fbpx
Wikipedia

Yusif və Züleyxa (Cami)

Avqust 10, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Yusif və Züleyxa (dəqiqləşdirmə).

"Yusif və Züleyxa" — Əbdürrəhman Caminin "Həft övrəng" toplusuna daxil olan ikinci əsəridir.

Yusif və Züleyxa
Müəllif(lər) Əbdürrəhman Cami
Janr məsnəvi
Orijinalın dili fars dili
Tərcüməçi M.Mübariz Əlizadə

Məzmunu

 
"Yusifi təslim etməyə çalışan Züleyxa", miniatür, rəssam Behzad, Herat miniatür məktəbi, 1488-ci il, Misir Milli Kitabxanası, Qahirə.

Əsər Bibliya və Quran mövzularından olan "Yusif və Züleyxa" hekayəsi əsasında yazılmışdır. . Onlar bir-birlərini sevirlər. Çoxlu macəralardan sonra nəhayət, bir-birinin vüsalına yetişir, həyat qurur, ər-arvad kimi yaşayırlar. Caminin əsərində bir sıra əfsanəvi hadisələrə də rast gəlinir. Lakin, bütün bunlar dini xürafatdan, fövqəltəbii qüvvələrə inamdan əmələ gələrək, Caminin “Yusif və Züleyxa”sına, Nizaminin “Xosrov və Şirin”i səviyyəsinə qalxmağa imkan vermir.

Züleyxanın hələ uşaq olarkən, Yusifi Misir əzizi kimi yuxusunda görməsi, yuxuların Yusif tərəfindən yozulması, qıfıllı qapıların Yusif qarşısında öz-özünə açılması, Yəqubun kör gözlərinin möcüzəvi şəkildə şəfa tapması, qarıyıb kor olmuş Züleyxanın sonradan cavanlaşıb gözəl qıza çevrilməsi və sair bu kimi hadisələr, əsəri orta əsrlərin sxolastik dini ehkamlarından ilham almış bir əfsanəyə oxşatmışdır.

Əsərdə Yusifi Misirin əzizi olduqdan sonra, təntənəli surətdə şəhərin kənarından keçərkən, qarımış, hər iki gözdən kor olmuş Züleyxa ilə rastlaşır və onlar görüşürlər. Züleyxa yalvarır və keçmiş günləri üçün üzr istəyir. Yusif onu bağışlayır. “Mərhəmətli Allah” Züleyxanın hər iki gözünə şəfa verir, yenidən gəncliyini qaytarır, əvvəlkindən də gözəl edir. Onlar evlənib, xoşbəxt həyat sürməyə başlayırlar.

Tarixi

Əbdürrəhman Cami Nizami Gəncəvi ənənələrini davam etdirən ən görkəmli şairlərdən biridir. Cami yeddi poemadan ibarət “Həft övrəng” adlı külliyatın müəllifidir. Lakin müəllif əvvəlcədən yeddi poema yazmağı nəzərdə tutmamışdı. Cami özü “Xirədnaməyi-İskəndəri” poemasının əvvəlində qeyd edir ki, o da Nizami və Dehləvi kimi “Xəmsə” yaratmaq fikrində olmuşdur. Lakin sonradan, qabaqcadan yazdığı iki poemanı da oraya artırıb, adını “Həft övrəng” qoymuşdur.

Külliyata daxil olan “Yusif və Züleyxa” poeması 888 (1483) – ci ildə Sultan Hüseyn Bayqara zamanında nəzmə çəkilmişdir. Əsər, həzəc bəhrində Nizaminin “Xosrov və Şirin” poemasına cavab olaraq yazılmışdır.

Yazılma səbəbi

Cami əsəri yazarkən qarşısına iki məqsəd qoymuşdur: birincisi, Nizami və digər sələflərinin nəzmə çəkdikləri “Xosrov və Şirin” dastanlarının köhnəldiyini düşünmüşdür. Buna görə də, yeni və orijinal bir əsər yaratmağı düşünmüşdür. Şair bu məsələyə belə işarə edir:

  Məhəbbət haqqında elə bir əsər yarat ki,

Səndən aləmə bir nişanə qalsın...
Şirin və Xosrov dövranı artıq köhnəldi.
Şirinliklə yeni bir Xosrov meydana çıxarım
Aşiqlərdən Yusif kimisi olmamışdır,
Camalı bütün gözəllərdən üstün olmuşdur.
Məşuqələrdən də Züleyxa kimisi olmamışdır.
Züleyxa eşqdə hamıdan üstün olmuşdur.
O, vəfa və eşqdən başqa bir şey bilmədi,
Onunla doğuldu, onunla yaşadı, onunla öldü.
Bu əsərdə onların hər birindən söz açım,
Hər biri haqqında qələmimdən gövhər saçım.

