Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
İlyas Atababa oğlu Babayev (23 mart 1935, Quba rayonu və ya Xanəgah, Quba rayonu – 28 dekabr 2017) — Azərbaycan tarixçi-arxeoloqu, tarix elmləri doktoru (1983), professor, AMEA-nın müxbir üzvü (2007).
| İlyas Babayev | |
|---|---|
| İlyas Atababa oğlu Babayev | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Quba, Azərbaycan SSR |
| Vəfat tarixi | (82 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ→ Azərbaycan |
| Elm sahələri | arxeoloq, tarixçi |
| Elmi dərəcəsi | tarix elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü | AMEA |
| ilyas-babayev.az | |
Həyatı
İlyas Babayev 23 mart 1935-ci ildə Quba rayonunun Xanagah kəndində anadan olub. Ali təhsilini 1958-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsində alıb. Universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
Elmi fəaliyyəti
İlyas Babayev 1962-1964-cü illərdə Leninqrad (Sankt-Peterburq) şəhərində SSRİ EA Arxeologiya İnstitutunun Leninqrad bölməsində M.İ.Maksimovanın rəhbərliyi altında aspiranturada təhsil alıb. 1965-ci ildə Bakıda “Azərbaycanın antik və orta əsrlər dövrü qliptika abidələri” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edib. O zaman Azərbaycanda qliptika, sfragistika üzrə mütəxəssis yox idi. Respublikanın müxtəlif yerlərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı əldə olunan müxtəlif qiymətli daşlardan, şüşədən, pastadan və keramikadan hazırlanmış qliptika abidələri mütəxəssislər tərəfindən işlənməmiş qalırdı. Qliptika abidələrinin cəmiyyətdə əmlak bərabərsizliyinin, sinifli cəmiyyətin və dövlətin, iqtisadi-ticarət və mədəni əlaqələrin öyrənilməsində mühüm əhəmiyyəti vardır. İlyas Babayev Azərbaycanda sfragistika üzrə ən yaxşı mütəxəssis hesab olunur.
Uzun illər Qəbələdə və Qafqaz Albaniyasının müxtəlif abidələri üzərində aparılan arxeoloji tədqiqatlar öz bəhrəsini vermiş, İlyas Babayev 1983-cü ildə Moskvada SSRİ EA Arxeologiya İnstitutunda “Qafqaz Albaniyasının şəhərləri. (e. ə. IV - e. III əsrlərində)” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. Dissertasiya işi 1990-cı ildə monoqrafiya şəklində nəşr edilmişdir. Monoqrafiyada Azərbaycan ərazisində sinifli cəmiyyətin, şəhərlərin, dövlətin yaranması, sənətkarlıq, beynəlxalq ticarət əlaqələri, sikkə zərbi və s. problemlər geniş təhlil edilib.
2007-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü seçilən İlyas Babayev O, 260-dan çox elmi əsərin, o cümlədən xarici ölkələrdə nəşr olunmuş 80-dən çox elmi məqalənin müəllifidir. Onun rəhbərliyi ilə 12 namizədlik dissertasiyası müdafiə olunub.
İlyas Babayev Qafqaz və İranın Antik dövr arxeologiyası üzrə dünyada tanınmış mütəxəssislərdən biri olub. O, dünyanın müxtəlif şəhərlərində (Moskva, Kiyev, Afina, Ankara, Budapeşt, Seul, Geongu, Roma, Tbilisi, Mahaçqala) keçirilən beynəlxalq konqres, simpozium və konfranslarda maraqlı məruzələrlə çıxış edib.
