya hörmətin, beynəlxalq saziş və müqavilələrin təminatçısıdır.
Milli Məclis, Nazirlər Kabineti və Ali Məhkəmə ilə yanaşı, ölkənin ali dövlət hakimiyyətini həyata keçirən Prezident 5 il müddətinə birbaşa və gizli səsvermə yolu ilə məhdudiyyətsiz sayda seçilir.
Konstitusiyanın və qanunların tətbiqi, xarici siyasət strategiyasının həyata keçirilməsi, hökumətlərarası və beynəlxalq təşkilatların etimadnamələrinin, xarici dövlətlərin diplomatik nümayəndələrinin övdətnamələrinin, habelə Türkmənistan Respublikası vətəndaşlığının verilməsi barədə qərarların qəbulu, Parlamentin razılığı ilə Ali Məhkəmə sədrinin, Baş prokurorun, daxili işlər və ədliyyə nazirinin vəzifəyə təyin və ya vəzifədən azad edilməsi, əfv və ya amnistiya verilməsi və mövcud Konstitusiyaya əsasən bir çox digər mühüm səlahiyyətli məsələlər dövlət başçısı tərəfindən həyata keçirilir.
Icraedici hakimiyyət
Nazirlər Kabineti və ona rəhbərlik edən Baş nazir Türkmənistan Prezidenti tərəfindən təyin və Məclis tərəfindən təsdiq edilir. Prezident və Parlament qarşısında kollektiv məsuliyyət daşıyan Nazirlər Kabineti dövlət başçısının sərəncam və fərmanlarının, Məclisin qərarlarının, Türkmənistan Respublikasının qanunlarının icrasını təmin edir, habelə iqtisadi, sosial və mədəni sahələrin effektiv fəaliyyətinə rəhbərliyi həyata keçirir.
Baş nazir Nazirlər Kabinetinin fəaliyyətini təşkil edir və ona rəhbərliyi həyata keçirir, Kabinetin işinin səmərəliliyinə görə fərdi məsuliyyət daşıyır, hökumətin iclaslarına sədrlik edir və onun qərarlarını imzalayır, dövlət başçısının göstərişi ilə Türkmənistan Respublikasını beynəlxalq münasibətlərdə təmsil edir və mövcud Konstitusiyada təsbit edilmiş digər mühüm funksiyaları yerinə yetirir.
Qanunverici hakimiyyət
Ölkə Konstitusiyasına edilən son dəyişikliyə əsasən iki palatalı parlament sistemi 125 yerlik bir palatalı Məclislə (Parlament) əvəz edilmişdir. Deputatlar birmandatlı dairələrdən ümumi səsvermə yolu ilə 5 il müddətinə seçilir.
Əsasən qanunvericilik fəaliyyətini həyata keçirən (qanunların qəbulu, illik büdcənin təsdiqi, beynəlxalq müqavilələrin ratifikasiyası, Konstitusiyaya düzəlişlər etmək və s.) Məclisin səlahiyyətləri de-fakto o qədər də geniş olmadığından icra hakimiyyətinə təsiri də məhduddur.
10 yanvar 2011-ci il tarixində Türkmənistan Parlamenti "Çoxpartiyalılıq haqqında" Qanun qəbul etsə də, Türkmənistan Demokratik Partiyası ölkədə de-fakto yeganə siyasi partiya sayılır.
Məhkəmə hakimiyyəti
Türkmənistan Respublikasında hüquqi sistem mülki hüquq sisteminə əsaslanır. Məhkəmə hakimiyyəti, üzvləri ölkə Prezidenti tərəfindən təyin edilən Ali Məhkəmə, Aşqabad şəhər məhkəməsi, habelə vilayət, hərbi, inzibati və digər ixtisaslaşmış məhkəmələr tərəfindən həyata keçirilir.
