Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | indium, In, 49 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 13, 5, p | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 114.818 q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Kr] 4d10 5s2 5p1 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 156.5985 °C (429.7485 K, 313.8773 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 2072 °C (2345 K, 3762 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
İndium (In) – Dmitri Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 49-cu element. 1863-cü ildə F. Reyx və T. İ. Rixter tərəfindən sfalerit (ZnS) mineralında spektral üsul ilə kəşf olunmuşdur. Onlar spektrdə Hindistandan gətirilmiş qədim boyaq indiqonun iki parlaq rəng xəttini aşkar etmişlər. Yeni element indium adlandırılmışdır. Gördüyümüz kimi onun adı dolayısı ilə Hindistan ilə əlaqədardır. Həmin kimyaçılar az miqdarda bəsit maddə — indium metalını da ayırmışdılar. İndiumun ekvivalentini müəyyən etdikdən sonra D. İ. Mendeleev inandırıcı olaraq sübut etdi ki, bu elementin yeri beşinci dövrdə və III qrupda və yaxın keçmişdə boş qalmış xanadadır.
İndiumun başlıca nuklidi təbiətdə nisbi miqdarına görə 115In-dur (95.71%). Bu radionuklid nəhəng yarımparçalanma dövrünə malikdir: T1/2=4.4∙1014(440 trilion) il. Yer mövcud olduğu dövrdən onun cəmi 7∙10–4 % nüvəsi parçalanmışdır. Bu nuklidin bir molunda bir saniyədə 30 parçalanma baş verir.
İndiumun yer qabığında miqdarı gümüşün miqdarına nəzərən üç dəfədən də artıq çoxdur, amma xüsusi flizləri olmadığından onun sənaye istehsalı məhduddur.
Metal kimi indium olduqca yumşaqdır, bütün metalların ən yumşağıdır, adi temperaturda su ilə reaksiyaya girmir. Onun möhkəmliyi Brinell üzrə 9 MPa-dır, öz yumşaqlığı ilə məşhur olan qızılda möhkəmlik 220–250 MPa təşkil edir. Odur ki, indium podşipniklərin fırlanan detallarını örtmək üçün xüsusilə qiymətlidir (indium ilə örtülmüş səth yaxşı sürtülür və sürüşür).
Ərintilərə indiumun əlavə olunması onlara qeyri adi rəng verə bilər. Məsələn, gümüşü indium və polad çalarlı platin indiumun miqdarı 40% olduqda qızılı ərinti əmələ gətirir. Qalistan ərintisi (otaq temperaturunda mayedir və 21,5% indiuma malikdir) metalı şüşə ilə lehimləməyə imkan verir.
Müxtəlif qurğuların indikatorlarında göy işıqlanmanın yaranması indium birləşmələrinin istifadəsi ilə əlaqədardır. Çıxarılan indiumun yarıdan çoxu (1000 tona yaxın) mayekristallik displeylərin və işıqlanan siqnal elementlərinin istehsalında istifadə olunur.
 | Kimyəvi element haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
49 kadmium indium qalayGa In Tl dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre indium In 49Qrup Dovr Blok 13 5 pXarici gorunusuAtom kutlesi 114 818 q molElektron formulu Kr 4d10 5s2 5p1Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 156 5985 C 429 7485 K 313 8773 F Qaynama temperaturu 2072 C 2345 K 3762 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Indium In Dmitri Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 49 cu element 1863 cu ilde F Reyx ve T I Rixter terefinden sfalerit ZnS mineralinda spektral usul ile kesf olunmusdur Onlar spektrde Hindistandan getirilmis qedim boyaq indiqonun iki parlaq reng xettini askar etmisler Yeni element indium adlandirilmisdir Gorduyumuz kimi onun adi dolayisi ile Hindistan ile elaqedardir Hemin kimyacilar az miqdarda besit madde indium metalini da ayirmisdilar Indiumun ekvivalentini mueyyen etdikden sonra D I Mendeleev inandirici olaraq subut etdi ki bu elementin yeri besinci dovrde ve III qrupda ve yaxin kecmisde bos qalmis xanadadir Indiumun baslica nuklidi tebietde nisbi miqdarina gore 115In dur 95 71 Bu radionuklid neheng yarimparcalanma dovrune malikdir T1 2 4 4 1014 440 trilion il Yer movcud oldugu dovrden onun cemi 7 10 4 nuvesi parcalanmisdir Bu nuklidin bir molunda bir saniyede 30 parcalanma bas verir Indiumun yer qabiginda miqdari gumusun miqdarina nezeren uc defeden de artiq coxdur amma xususi flizleri olmadigindan onun senaye istehsali mehduddur Metal kimi indium olduqca yumsaqdir butun metallarin en yumsagidir adi temperaturda su ile reaksiyaya girmir Onun mohkemliyi Brinell uzre 9 MPa dir oz yumsaqligi ile meshur olan qizilda mohkemlik 220 250 MPa teskil edir Odur ki indium podsipniklerin firlanan detallarini ortmek ucun xususile qiymetlidir indium ile ortulmus seth yaxsi surtulur ve surusur Erintilere indiumun elave olunmasi onlara qeyri adi reng vere biler Meselen gumusu indium ve polad calarli platin indiumun miqdari 40 olduqda qizili erinti emele getirir Qalistan erintisi otaq temperaturunda mayedir ve 21 5 indiuma malikdir metali suse ile lehimlemeye imkan verir Muxtelif qurgularin indikatorlarinda goy isiqlanmanin yaranmasi indium birlesmelerinin istifadesi ile elaqedardir Cixarilan indiumun yaridan coxu 1000 tona yaxin mayekristallik displeylerin ve isiqlanan siqnal elementlerinin istehsalinda istifade olunur Vikianbarda Indium ile elaqeli mediafayllar var Kimyevi element haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin