Yeniyetmə dövrü 11–12 yaşdan 14–15 yaşadək müddəti, orta məktəbin beşinci-səkkizinci sinif şagirdlərini əhatə edir. Lakin yeniyetməlik dövrünün başlamasına və qurtarmasına dəqiq sərhəd qoymaq mümkün deyildir. Müxtəlif amillərin təsiri altında həmin yaş dövrü bir il tez və ya gec başlaya, bir il tez və ya gec başa çata bilər. Bu dövr özünün praktik əhəmiyyəti, pedaqoji çətinlikləri və uşaq şəxsiyyətinin dinamikasında baş verən psixoloji tərəddüdləri ilə diqqəti cəlb edir. Yeniyetməlik dövrü mexanizminin açılmasında görkəmli psixoloq A.N.Leontyevin-"uşağın psixi inkişafının hərəkətverici qüvvəsi onun ictimai münasibətlər sistemində tutduğu real yerin dəyişməsidir" müddəası çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. A.N.Leontyevin yazdığı kimi, psixi inkişafın müəyyən mərhələsində "onu əhatə edən insani münasibətlər aləmində uşağın əvvəllər tutduğu yer, onun tərəfindən öz imkanlarına müvafiq gəlməyən kimi dərk olunur və uşaq onu dəyişdirməyə səy göstərir. Uşağın həyat tərzi ilə, artıq onun bu həyat tərzini qabaqlamış imkanları arasında açıq ziddiyyət meydana çıxmağa başlayır. Buna müvafiq olaraq, onun fəaliyyəti də yenidən qurulur. Bununla da onun psixi həyatının inkişafının yeni mərhələsinə keçid başa çatır. Bəs, yeniyetməlik dövründə baş verən dəyişikliklər özünü nədə göstərir. Hər şeydən əvvəl, uşaq məktəbdə yeni şəraitə düşür, təlim materialı və dərsdə təlim işinin formaları mürəkkəbləşir, yeniyetmənin öz həmkarları və yaşlılarla ünsiyyəti, habelə məktəbdənkənar fəaliyyət növləri sahəsində əməli təcrübəsi xeyli genişlənir. Həmin şərait isə yeniyetmədə yaşlılarla münasibətdə yeni mövqe tutmaq, hərəkətlərində daha çox müstəqillik və sərbəstlik, öz yaşıdları ilə ünsiyyətdə müəyyən yeniliklər yaratmaq meylinin meydana gəlməsinə səbəb olur. İkincisi, yeniyetmənin tələbləri onun həyat təcrübəsi və ixtiyarında olan müstəqillik imkanı ilə müqayisədə xeyli irəli qaçır, yeniyetmə həyat tərzini heç də imkanlarına müvafiq deyil, onlardan xeyli geniş şəkildə qurmağa can atır. Üçüncüsü, yeniyetməlik dövrü təlimin bu və ya digər növünə yiyələnmək üçün zərurui olan senzitivilik, həssaslıq və yüksək qavrama qabiliyyəti kimi keyfiyyətlərlə diqqəti cəlb edir. Yeniyetmə bu dövrdə təlim fəaliyyətinin bütün növlərini dərk etməyə, dərs zamanı müstəqil iş formalarını həyata keçirməyə hazır və qadir olur, məktəbdənkənar vaxtlarda öz idrak fəaliyyətini tənzim etmək imkanlarına yiyələnir. Burada müəllim belə bir çətinliklə də rastlaşır, bütün qeyd olunan xüsusiyyətlər davamsız xarakter daşıyır, hələ formalaşma və yaranma mərhələsində olur, bu isə həm kiçik yeniyetməlik, həm də böyük yeniyetməlik yaşlarında təlim və tərbiyəni müxtəlif üsul və tərzlərini həyata keçirməyi tələb edir. Yeniyetməlik dövrünü çox müəlliflər "keçid dövrü", "çətin dövr", hətta "böhran dövrü" belə adlandırırlar. Əgər dördüncü sinif sinif şagirdi ilə səkkizinci sinif şagirdini müqayisə etsək, görərik ki, bu qısa müddət ərzində uşaq fiziki, əqli, əxlaqi və ictimai-sosial baxımdan nə qədər yaşlanmış olur. Əlbəttə, bu yaşlılaşma hələ əsl və tam xarakter daşımır, onun gələcəkdə inkişafa böyük ehtiyac olur. Odur ki, valideyn, tərbiyəçi və müəllimlər yaxşı cəhətləri tədqir, pisləri isə vaxtı-vaxtında təshih etməyə çalışmalıdırlar.
Yeniyetməlik yaşında "böhran" probleminə dair nəzəriyyələr
Yeniyetməlik dövründə bioloji amilin-cinsi yetişkənliyin üstün rolu haqqında nəzəriyyələrin yaranması XX əsrin 20-ci illərinə təsadüf edir. Biogenetik universalizmin baniləri sayılan amerikan psixoloqu Stenli Xoll və Avstriya pisixiatrı Ziqmund Freydə görə yeniyetməlik yaşı, ilk növbədə, bioloji amillərlə, o cümlədən cinsi yetişkənliklə şərtlənir. Stenli Xoll passiv pedaqogika tərəfdarı idi: o belə hesab edirdi ki, yeniyetmənin şəxsiyyətində mövcud olan nəyisə dəyişmək, yenidən tərbiyə etmək məqsədyönlü deyil, tamamilə faydasızdır. Onun fikrincə, təbiətin verdiyini dəyişmək olmaz. Biogenetik amillərə üstünlük verən, biogenetik nəzəriyyənin təməlini təşkil edən bu nəzəriyyə ilk dəfə A.S.Makarenkonun çətin tərbiyə olunan yeniyetmələr üzərində apardığı tədqiqatlarla təsbit olundu. Biogenetik nəzəriyyəyə ikinci zərbəni amerikan etnoqraflarının apardığı tədqiqatlar vurdu. Amerikan etnoqrafı Marqaret Mid insan şəxsiyyətinin formalaşmasına mühitin və ictimai tarixi şəraitin təsirini müəyyənləşdirmək məqsədilə Saoma adasında yaşayan yeniyetmələr üzərində tədqiqat aparmış və aşkar etmişdir ki, qız və oğlanlarda yeniyetməlik dövrünün böhranı heç də bioloji amillərlə deyil, sosioloji amillərlə şərtlənir. Antropolo Ruf Bendikt uşaqlıqdan yaşlılığa keçidin, daha doğrusu, yeniyetməlik dövrünə keçidin iki tipini göstərir. 1) fasiləsiz keçid 2) uşağın əvvəllər, uşaqlıq dövründə öyrəndikləri ilə böyük rolunu həyata keçirmək üçün lazım olan davranış tərzləri və təsəvvürləri arasında uyğunsuzluğun, uçurum olduğu keçid.
Yeniyetmənin orqanizmində baş verən anatomik-fizioloji dəyişikliklər
Yeniyetmənin fizioloji inkişaf xüsusiyyətlərini nəzərə almadan onun tərbiyəsini, böyüklərlə qarşılıqlı münasibətlərini tənzim etmək və həyata keçirmək imkan xaricindədir. Yeniyetməlik dövrü boyun sürətlə inkişafı, orqanizmdə gedən maddələr mübadiləsinin yüksəlməsi, daxili sekresiya vəziləri fəaliyyətinin kəskin surətdə güclənməsi və cinsi yetişkənliyin baş verməsi ilə xarakterizə olunur. Uşaq yeniyetməlik dövrünə qədəm qoyduğu andan onun orqanizmində əsaslı dəyişikliklər baş verir: hipofiz və qalxanabənzər vəzilərin fəaliyyəti intensivləşir ki, bunun sayəsində orqanizmdə maddələr mübadiləsi yüksəlir, bədənin aşağı və yuxarı ətrafları uzununa sürətlə inkişaf, oğlanlarda səsdə qalınlaşma, bədəndə tüklənmə, hərəkətləri yöndəmsizlik müşahidə olunur. Yeniyetməlik dövründə nəzərə çarpan ən mühüm cəhətlərdən biri fiziki inkişafla əlaqədar cinsi yetişkənliyin baş verməsidir.