Pedaqoji fəaliyyəti
İlyas Babayev zəngin elmi fəaliyyəti ilə yanaşı, elmi-pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olub. O, 36 il respublikanın universitetlərində müxtəlif tarixi fənlər üzrə mühazirələr oxuyub. İlyas Babayev “Qafqaz Albaniyasının şəhərləri e.ə. IV−b.e. III əsrlərində” (rus dilində) monoqrafiyasının, çoxcildlik “Azərbaycan tarixi”nin I-II cildlərinin, “Azərbaycan numizmatikası” (rus dilində), çoxcildlik “Azərbaycan ensiklopediyasının” I cildinin, “Naxçıvan ensiklopediyası”, ümumtəhsil məktəblərinin 6-cı sinifləri üçün “Azərbaycan tarixi” və “Qədim dünya tarixi” dərsliklərinin müəlliflərindən biri və bu dərsliklərin rus dilinə tərcüməçisi olub. O, eyni zamanda universitetlərin tarix fakültələri üçün “Azərbaycan tarixi ən qədim dövrdən 1871-ci ilə qədər” dərsliyinin müəlliflərindən biridir.
O, Azərbaycanın müxtəlif universitetlərində “Arxeologiya”, “Qədim Şərq tarixi”, “Antik dünya tarixi”, “Tarixə köməkçi fənlər”, “Azərbaycan tarixi”, “Avropa və Amerika tarixi”, “Azərbaycanda və Qafqazda sinifli cəmiyyət və dövlətin yaranması”, “Qədim dünya tarixinin aktual problemləri”, “İbtidai icma tarixi”, “Antik dünya mədəniyyəti”, “Tarixi antropologiya”, “Ümumdünya dövlət və hüquq tarixi”, “Azərbaycanın dövlət və hüquq tarixi”, “Roma hüququ”, “İslam hüququ” fənləri üzrə mühazirələr oxuyub.
Əmək fəaliyyəti
İlyas Babayev 1958-ci ildən AEA-da arxeologiya elmi sahəsində çalışıb. Alim Azərbaycanın müxtəlif rayonlarında tədqiqatlar aparan arxeoloji ekspedisiyaların iştirakçısı, təşkilatçısı və rəhbərlərindən olmuşdur. O, iki beynəlxalq arxeoloji ekspedisiyaya rəhbərlik edib. Onun rəhbərlik etdiyi Qəbələ arxeoloji ekspedisiyası beynəlxalq statusla çalışıb. Koreya Respublikasının arxeoloqları, həmçinin Qəbələ, Almaniya, Gürcüstan arxeoloqları ilə birlikdə İkinci Beynəlxalq ekspedisiya olan Şəmkir-Qaracəmirli arxeoloji ekspedisiyasına rəhbərlik edib. Ekspedisiyanın apardığı qazıntılarda hər il Cənubi Koreya Respublikasından gəlmiş 30-dan artıq arxeoloq iştirak edib. Sonuncu ekspedisiyaya 2014-cü ildən Belçikanın Lüvan Katolik Universitetinin alimləri də qoşulublar.
Ekspedisiya Kür çayının sağ sahilində e.ə. V-IV əsrlərə aid şəhər tipli yaşayış yerində böyük sarayın və onun ətrafında ictimai binaların qalıqlarını aşkar edib. Saray, əsas binası, hasarlı həyəti və propleyası (giriş binası) ilə birlikdə 20 hektara yaxın ərazini əhatə edir. Sarayın çoxlu sütunlu zalları, portiki, uzun dəhlizləri və digər otaqları olub. Gorünür, bu yaşayış yeri o zaman bütün Cənubi Qafqazı idarə edən inzibati mərkəzin qalıqlarıdır. Hazırda dünyanın başqa yerlərində bu tip abidələr tədqiq olunmur. Bu abidəni e.ə. 550-330-cu illərdə movcud olmuş, Misirdən Hindistana, Hind okeanından İran körfəzinə və Böyük Qafqaz dağlarına qədər ərazini əhatə edən Əhəmənilər imperiyasının mərkəzi şəhərləri olan Pasarqad və Persopolla müqayisə etmək olar.
