Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | tallium, Tl, 81 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 13, 6, p | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 204.3833 q/mol | |||||
| Elektron formulu | 4f14 5d10 6s2 6p1 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 304 °C (577 K, 579 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 1473 °C (1746 K, 2683 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Tallium ('Tl) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 81-ci element. Bitki orqanizmlərində tallium aşkar olunmuşdur. O, tütündə, kaşnı kökündə, ispanaqda, fıstıq oduncağında, üzümdə, çuğundurda və digər bitkilərdə aşkar edilmişdir. Bəzi bitkilər həyat fəaliyyətlərində talliumu akkumuliyasiya edirlər.
Heyvanlardan meduzalar, aktinilər, dəniz ulduzları və dənizlərin digər canlılarında daha çox olur. Məməlilərdə tallium mədə-bağırsaq traktından yaxşı sorulur, başlıca olaraq dalaqda və əzələlərdə toplanır. Tallium insan orqanizminə qida vasitəsilə daxil olur. İnsan orqanizminə sutka ərzində qida və su ilə talliumun daxil olan miqdarı 1,6 mkq, hava ilə 0,05 mkq-dır. Tallium qanda, sümüklərdə, saçlarda, dırnaqlarda, dişlərin minalarında, aşkar edilmişdir. O, böyrəklərdə, əzələlərdə, endokrin sistemi vəzlərində və xayalarda toplana bilir. Tallium ionları kalium ionları ilə oxşar xassələrə malikdirlər və fermentlərdə biri-birini əvəz edə bilirlər.
Tl+ ionunun hüceyrə membranından hüceyrə daxilinə keçmə sürəti K+ ionunun keçmə sürətindən 100 dəfə çoxdur. Bu, Na+/K+ tarazlığının kəskin dəyişməsinə səbəb olur ki, bu da əsəb sisteminin funksional pozulmasına gətirib çıxarır. Tallium müxtəlif fermentlərin işini poza bilir, hüceyrələrdə zülal sintezinə mane olur. Tallium K+ ionunun mikroanaloqu olduğundan onun birləşmələrinin insan orqanizmi üçün zəhərliliyi civə və qurğuşuna nəzərən daha yüksəkdir. Tallium və onun birləşmələri zəhərlidir, məməlilər və insan üçün yüksək zəhərliliyə malikdir. Insan üçün talliumun öldürücü dozası 60 mq-dır.
Tallium orqanizmə nəfəsalma orqanları, zədələnmiş dəri və qida həzmi traktı vasitəsilə daxil olur. Orqanizmdən uzun müddət ərzind, əsasən sidik və nəcis vasitəsilə xaric olunur.
Tallium bitki və heyvan mənşəli məhsullarla orqanizmə daxil olur.
Talliumun ən geniş tanınan və insan tərəfindən ən geniş istifadə olunan birləşmələr:
Tl2S – tallium (I) sulfid
TlCl3 – tallium (III) xlorid
TlBr – tallium (I) bromid
Talliumu 1861-ci ildə U.Kruks kəşv etmişdir. Tallium adı yunan sözü “thallos”-dan götürülüb, “yaşıl budaq” deməkdir.
Qida məhsulları ilə talliumun orqanizmə daxil olan sutkalıq miqdarı 0,0015 mq-dır.
Talliumun 199Tl, 201 il izotopları tibdə ürək-damar fəaliyyətinin pozulmasını tədqiq edərkən, venoqrafiyada və s. istifadə olunur.
Talliumun hallogenidləri infraqırmızı şüaları yaxşı buraxır.
Talliumun sulfidləri fotoelementlərdə istifadə olunur.
Tallium və onun birləşmələri yüksək şüasındırma əmsalına malik xüsusi optiki şüşə, yarımkeçiricilər, kristallofosforlar istehsalında, yüksək həssaslıqlı fotoelementlərdə, lüminesent lampalarda, podşipniklərdə və turşuya davamlı ərintilərdə istifadə olunur.
İstinadlar
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
81 cive tallium qurgusunIn Tl Uut dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre tallium Tl 81Qrup Dovr Blok 13 6 pXarici gorunusuAtom kutlesi 204 3833 q molElektron formulu 4f14 5d10 6s2 6p1Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 304 C 577 K 579 F Qaynama temperaturu 1473 C 1746 K 2683 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Tallium Tl D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 81 ci element Bitki orqanizmlerinde tallium askar olunmusdur O tutunde kasni kokunde ispanaqda fistiq oduncaginda uzumde cugundurda ve diger bitkilerde askar edilmisdir Bezi bitkiler heyat fealiyyetlerinde talliumu akkumuliyasiya edirler Heyvanlardan meduzalar aktiniler deniz ulduzlari ve denizlerin diger canlilarinda daha cox olur Memelilerde tallium mede bagirsaq traktindan yaxsi sorulur baslica olaraq dalaqda ve ezelelerde toplanir Tallium insan orqanizmine qida vasitesile daxil olur Insan orqanizmine sutka erzinde qida ve su ile talliumun daxil olan miqdari 1 6 mkq hava ile 0 05 mkq dir Tallium qanda sumuklerde saclarda dirnaqlarda dislerin minalarinda askar edilmisdir O boyreklerde ezelelerde endokrin sistemi vezlerinde ve xayalarda toplana bilir Tallium ionlari kalium ionlari ile oxsar xasselere malikdirler ve fermentlerde biri birini evez ede bilirler Tl ionunun huceyre membranindan huceyre daxiline kecme sureti K ionunun kecme suretinden 100 defe coxdur Bu Na K tarazliginin keskin deyismesine sebeb olur ki bu da eseb sisteminin funksional pozulmasina getirib cixarir Tallium muxtelif fermentlerin isini poza bilir huceyrelerde zulal sintezine mane olur Tallium K ionunun mikroanaloqu oldugundan onun birlesmelerinin insan orqanizmi ucun zeherliliyi cive ve qurgusuna nezeren daha yuksekdir Tallium ve onun birlesmeleri zeherlidir memeliler ve insan ucun yuksek zeherliliye malikdir Insan ucun talliumun oldurucu dozasi 60 mq dir Tallium orqanizme nefesalma orqanlari zedelenmis deri ve qida hezmi trakti vasitesile daxil olur Orqanizmden uzun muddet erzind esasen sidik ve necis vasitesile xaric olunur Tallium bitki ve heyvan menseli mehsullarla orqanizme daxil olur Talliumun en genis taninan ve insan terefinden en genis istifade olunan birlesmeler Tl2S tallium I sulfid TlCl3 tallium III xlorid TlBr tallium I bromid Talliumu 1861 ci ilde U Kruks kesv etmisdir Tallium adi yunan sozu thallos dan goturulub yasil budaq demekdir Qida mehsullari ile talliumun orqanizme daxil olan sutkaliq miqdari 0 0015 mq dir Talliumun 199Tl 201 il izotoplari tibde urek damar fealiyyetinin pozulmasini tedqiq ederken venoqrafiyada ve s istifade olunur Talliumun hallogenidleri infraqirmizi sualari yaxsi buraxir Talliumun sulfidleri fotoelementlerde istifade olunur Tallium ve onun birlesmeleri yuksek suasindirma emsalina malik xususi optiki suse yarimkeciriciler kristallofosforlar istehsalinda yuksek hessasliqli fotoelementlerde luminesent lampalarda podsipniklerde ve tursuya davamli erintilerde istifade olunur IstinadlarXarici kecidlerHemcinin bax