Yeva Olenskaya
Yeva Nikitiçna Olenskaya (1900, Quba, Bakı quberniyası, Rusiya İmperiyası – 19 may 1959, Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) — Azərbaycan aktrisası, Əmək Qəhrəmanı (1927), Azərbaycan SSR xalq artisti (21 iyul 1949).
| Yeva Olenskaya | |
|---|---|
| Yeva Nikitiçna Olenskaya | |
| Digər adı | Yevgeniya Olenskaya |
| Doğum adı | Jevgenija Nikitiçna Olenskaja |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Quba, Bakı quberniyası, Rusiya İmperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Milliyyəti | rus |
| Vətəndaşlığı | Rusiya İmperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Fəaliyyəti | aktrisa |
| Fəaliyyət illəri | 1913–1959 |
| Təhsili | |
| Mükafatları | |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Uzun illər səhnədə "Yeva xanım" imzası ilə çıxış edən Yeva (Yevgeniya) Nikitiçna Olenskaya 1900-cü ildə Qubada doğulmuşdur. Əslən rus olan aktrisa Azərbaycan dilini uşaqlıqdan öyrənmişdi.
XX əsrin əvvəllərində (1907) ailəsi Bakıya köçən Yevanın böyük bacısı Aleksandra (Şura) Olenskaya müxtəlif Azərbaycan teatr truppalarında aktrisalıq edirdi. Onun səyi və təşəbbüsü ilə Yeva ilk dəfə 13 yaşında səhnəyə çıxıb və taleyini ömürlük teatr sənətiylə bağlayıb. Yaradıcılığa başladığı ilk illərdən "Nicat", "Səfa" truppalarının, "Zülfüqar bəy və Üzeyir bəy Hacıbəyov qardaşlarının müdiriyyəti" opera və dram dəstəsinin hazırladıqları tamaşalarda oynayıb.
Yeva Olenskaya 1922-ci ilin axırlarından 1925-ci ilin əvvəllərinədək Bakı Türk Azad Tənqid və Təbliğ Teatrında işləyib və sonra yenə Milli Dram Teatrının kollektivinə qayıdaraq otuz dörd il bu səhnədə çıxış edib. Yeva Olenskaya həm milli dramaturgiya nümunələrində, həm də tərcümə əsərlərinin tamaşalarında dramatik, faciə, komik və xarakterik rollar yaradıb.
Pyesləri tamaşaya qoyulan klassik və çağdaş Azərbaycan dramaturqlarından Mirzə Fətəli Axundzadənin "Hacı Qara" (Sona və Teybə), "Lənkəran xanının vəziri" (Şölə xanım), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Pəri cadu" (Şamama), "Köhnə dudman" (Pərviz xanın qızı), "Dağılan tifaq" (Nazlı), Cəfər Cabbarlının "Almaz" (Xanımnaz və Yaxşı), "Oqtay Eloğlu" (Gülgəz), "Sevil" (Tafta və Gülüş), "Od gəlini" (Solmaz), "Yaşar" (Tanya), Səməd Vurğunun "Vaqif" (Hərəmxana qarısı), "Fərhad və Şirin" (Məhmənə banu), Süleyman Sani Axundovun "Eşq və intiqam" (Yasəmən və Qəmər), Hüseyn Cavidin "Afət" (Altunsaç), "Şeyx Sənan" (Tamara-Xumar), "İblis" (Xavər), "Knyaz" (Lena), Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər" (Zeynəb və Nazlı) əsərlərinin tamaşalarında uğurlar qazanıb. Dünya ədiblərindən Vilyam Şekspirin "Hamlet" (Ofeliya), "Romeo və Cülyetta" (Cülyettanın dayəsi), Fridrix Şillerin "Məkr və məhəbbət" (Millerin arvadı), "Qaçaqlar" (Amaliya), Onore de Balzakin "Ögey ana" (Marqarita), Biçer Stounun "Tom dayının koması" (Eliza), Jül Vernin "80 gün dünya səyahətində" (Aoda), "Kapitan Qrantın uşaqları" (Elmina), Viktor Hüqonun "Gülən adam" (Dea), Aleksandr Ostrovskinin "Günahsız müqəssirlər" (Arxipovna), Aleksandr Fadeyevin "Gənc qvardiya" (Vera nənə), Tur qardaşlarının "Bir evin sirri" (Erna Kurtsius), Karlo Haldoninin "Mehmanxana sahibəsi" (Ortenziya), Nazim Hikmətin "Türkiyədə" (Tərcüməçi), Yuri Yanovskinin "Prokurorun qızı" (Leokadiya Lvovna), Aleksandr Şteynin "Şəxsi iş" (Derqaçova) əsərlərinin tamaşalarındakı rolları maraqlıdır.
Yeva Olenskaya dramatik obrazların ifasında sözləri xüsusi psixoloji intonasiyalarla söyləyirdi, tələffüzü aydın və qrammatik cəhətdən dəqiq səslənirdi. Xarakterik nənə, yaşlı qadın, ağbirçək kənd adamı obrazlarını xüsusi şövq və məlahətlə, zərif, yumşaq boyalarla oynayırdı.
Yeva Olenskaya 19 may 1959-cu ildə Bakıda vəfat edib.
Aktrisa Aleksandra Olenskayanın bacısıdır.
Filmoqrafiya
- Arşın mal alan (film, 1917) (tammetrajlı bədii film) — rol: Telli