İlyas Babayevin tələbəlik illərindən qədim dillərə və tarixin müxtəlif sahələrinə böyük marağı olub. Elə bu maraq onu Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutuna gətirdi. 1959-cu ildə Azərbaycanın ilk milli arxeoloq kadrlarından olan Saleh Qazıyevin rəhbərliyi ilə yaranmış Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasında çöl tədqiqatlarına başlayan İlyas Babayev Qafqaz Albaniyası tarixinin və mədəniyyətinin tədqiqini davam etdirib. İlyas Babayev dissertasiya işi ilə bağlı tədqiqatlarla yanaşı, Leninqrad Universitetində qədim yunan dili və mədəniyyəti üzrə görkəmli mütəxəssis, professor K.M.Kolobovanın yanında qədim yunan dilini də öyrənib.
İlyas Babayev 1987-ci ildən AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Antik dövr arxeologiyası şöbəsinin müdiri olub. Şöbənin əməkdaşları institutun yaratdığı 5 arxeoloji ekspedisiyanın fəaliyyətində iştirak etməklə təkcə antik dövr deyil, eyni zamanda tunc, dəmir və ilk orta əsrlər dövrü abidələrinin tədqiqi ilə də məşğul olurlar.
İlyas Babayev Azərbaycan Respublikasının elmi-təşkilatı işlərində yaxından iştirak edib. O, 2005-2009-cu illərdə Brüsseldəki Beynəlxalq İNTAS Təşkilatının qrantlar üzrə qiymətləndirmə eksperti olub. 2001-2010-cu illərdə Respublika Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Tarix üzrə Ekspert Şurasının üzvü, 2011-2012-ci illərdə həmin şuranın sədri olub.
Vəfatı
İlyas Babayev 28 dekabr 2017-ci ildə vəfat edib.
İstinadlar
- "Babayev İlyas Atababa oğlu" (Azərbaycan). science.gov.az. 21.09.2021 tarixində .
- "Tarix elmləri doktoru, professor İlyas Atababa oğlu Babayev vəfat edib" (Azərbaycan). lib.az. 28.1.2022 tarixində .
Xarici keçidlər
- İlyas Atababa oğlu Babayev
- İlyas Atababa oğlu Babayev
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ilyas Atababa oglu Babayev 23 mart 1935 Quba rayonu ve ya Xanegah Quba rayonu 28 dekabr 2017 Azerbaycan tarixci arxeoloqu tarix elmleri doktoru 1983 professor AMEA nin muxbir uzvu 2007 Ilyas BabayevIlyas Atababa oglu BabayevDogum tarixi 23 mart 1935Dogum yeri Quba Azerbaycan SSRVefat tarixi 28 dekabr 2017 82 yasinda Vefat yeri BakiVetendasligi SSRI AzerbaycanElm saheleri arxeoloq tarixciElmi derecesi tarix elmleri doktoruElmi adi professorTehsili Baki Dovlet UniversitetiUzvluyu AMEAilyas babayev azHeyatiIlyas Babayev 23 mart 1935 ci ilde Quba rayonunun Xanagah kendinde anadan olub Ali tehsilini 1958 ci ilde Baki Dovlet Universitetinin Tarix fakultesinde alib Universiteti ferqlenme diplomu ile bitirib Elmi fealiyyetiIlyas Babayev 1962 1964 cu illerde Le nin qrad Sankt Peter burq seherin de SSRI EA Arxeologiya Institutunun Lenin qrad bol me sinde M I Maksimovanin rehberliyi altinda aspi ranturada tehsil alib 1965 ci ilde Bakida Azerbaycanin antik ve orta esrler dovru qliptika abideleri movzusunda namizedlik dissertasiyasini muveffeqiyyetle mudafie edib O zaman Azerbaycanda qliptika sfragistika uzre mutexessis yox idi Respublikanin muxtelif yerlerinde aparilan arxeoloji qazintilar