İstinadlar
- Central Intelligence Agency - CİA: The World Factbook: Country comparison: Area 2016-03-04 at the Wayback Machine
- Государственный комитет Туркменистана по статистике: О Туркменистане 2012-01-07 at the Wayback Machine
- http://www.minjust.gov.tm/ru/mmerkezi/doc_view.php?doc_id=8124%7Ctitle 2016-03-11 at the Wayback Machine = Конституция Туркменистана|author = |work = |date = |publisher = }}
- "Опубликована Конституция Туркменистана С Учетом Внесенных В Нее Изменений И Дополнений". Turkmenistan.ru. 20.08.03. 2011-09-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-21. (Yoxlanılıb 11 yanvar 2012)
- "Конституционный Закон Туркменистана". Turkmenistan.ru. 27.12.06. 2011-01-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-21. (Yoxlanılıb 11 yanvar 2012)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkmenistanin dovlet qurulusu 1992 ci ilde qebul edilmis Konstitusiyaya esasen huquqi siyasi inzibati iqtisadi ve ictimai munasibetler sisitemi TurkmenistanTurkmenistan RespublikasyBayraq GerbMusteqil biteref Turkmenistan Himn Turkmenistan himniTarixi Elan olunub 27 oktyabr 1991 ci il Taninib 31 dekabr 1991 ci ilPaytaxt AsqabadIdareetme formasi Prezident respublikasiPrezident Qurbanqulu Berdimehemmedov 14 2 2007 Sahesi Dunyada 53 cu Umumi 488100 km Su sahesi 4 9 Ehalisi Ehali 5 240 min nefer 117 ci Siyahiyaalma 1995 4 483 251 nef Sixliq 10 5 nef km UDM AQP Umumi 82 milyard dollar 87 ci Adambasina 14 200 dollar Vikianbarda elaqeli mediafayllarDovlet qurulusuTurkmenistan mehdudiyyeti olmayan prezident idareetme usuluna malik respublikadir 1991 ci ilin oktyabrinda Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 27 oktyabrda qeyd olunur olkede musteqillik elan edildikden sonra 18 may 1992 ci ilde ilk Konstitusiya qebul edilmisdir 1995 1999 2003 2006 2008 ci illerde elave ve deyisiklikler edilmisdir Inzibati bolgusuTurkmenistanin inzibati erazi bolgusunun xeritesi Etraplardan ibaret olan 5 vilayete Ahal Balkan Dasoguz Lebap ve Mari ve Asqabad paytaxt dairesine bolunur Dovlet bascisiTurkmenistanin en yuksek vezifeli sexsi olan prezident dovletin ve icra hakimiyyetinin bascisi silahli quvvelerin ali bas komandani milli musteqilliyin Turkmenistanin erazi butovluyunun Konstitusiyaya hormetin beynelxalq sazis ve muqavilelerin teminatcisidir Milli Meclis Nazirler Kabineti ve Ali Mehkeme ile yanasi olkenin ali dovlet hakimiyyetini heyata keciren Prezident 5 il muddetine birbasa ve gizli sesverme yolu ile mehdudiyyetsiz sayda secilir Konstitusiyanin ve qanunlarin tetbiqi xarici siyaset strategiyasinin heyata kecirilmesi hokumetlerarasi ve beynelxalq teskilatlarin etimadnamelerinin xarici dovletlerin diplomatik numayendelerinin ovdetnamelerinin habele Turkmenistan Respublikasi vetendasliginin verilmesi barede qerarlarin qebulu Parlamentin raziligi ile Ali Mehkeme sedrinin Bas prokurorun daxili isler ve edliyye nazirinin vezifeye teyin ve ya vezifeden azad edilmesi efv ve ya amnistiya verilmesi ve movcud Konstitusiyaya esasen bir cox diger muhum selahiyyetli meseleler dovlet bascisi terefinden heyata kecirilir Icraedici hakimiyyetNazirler Kabineti ve ona rehberlik eden Bas nazir Turkmenistan Prezidenti terefinden teyin ve Meclis terefinden tesdiq edilir Prezident ve Parlament qarsisinda kollektiv mesuliyyet dasiyan Nazirler Kabineti dovlet bascisinin serencam ve fermanlarinin Meclisin qerarlarinin Turkmenistan Respublikasinin qanunlarinin icrasini temin edir habele iqtisadi sosial ve medeni sahelerin effektiv fealiyyetine rehberliyi heyata kecirir Bas nazir Nazirler Kabinetinin fealiyyetini teskil edir ve ona rehberliyi heyata kecirir Kabinetin isinin semereliliyine gore ferdi mesuliyyet dasiyir hokumetin iclaslarina sedrlik edir ve onun qerarlarini imzalayir dovlet bascisinin gosterisi ile Turkmenistan Respublikasini beynelxalq munasibetlerde temsil edir ve movcud Konstitusiyada tesbit edilmis diger muhum funksiyalari yerine yetirir Qanunverici hakimiyyetOlke Konstitusiyasina edilen son deyisikliye esasen iki palatali parlament sistemi 125 yerlik bir palatali Meclisle Parlament evez edilmisdir Deputatlar birmandatli dairelerden umumi sesverme yolu ile 5 il muddetine secilir Esasen qanunvericilik fealiyyetini heyata keciren qanunlarin qebulu illik budcenin tesdiqi beynelxalq muqavilelerin ratifikasiyasi Konstitusiyaya duzelisler etmek ve s Meclisin selahiyyetleri de fakto o qeder de genis olmadigindan icra hakimiyyetine tesiri de mehduddur 10 yanvar 2011 ci il tarixinde Turkmenistan Parlamenti Coxpartiyaliliq haqqinda Qanun qebul etse de Turkmenistan Demokratik Partiyasi olkede de fakto yegane siyasi partiya sayilir Mehkeme hakimiyyetiTurkmenistan Respublikasinda huquqi sistem mulki huquq sistemine esaslanir Mehkeme hakimiyyeti uzvleri olke Prezidenti terefinden teyin edilen Ali Mehkeme Asqabad seher mehkemesi habele vilayet herbi inzibati ve diger ixtisaslasmis mehkemeler terefinden heyata kecirilir IstinadlarCentral Intelligence Agency CIA The World Factbook Country comparison Area 2016 03 04 at the Wayback Machine Gosudarstvennyj komitet Turkmenistana po statistike O Turkmenistane 2012 01 07 at the Wayback Machine http www minjust gov tm ru mmerkezi doc view php doc id 8124 7Ctitle 2016 03 11 at the Wayback Machine Konstituciya Turkmenistana author work date publisher Opublikovana Konstituciya Turkmenistana S Uchetom Vnesennyh V Nee Izmenenij I Dopolnenij Turkmenistan ru 20 08 03 2011 09 30 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 21 Yoxlanilib 11 yanvar 2012 Konstitucionnyj Zakon Turkmenistana Turkmenistan ru 27 12 06 2011 01 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 21 Yoxlanilib 11 yanvar 2012