Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Sallaq tozağacı (lat. Betula pendula) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin tozağacı cinsinə aid bitki növü.
| Sallaq tozağacı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Sallaq tozağacı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Ümumi yayılması
Qərbi Sibir, Altay, Avropa, Şimali Afrika, Asiya və Qafqazda yayılmışdır.
Azərbaycanda yayılması
Böyük Qafqaz dağlarında (Quba-Xaçmaz) və Naxçıvan MR-də təbii halda rast gəlinir.
Statusu
Azərbaycanın nadir bitkisidir. NT.
Bitdiyi yer
Əsasən qarışıq meşələrin orta yaruslarında rast gəlinir. Dağlarda bu tozağacı dəniz səviyyəsindən 2100–2500 m-ədək hündürlüyə qalxır.
Təbii ehtiyatı
Azərbaycanda arealı çox geniş deyil.
Bioloji xüsusiyyətləri
Əlverişli şəraitdə hündürlüyü 25–30 m, diametri 80 sm-ədək, çatır. Cavan ağacların qabığı qonurdur, 8-10 yaşdan ağarır. Cavan fərdlərini qızılağacın növləri ilə qarışıq salmaq olar. Iri vəziyyətdə ağ qabığına görə digər ağaclardan yaxşı fərqlənir. Daha yaşlı ağaclarda qabığı gövdənin aşağı hissəsind dərin yarıqlı, qara olur. Oduncağı sarımtıl-ağ, möhkəm və ağırdır. Budaqları çılpaq, çoxsaylı, sıx, qatranlı vəziciklərlə – ziyilciklərlə örtülmüşdür. Cavan budaqları aşağı sallanır və tozağacının çətirinə çox səciyyəvi görünüş verir (adı – sallaq tozağacı). Çətiri budaqlı, ancaq sıx deyil, budaqlanması simpodialdır. Yarpaqları rombvarı–yumurtavarıdan üçkünc–yumurtavarıyadək, uzunluğu 3,5-7 sm, eni 2-5 sm, ucu biz, hamar, cavan yaşda yapışqanlıdır; kənarları ikili dişlidir. Saplaqları çılpaq, uzunluğu 0,8-3 sm-dir. Çiçəkləri düz, xırda, bircinsli, budaqların uclarında sırğavari, sallaq çiçək qruplarına yığılmışdır. Yarpaqlar açılanadək çiçəkləyir. Erkək çiçəkləri qısa saplaqlarda, qırmızı-qonur pulcuqların qoltuqlarında 3 ədəd dixazial yerləşir və keçən ilin uzunsov zoğlarının uclarında 2-4 ədəd sallaq (5-6 sm) erkək sırğalar əmələ gətirir. Çiçəkyanlığı sadə, bir, iki yarpaqlı, 2-4 ədəd erkəkcikləri ikiyə bölünmüş, çiçəkyanlığın yarpaqlarla üzbəüz yerləşir. Dişi çiçəklərin çiçəkyanlığı yoxdur, üçqanadlı pulcuqlarla bitmişdir. Onlar qısa, yan zoğlarda 5 ədəd dixazilərə yığılmışdır və qısa, silindrik yaşıl, dişi sırğalar formalaşdırır. 2 ədəd dişiciyi bitişik olub, orada bir toxum rüşeymi inkişaf edir. Sapşəkilli dişicik ağızları uzun, bəzən parlaq rənglidir. Meyvələri yayın axırlarında yetişir.
Çoxalması
Generativ və vegetativ yolla çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Becərilməsi
Məlumat yoxdur.
Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri
Şahdağ Milli Parkında qorunur.