zamani elde olunan muxtelif qiymetli daslardan suseden pastadan ve keramikadan hazirlanmis qliptika abideleri mutexessisler terefinden islenmemis qalirdi Qliptika abidelerinin cemiyyetde emlak berabersizliyinin sinifli cemiyyetin ve dovletin iqtisadi ticaret ve medeni elaqelerin oyrenilmesinde muhum ehemiyyeti vardir Ilyas Babayev Azerbaycanda sfragistika uzre en yaxsi mutexessis hesab olunur Uzun iller Qebelede ve Qafqaz Albaniyasinin muxtelif abideleri uzerinde aparilan arxeoloji tedqiqatlar oz behresini vermis Ilyas Babayev 1983 cu ilde Moskvada SSRI EA Ar xeologiya Institutunda Qafqaz Albaniyasinin seherleri e e IV e III esrlerinde movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie edib Dissertasiya isi 1990 ci ilde monoqrafiya seklinde nesr edilmisdir Monoqrafiyada Azerbaycan erazisinde sinifli cemiyyetin seherlerin dovletin yaranmasi senetkarliq beynelxalq ticaret elaqeleri sikke zerbi ve s problemler genis tehlil edilib 2007 ci ilde AMEA nin muxbir uzvu secilen Ilyas Babayev O 260 dan cox elmi eserin o cumleden xarici olkeler de nesr olunmus 80 den cox elmi me qa lenin muellifidir Onun rehberliyi ile 12 nami zed lik dissertasiyasi mudafie olunub Ilyas Babayev Qafqaz ve Iranin Antik dovr arxeologiyasi uzre dunyada taninmis mutexessislerden biri olub O dunyanin muxtelif seherlerinde Moskva Kiyev Afina Ankara Budapest Seul Geongu Roma Tbilisi Mahacqala kecirilen beynelxalq konqres simpozium ve konfranslarda maraqli meruzelerle cixis edib Pedaqoji fealiyyetiIlyas Babayev zengin elmi fealiyyeti ile yanasi elmi pedaqoji fealiyyetle de mesgul olub O 36 il respublikanin universitet lerinde mux te lif tarixi fenler uzre muhazireler oxuyub Ilyas Babayev Qafqaz Albaniya sinin se her leri e e IV b e III esrlerinde rus dilinde mo no qrafiyasinin coxcildlik Azerbaycan ta ri xi nin I II cildlerinin Azerbaycan nu miz ma ti kasi rus dilinde cox cild lik Azerbaycan ensiklopediya si nin I cildinin Nax civan ensiklopediyasi umumtehsil mek teblerinin 6 ci sinif leri ucun Azer bay can tarixi ve Qedim dunya tarixi ders lik le rinin muel lif lerinden biri ve bu ders liklerin rus diline tercumecisi olub O eyni zamanda universitetlerin tarix fa kulteleri ucun Azerbay can tarixi en qe dim dovrden 1871 ci ile qeder ders li yinin muel liflerinden biridir O Azerbaycanin muxtelif universitetlerinde Arxeologiya Qedim Serq tarixi Antik dunya tarixi Tarixe komekci fenler Azerbaycan tarixi Avropa ve Amerika tarixi Azerbaycanda ve Qafqazda sinifli cemiyyet ve dovletin yaranmasi Qedim dunya tarixinin aktual problemleri Ibtidai icma tarixi Antik dunya medeniyyeti Tarixi antropologiya Umumdunya dovlet ve huquq tarixi Azerbaycanin dovlet ve huquq tarixi Roma huququ Islam huququ fenleri uzre muhazireler oxuyub Emek fealiyyetiIlyas Babayev 1958 ci ilden AEA da arxeo logiya elmi sa hesinde calisib Alim Azerbaycanin muxtelif ra yonlarinda tedqiqatlar aparan arxeoloji eks pedisiyalarin istirakcisi teskilatcisi ve reh berlerinden olmus dur O iki bey nel