  

Caminin əsəri nəzmə çəkməkdə ikinci məqsədi dünyəvi eşqdən yox, ilahi məhəbbətdən yazmaq, “Quran”a istinad etməkdən ibarət idi. Lakin Cami ilahi məhəbbət motivi ilə başladığı poemanı dünyəvi eşqə gətirib çıxarır. Əsərdə elə səhnələrə rast gəlinir ki, şairin təsəvvür etdiyi kədərli dünyadan fərqlidir, çünki bu səhnələrdə səadət də var, fərəh də. Digər məsnəvilərdə olduğu kimi, Caminin qəhrəmanları Yusif və Züleyxa da canlı insandırlar, düşünən, hiss edən, duyan bəşər evladıdırlar.

Nizaminin "Xosrov və Şirin"inin təsiri

“Yusif və Züleyxa” dastanı “Xosrov və Şirin” dastanından çox qabaq yaranmışdır və onun daha qədim kökləri vardır. Buna görə də, hər nə qədər Cami Nizaminin təsiri ilə yazsa da, onun məsnəvisi “Xosrov və Şirin” poemasından tamamilə fərqlidir. Lakin mövzuların mənşə və mahiyyət etibarilə başqa-başqa olmasına baxmayaraq, Nizaminin “Xosrov və Şirin”i “Yusif və Züleyxa”nı yaratmaqda Camiyə çox dərin təsir göstərmişdir.

“Xosrov və Şirin” poemasında Xosrov didərgin olur. O, atasından qorxub Azərbaycana, ordan da Ərmənzəminə qaçır. Yusifi isə atasından qaçırırlar. Nizami Xosrovu bir şahzadə kimi Azərbaycana çatdırır, Cami isə Yusifi bir kölə kimi Misirə çatdırır. Nizami Şirini birinci dəfə Mədainə getdikdə yolda çeşmədə çimdiyi, Xosrovla orda rastlaşdığı halda, Caminin Yusifi Nil çayında çimib, sonra Züleyxa ilə görüşür.

“Yusif və Züleyxa” əsərində Züleyxanın xarakteri Şirinin əksinə olduğu kimi, Yusifin də xarakteri tamamilə Xosrovun əksinədir. Xosrov zövqü-səfa düşkünüdür. Yusif isə ondan qat-qat nəcib və təmizdir. Xosrovun yaramaz tələbləri qarşısında ağıllı Şirin təslim olmur. Lakin, Züleyxanın Yusifi kam almağa məcbur etməsi, Yusif buna razı olmayıb uzaqlaşmaq istədikdə arxadan onun köynəyini yırtması Züleyxanın iradəsinin zəif olduğunu göstərir. “Xosrov və Şirin”də Şirin sənətkarları toplayıb öz zövqünə uyğun bir qəsr tikdirir. Cami əsərində də həmin iş Züleyxa tərəfindən təkrar olunur.

Nizami Şirini ilə Caminin Züleyxasının digər fərqi bir də burasındadır ki, Nizami Şirin obrazında qadını yüksəldir, ona ehtiramla baxır, şəxsiyyət və mənliyini layiqincə təsvir edir. Cami isə bəzən qadını kişidən alçaq saymış, “kişi də qadının sözünə inanar?” demişdir.