İstinadlar
September 28, 2021
yeniyetmə, mündəricat, psixologiyası, yaşının, ümumi, xarakteristikası, yaşında, böhran, probleminə, dair, nəzəriyyələr, orqanizmində, baş, verən, anatomik, fizioloji, dəyişikliklər, istinadlarnin, psixologiyası, redaktə, yaşının, ümumi, xarakteristikası, reda. Mundericat 1 Yeniyetmenin psixologiyasi 1 1 Yeniyetme yasinin umumi xarakteristikasi 1 1 1 Yeniyetmelik yasinda bohran problemine dair nezeriyyeler 1 1 1 1 Yeniyetmenin orqanizminde bas veren anatomik fizioloji deyisiklikler 1 2 IstinadlarYeniyetmenin psixologiyasi RedakteYeniyetme yasinin umumi xarakteristikasi Redakte Yeniyetme dovru 11 12 yasdan 14 15 yasadek muddeti orta mektebin besinci sekkizinci sinif sagirdlerini ehate edir Lakin yeniyetmelik dovrunun baslamasina ve qurtarmasina deqiq serhed qoymaq mumkun deyildir Muxtelif amillerin tesiri altinda hemin yas dovru bir il tez ve ya gec baslaya bir il tez ve ya gec basa cata biler Bu dovr ozunun praktik ehemiyyeti pedaqoji cetinlikleri ve usaq sexsiyyetinin dinamikasinda bas veren psixoloji tereddudleri ile diqqeti celb edir Yeniyetmelik dovru mexanizminin acilmasinda gorkemli psixoloq A N Leontyevin usagin psixi inkisafinin hereketverici quvvesi onun ictimai munasibetler sisteminde tutdugu real yerin deyismesidir muddeasi cox boyuk ehemiyyet kesb edir A N Leontyevin yazdigi kimi psixi inkisafin mueyyen merhelesinde onu ehate eden insani munasibetler aleminde usagin evveller tutdugu yer onun terefinden oz imkanlarina muvafiq gelmeyen kimi derk olunur ve usaq onu deyisdirmeye sey gosterir Usagin heyat terzi ile artiq onun bu heyat terzini qabaqlamis imkanlari arasinda aciq ziddiyyet meydana cixmaga baslayir Buna muvafiq olaraq onun fealiyyeti de yeniden qurulur Bununla da onun psixi heyatinin inkisafinin yeni merhelesine kecid basa catir Bes yeniyetmelik dovrunde bas veren deyisiklikler ozunu nede gosterir Her seyden evvel usaq mektebde yeni seraite dusur telim materiali ve dersde telim isinin formalari murekkeblesir yeniyetmenin oz hemkarlari ve yaslilarla unsiyyeti habele mektebdenkenar fealiyyet novleri sahesinde emeli tecrubesi xeyli genislenir Hemin serait ise yeniyetmede yaslilarla munasibetde yeni movqe tutmaq hereketlerinde daha cox musteqillik ve serbestlik oz yasidlari ile unsiyyetde mueyyen yenilikler yaratmaq meylinin meydana gelmesine sebeb olur Ikincisi yeniyetmenin telebleri onun heyat tecrubesi ve ixtiyarinda olan musteqillik imkani ile muqayisede xeyli ireli qacir yeniyetme heyat terzini hec de imkanlarina muvafiq deyil onlardan xeyli genis sekilde qurmaga can atir Ucuncusu yeniyetmelik dovru telimin bu ve ya diger novune yiyelenmek ucun zerurui olan senzitivilik hessasliq ve yuksek qavrama qabiliyyeti kimi keyfiyyetlerle diqqeti celb edir Yeniyetme bu dovrde telim fealiyyetinin butun novlerini derk etmeye ders zamani musteqil is formalarini heyata kecirmeye hazir ve qadir olur mektebdenkenar vaxtlarda oz idrak fealiyyetini tenzim etmek imkanlarina yiyelenir Burada muellim bele bir cetinlikle de rastlasir butun qeyd olunan xususiyyetler davamsiz xarakter dasiyir hele formalasma ve yaranma merhelesinde olur bu ise hem kicik yeniyetmelik hem de boyuk yeniyetmelik yaslarinda telim ve terbiyeni