xalq ar xeolo ji ekspedisiyaya rehberlik edib Onun rehberlik etdiyi Qebele arxeoloji ekspedisiyasi beynelxalq statusla calisib Koreya Res pub li ka si nin arxeoloqlari hemcinin Qebele Al ma ni ya Gurcustan arxeoloqlari ile birlikde Ikinci Beynelxalq ekspedisiya olan Sem kir Qa ra ce mir li arxe o loji ekspe di si ya sina reh berlik edib Ekspedisiyanin apardigi qazintilarda her il Cenubi Koreya Respublikasindan gelmis 30 dan artiq arxeoloq istirak edib Sonuncu ekspedi siyaya 2014 cu ilden Belcikanin Luvan Katolik Uni ver si te tinin alimleri de qosulublar Ekspedisiya Kur cayinin sag sahilinde e e V IV esrlere aid seher tipli yasayis yerinde boyuk sarayin ve onun etrafinda ictimai binalarin qaliqlarini askar edib Saray esas binasi hasarli heyeti ve propleyasi giris binasi ile birlikde 20 hektara yaxin erazini ehate edir Sarayin coxlu sutunlu zallari portiki uzun dehlizleri ve diger otaqlari olub Gorunur bu yasayis yeri o zaman butun Cenubi Qafqazi idare eden inzibati merkezin qaliqlaridir Hazirda dunyanin basqa yerlerinde bu tip abideler tedqiq olunmur Bu abideni e e 550 330 cu illerde movcud olmus Misirden Hindistana Hind okeanindan Iran korfezine ve Boyuk Qafqaz daglarina qeder erazini ehate eden Ehemeniler imperiyasinin merkezi seherleri olan Pasarqad ve Persopolla muqayise etmek olar Ilyas Babayevin telebelik illerinden qedim dillere ve tarixin muxtelif sahelerine boyuk maragi olub Ele bu maraq onu Azerbaycan Elmler Akademiyasinin Tarix Institutuna getirdi 1959 cu ilde Azerbaycanin ilk milli arxeoloq kadrlarindan olan Saleh Qaziyevin rehberliyi ile yaranmis Qebele arxeoloji ekspedisiyasinda col tedqiqatlarina baslayan Ilyas Babayev Qafqaz Albaniyasi tarixinin ve medeniyyetinin tedqiqini davam etdirib Ilyas Babayev dissertasiya isi ile bagli tedqiqatlarla yanasi Leninqrad Universitetinde qedim yunan dili ve medeniyyeti uzre gorkemli mutexessis professor K M Kolobovanin yaninda qedim yunan dilini de oyrenib Ilyas Babayev 1987 ci ilden AMEA Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutu Antik dovr arxeologiyasi sobesinin mudiri olub Sobenin emekdaslari institutun yaratdigi 5 arxeoloji ekspedisiyanin fealiyyetinde istirak etmekle tekce antik dovr deyil eyni zamanda tunc demir ve ilk orta esrler dovru abidelerinin tedqiqi ile de mesgul olurlar Ilyas Babayev Azerbaycan Respublikasinin elmi teskilati islerinde yaxindan istirak edib O 2005 2009 cu iller de Brusseldeki Beynelxalq INTAS Tes ki la tinin qrantlar uzre qiymetlendirme eksperti ol ub 2001 2010 cu illerde Res pub lika Pre zidenti yaninda Ali Attestasiya Ko mis si ya sinin Tarix uzre Ekspert Sura sinin uzvu 2011 2012 ci illerde hemin suranin sedri ol ub VefatiIlyas Babayev 28 dekabr 2017 ci ilde vefat edib Istinadlar Babayev Ilyas Atababa oglu Azerbaycan science gov az 21 09 2021 tarixinde Tarix elmleri doktoru professor Ilyas Atababa oglu Babayev vefat edib Azerbaycan lib az 28 1 2022 tarixinde Xarici kecidlerIlyas Atababa oglu Babayev Ilyas Atababa oglu Babayev