Zəruri qoruma tədbirləri
Azərbaycanın "Qırmızı kitab"ına salınması tövsiyə edilir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sallaq tozagaci lat Betula pendula bitkiler aleminin fistiqcicekliler destesinin tozagacikimiler fesilesinin tozagaci cinsine aid bitki novu Sallaq tozagaci Elmi tesnifat Domen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EvdikotlarKlad Bazal evdikotlarKlad SuperrozidlerKlad RozidlerKlad FabidlerDeste FistiqciceklilerFesile TozagacikimilerYarimfesile BetuloideaeCins TozagaciNov Sallaq tozagaci Beynelxalq elmi adi Betula pendula Roth 1788Sekil axtarisiITIS nbsp nbsp 19495NCBI nbsp nbsp 3505EOL nbsp nbsp 1149364 Mundericat 1 Umumi yayilmasi 2 Azerbaycanda yayilmasi 3 Statusu 4 Bitdiyi yer 5 Tebii ehtiyati 6 Bioloji xususiyyetleri 7 Coxalmasi 8 Tebii ehtiyatinin deyisilmesi sebebleri 9 Becerilmesi 10 Qebul edilmis qoruma tedbirleri 11 Zeruri qoruma tedbirleri 12 Istinadlar 13 Hemcinin baxUmumi yayilmasiredakteQerbi Sibir Altay Avropa Simali Afrika Asiya ve Qafqazda yayilmisdir Azerbaycanda yayilmasiredakteBoyuk Qafqaz daglarinda Quba Xacmaz ve Naxcivan MR de tebii halda rast gelinir StatusuredakteAzerbaycanin nadir bitkisidir NT Bitdiyi yerredakteEsasen qarisiq meselerin orta yaruslarinda rast gelinir Daglarda bu tozagaci deniz seviyyesinden 2100 2500 m edek hundurluye qalxir Tebii ehtiyatiredakteAzerbaycanda areali cox genis deyil Bioloji xususiyyetleriredakteElverisli seraitde hundurluyu 25 30 m diametri 80 sm edek catir Cavan agaclarin qabigi qonurdur 8 10 yasdan agarir Cavan ferdlerini qizilagacin novleri ile qarisiq salmaq olar Iri veziyyetde ag qabigina gore diger agaclardan yaxsi ferqlenir Daha yasli agaclarda qabigi govdenin asagi hissesind derin yariqli qara olur Oduncagi sarimtil ag mohkem ve agirdir Budaqlari cilpaq coxsayli six qatranli veziciklerle ziyilciklerle ortulmusdur Cavan budaqlari asagi sallanir ve tozagacinin cetirine cox seciyyevi gorunus verir adi sallaq tozagaci Cetiri budaqli ancaq six deyil budaqlanmasi simpodialdir Yarpaqlari rombvari yumurtavaridan uckunc yumurtavariyadek uzunlugu 3 5 7 sm eni 2 5 sm ucu biz hamar cavan yasda yapisqanlidir kenarlari ikili dislidir Saplaqlari cilpaq uzunlugu 0 8 3 sm dir Cicekleri duz xirda bircinsli budaqlarin uclarinda sirgavari sallaq cicek qruplarina yigilmisdir Yarpaqlar acilanadek cicekleyir Erkek cicekleri qisa saplaqlarda qirmizi qonur pulcuqlarin qoltuqlarinda 3 eded dixazial yerlesir ve kecen ilin uzunsov zoglarinin uclarinda 2 4 eded sallaq 5 6 sm erkek sirgalar emele getirir Cicekyanligi sade bir iki yarpaqli 2 4 eded erkekcikleri ikiye bolunmus cicekyanligin yarpaqlarla uzbeuz yerlesir Disi ciceklerin cicekyanligi yoxdur ucqanadli pulcuqlarla bitmisdir Onlar qisa yan zoglarda 5 eded dixazilere yigilmisdir ve qisa silindrik yasil disi sirgalar formalasdirir 2 eded disiciyi bitisik olub orada bir toxum ruseymi inkisaf edir Sapsekilli disicik agizlari uzun bezen parlaq renglidir Meyveleri yayin axirlarinda yetisir CoxalmasiredakteGenerativ ve vegetativ yolla coxalir Tebii ehtiyatinin deyisilmesi sebebleriredakteBaslica olaraq insan fealiyyetidir BecerilmesiredakteMelumat yoxdur Qebul edilmis qoruma tedbirleriredakteSahdag Milli Parkinda qorunur Zeruri qoruma tedbirleriredakteAzerbaycanin Qirmizi kitab ina salinmasi tovsiye edilir IstinadlarredakteHemcinin baxredakte Menbe https az wikipedia org w index php title Sallaq tozagaci amp oldid 7222602