muxtelif usul ve terzlerini heyata kecirmeyi teleb edir Yeniyetmelik dovrunu cox muellifler kecid dovru cetin dovr hetta bohran dovru bele adlandirirlar Eger dorduncu sinif sinif sagirdi ile sekkizinci sinif sagirdini muqayise etsek gorerik ki bu qisa muddet erzinde usaq fiziki eqli exlaqi ve ictimai sosial baximdan ne qeder yaslanmis olur Elbette bu yaslilasma hele esl ve tam xarakter dasimir onun gelecekde inkisafa boyuk ehtiyac olur Odur ki valideyn terbiyeci ve muellimler yaxsi cehetleri tedqir pisleri ise vaxti vaxtinda teshih etmeye calismalidirlar Yeniyetmelik yasinda bohran problemine dair nezeriyyeler Redakte Yeniyetmelik dovrunde bioloji amilin cinsi yetiskenliyin ustun rolu haqqinda nezeriyyelerin yaranmasi XX esrin 20 ci illerine tesaduf edir Biogenetik universalizmin banileri sayilan amerikan psixoloqu Stenli Xoll ve Avstriya pisixiatri Ziqmund Freyde gore yeniyetmelik yasi ilk novbede bioloji amillerle o cumleden cinsi yetiskenlikle sertlenir Stenli Xoll passiv pedaqogika terefdari idi o bele hesab edirdi ki yeniyetmenin sexsiyyetinde movcud olan neyise deyismek yeniden terbiye etmek meqsedyonlu deyil tamamile faydasizdir Onun fikrince tebietin verdiyini deyismek olmaz Biogenetik amillere ustunluk veren biogenetik nezeriyyenin temelini teskil eden bu nezeriyye ilk defe A S Makarenkonun cetin terbiye olunan yeniyetmeler uzerinde apardigi tedqiqatlarla tesbit olundu Biogenetik nezeriyyeye ikinci zerbeni amerikan etnoqraflarinin apardigi tedqiqatlar vurdu Amerikan etnoqrafi Marqaret Mid insan sexsiyyetinin formalasmasina muhitin ve ictimai tarixi seraitin tesirini mueyyenlesdirmek meqsedile Saoma adasinda yasayan yeniyetmeler uzerinde tedqiqat aparmis ve askar etmisdir ki qiz ve oglanlarda yeniyetmelik dovrunun bohrani hec de bioloji amillerle deyil sosioloji amillerle sertlenir Antropolo Ruf Bendikt usaqliqdan yasliliga kecidin daha dogrusu yeniyetmelik dovrune kecidin iki tipini gosterir 1 fasilesiz kecid 2 usagin evveller usaqliq dovrunde oyrendikleri ile boyuk rolunu heyata kecirmek ucun lazim olan davranis terzleri ve tesevvurleri arasinda uygunsuzlugun ucurum oldugu kecid Yeniyetmenin orqanizminde bas veren anatomik fizioloji deyisiklikler Redakte Yeniyetmenin fizioloji inkisaf xususiyyetlerini nezere almadan onun terbiyesini boyuklerle qarsiliqli munasibetlerini tenzim etmek ve heyata kecirmek imkan xaricindedir Yeniyetmelik dovru boyun suretle inkisafi orqanizmde geden maddeler mubadilesinin yukselmesi daxili sekresiya vezileri fealiyyetinin keskin suretde guclenmesi ve cinsi yetiskenliyin bas vermesi ile xarakterize olunur Usaq yeniyetmelik dovrune qedem qoydugu andan onun orqanizminde esasli deyisiklikler bas verir hipofiz ve qalxanabenzer vezilerin fealiyyeti intensivlesir ki bunun sayesinde orqanizmde maddeler mubadilesi yukselir bedenin asagi ve yuxari etraflari uzununa suretle inkisaf oglanlarda sesde qalinlasma bedende tuklenme hereketleri yondemsizlik musahide olunur Yeniyetmelik dovrunde nezere carpan en muhum cehetlerden biri fiziki inkisafla elaqedar cinsi yetiskenliyin bas vermesidir Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Yeniyetme amp oldid 5849226, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