İstinadlar

  1. Beqdeli, səh. 170
  2. Əziz – Qədim Misirdə baş nazir vəzifəsinə uyğun vəzifə
  3. Q. Beqdeli – Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mğvzusu, Bakı, Elm, 1970, səh. 163
  4. Cami - Yusif və Züleyxa, Bakı, 2004, səh.18
  5. Beqdeli, səh. 168
  6. Beqdeli, səh. 176
  7. Cami - Yusif və Züleyxa, Bakı, 2004, səh. 257

Ədəbiyyat

  • Q. Beqdeli – Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mğvzusu, Bakı, Elm, 1970

Xarici keçidlər

Avqust 10, 2021
yusif, züleyxa, cami, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, yusif, züleyxa, dəqiqləşdirmə, yusif, züleyxa, əbdürrəhman, caminin, həft, övrəng, toplusuna, daxil, olan, ikinci, əsəridir, yusif, züleyxamüəllif, lər, əbdürrəhman, camijanr, məsnəviorijinalın, dil. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Yusif ve Zuleyxa deqiqlesdirme Yusif ve Zuleyxa Ebdurrehman Caminin Heft ovreng toplusuna daxil olan ikinci eseridir Yusif ve ZuleyxaMuellif ler Ebdurrehman CamiJanr mesneviOrijinalin dili fars diliTercumeci M Mubariz Elizade Mundericat 1 Mezmunu 2 Tarixi 2 1 Yazilma sebebi 3 Nizaminin Xosrov ve Sirin inin tesiri 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidlerMezmunu Redakte Yusifi teslim etmeye calisan Zuleyxa miniatur ressam Behzad Herat miniatur mektebi 1488 ci il Misir Milli Kitabxanasi Qahire Eser Bibliya ve Quran movzularindan olan Yusif ve Zuleyxa hekayesi esasinda yazilmisdir Onlar bir birlerini sevirler Coxlu maceralardan sonra nehayet bir birinin vusalina yetisir heyat qurur er arvad kimi yasayirlar Caminin eserinde bir sira efsanevi hadiselere de rast gelinir Lakin butun bunlar dini xurafatdan fovqeltebii quvvelere inamdan emele gelerek Caminin Yusif ve Zuleyxa sina Nizaminin Xosrov ve Sirin i seviyyesine qalxmaga imkan vermir 1 Zuleyxanin hele usaq olarken Yusifi Misir ezizi kimi yuxusunda gormesi yuxularin Yusif terefinden yozulmasi qifilli qapilarin Yusif qarsisinda oz ozune acilmasi Yequbun kor gozlerinin mocuzevi sekilde sefa tapmasi qariyib kor olmus Zuleyxanin sonradan cavanlasib gozel qiza cevrilmesi ve sair bu kimi hadiseler eseri orta esrlerin sxolastik dini ehkamlarindan ilham almis bir efsaneye oxsatmisdir Eserde Yusifi Misirin ezizi 2 olduqdan sonra tenteneli suretde seherin kenarindan kecerken qarimis her iki gozden kor olmus Zuleyxa ile rastlasir ve onlar gorusurler Zuleyxa yalvarir ve kecmis gunleri ucun uzr isteyir Yusif onu bagislayir Merhemetli Allah Zuleyxanin her iki gozune sefa verir yeniden gencliyini qaytarir evvelkinden de gozel edir Onlar evlenib xosbext heyat surmeye baslayirlar Tarixi RedakteEbdurrehman Cami Nizami Gencevi enenelerini davam etdiren en gorkemli sairlerden biridir 3 Cami yeddi poemadan ibaret Heft ovreng adli kulliyatin muellifidir Lakin muellif evvelceden yeddi poema yazmagi nezerde tutmamisdi Cami ozu Xirednameyi Iskenderi poemasinin evvelinde qeyd edir ki o da Nizami ve Dehlevi kimi Xemse yaratmaq fikrinde olmusdur Lakin sonradan qabaqcadan yazdigi iki poemani da oraya artirib adini Heft ovreng qoymusdur Kulliyata daxil olan Yusif ve Zuleyxa poemasi 888 1483 ci ilde Sultan Huseyn Bayqara zamaninda nezme cekilmisdir Eser hezec behrinde Nizaminin Xosrov ve Sirin poemasina cavab olaraq yazilmisdir Yazilma sebebi Redakte Cami eseri yazarken qarsisina iki meqsed qoymusdur birincisi Nizami ve diger seleflerinin nezme cekdikleri Xosrov ve Sirin dastanlarinin kohneldiyini dusunmusdur Buna gore de yeni ve orijinal bir eser yaratmagi dusunmusdur Sair bu meseleye bele isare edir Mehebbet haqqinda ele bir eser yarat ki Senden aleme bir nisane qalsin Sirin ve Xosrov dovrani artiq kohneldi Sirinlikle yeni bir Xosrov meydana cixarimAsiqlerden Yusif kimisi olmamisdir Camali butun gozellerden ustun olmusdur Mesuqelerden de Zuleyxa kimisi olmamisdir Zuleyxa esqde hamidan ustun olmusdur O vefa ve esqden basqa bir sey bilmedi Onunla doguldu onunla yasadi onunla oldu Bu eserde onlarin her birinden soz acim Her biri haqqinda qelemimden govher sacim 4 Caminin eseri nezme cekmekde ikinci meqsedi dunyevi esqden yox ilahi mehebbetden yazmaq Quran a istinad etmekden ibaret idi Lakin Cami ilahi mehebbet motivi ile basladigi poemani dunyevi esqe getirib cixarir Eserde ele sehnelere rast gelinir ki sairin tesevvur etdiyi kederli dunyadan ferqlidir cunki bu sehnelerde seadet de var fereh de Diger mesnevilerde oldugu kimi Caminin qehremanlari Yusif ve Zuleyxa da canli insandirlar dusunen hiss eden duyan beser evladidirlar 5 Nizaminin Xosrov ve Sirin inin tesiri Redakte Yusif ve Zuleyxa dastani Xosrov ve Sirin dastanindan cox qabaq yaranmisdir ve onun daha qedim kokleri vardir Buna gore de her ne qeder Cami Nizaminin tesiri ile yazsa da onun mesnevisi Xosrov ve Sirin poemasindan tamamile ferqlidir Lakin movzularin mense ve mahiyyet etibarile basqa basqa olmasina baxmayaraq Nizaminin Xosrov ve Sirin i Yusif ve Zuleyxa ni yaratmaqda Camiye cox derin tesir gostermisdir Xosrov ve Sirin poemasinda Xosrov didergin olur O atasindan qorxub Azerbaycana ordan da Ermenzemine qacir Yusifi ise atasindan qacirirlar Nizami Xosrovu bir sahzade kimi Azerbaycana catdirir Cami ise Yusifi bir kole kimi Misire catdirir Nizami Sirini birinci defe Medaine getdikde yolda cesmede cimdiyi Xosrovla orda rastlasdigi halda Caminin Yusifi Nil cayinda cimib sonra Zuleyxa ile gorusur Yusif ve Zuleyxa eserinde Zuleyxanin xarakteri Sirinin eksine oldugu kimi Yusifin de xarakteri tamamile Xosrovun eksinedir Xosrov zovqu sefa duskunudur Yusif ise ondan qat qat necib ve temizdir Xosrovun yaramaz telebleri qarsisinda agilli Sirin teslim olmur Lakin Zuleyxanin Yusifi kam almaga mecbur etmesi Yusif buna razi olmayib uzaqlasmaq istedikde arxadan onun koyneyini yirtmasi Zuleyxanin iradesinin zeif oldugunu gosterir Xosrov ve Sirin de Sirin senetkarlari toplayib oz zovqune uygun bir qesr tikdirir Cami eserinde de hemin is Zuleyxa terefinden tekrar olunur 6 Nizami Sirini ile Caminin Zuleyxasinin diger ferqi bir de burasindadir ki Nizami Sirin obrazinda qadini yukseldir ona ehtiramla baxir sexsiyyet ve menliyini layiqince tesvir edir Cami ise bezen qadini kisiden alcaq saymis kisi de qadinin sozune inanar 7 demisdir Istinadlar Redakte Beqdeli seh 170 Eziz Qedim Misirde bas nazir vezifesine uygun vezife Q Beqdeli Serq edebiyyatinda Xosrov ve Sirin mgvzusu Baki Elm 1970 seh 163 Cami Yusif ve Zuleyxa Baki 2004 seh 18 Beqdeli seh 168 Beqdeli seh 176 Cami Yusif ve Zuleyxa Baki 2004 seh 257Edebiyyat RedakteQ Beqdeli Serq edebiyyatinda Xosrov ve Sirin mgvzusu Baki Elm 1970Xarici kecidler RedakteEbdurrehman Cami Yusif ve Zuleyxa Metn Arxivlesdirilib 2017 05 17 at the Wayback Machine Azerbaycan diline tercume eden M Mubariz Elizade Baki 2004Menbe https az wikipedia org w index php title Yusif ve Zuleyxa Cami amp oldid 5879573, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.