fbpx
Wikipedia

Xarakter

Avqust 12, 2021

Xarakter (yun. χαρακτηρ — əlamət, fərqləndirici xüsusiyyət, işarə) — şəxsiyyətin münasibət və davranış xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirən davamlı, nisbətən daimi psixi keyfiyyət strukturu. Xarakter konkret şəxsiyyət üçün tipik olan fəaliyyət və ünsiyyət prosesində formalaşan və təzahür edən, tipik şəraitdə üzə çıxan və şəxsiyyətin bu şəraitə olan münasibətilə müəyyən edilən özünəməxsus fərdi psixoloji xüsusiyyətlər məcmusudur.

Xarakter haqqında anlayış

Xarakter bir növ insanın yalnız özünəməxsus davranış formasını əks etdirir. Onun ən mühüm cəhəti şəxsiyyətin hər cür xüsusiyyətlərini deyil, mühüm və davamlı fərdi xüsusiyyətlərinin məcmusu olmasıdır. Digər tərəfdən xarakteri bir psixi fenomen kimi fərqləndirən başlıca cəhət onun həmişə fəaliyyət və ünsiyyət prosesində, insanın onu əhatə edən gerçək aləmə və insanlara münasibətdə təzahür etməsidir. Xarakter həyatda qazanılmış davranış formasıdır. Heç kim tənbəl və ya işgüzar, kobud və ya mehriban, qəddar və ya humanist, səliqəli və ya pinti, təvazökar və ya qeyri-təvazökar doğulmur. Bu kimi keyfiyyətləri həyat prosesində, tipik şəraitin, təlim və tərbiyəsinin təsiri altında qazanır. Bu əlamətlər həmin insanın xarakterini təşkil edən tipik əlamətlər kimi formalaşır və tipik şəraitdə dərhal özünü göstərməyə başlayır.

Bütün bunlarla bərabər insan xarakteri onun dünyagörüş və əqidəsilə də sıx bağlıdır. İnsanın münasibətlər sistemini təşkil edən dünyagörüşü və əqidəsi istər-istəməz onun xarakter əlamətlərinin formalaşmasına zəmin yaradır. Adətən, xarakter formalaşdıqdan sonra bu və ya digər davranış tərzini həyata keçirməyə təhrik edir.

Psixoloqların apardıqları tədqiqatlar belə bir qənaətə gəlməyə imkan vermişdir ki, şəxsiyyətin münasibətləri xarakter əlamətlərinin fərdi özünəməxsusluğunu iki cəhətdən müəyyənləşdirir. Birincisi, insanın düşdüyü hər bir tipik şəraitdə emosional həyəcanların fərdi özünəməxsusluğu şəxsiyyətin münasibətlərindən asılıdır. Həyati faktlar xarakterin hər bir xüsusiyyətinin məhz bu cür tipik şəraitdə özünü büruzə verdiyini göstərir. İkincisi, hər bir tipik şəraitdə şəxsiyyətin təzahür edən davranış fomasının özünəməxsus fərdi xüsusiyyətləri də onun münasibətindən asılıdır.

Xarakterin quruluşu

İnsan xarakteri çoxcəhətli xüsusiyyətə malikdir. İnsan xarakterində müxtəlif özünəməxsus əlamətləri müşahidə etmək mümkündür. Bu əlamətlər bir-birindən ayrı, təcrid olunmuş şəkildə deyil, vəhdət halında birləşərək xarakterin vahid strukturunu yaradır.

Xarakterin strukturunda olan əlamətlər bir-biri ilə qanunauyğun şəkildə bağlıdır. Əgər insan qorxaqdırsa, bu düşünməyə əsas verir ki, o, təşəbbüskarlıq, qətiyyətlilik və müstəqillik, əliaçıqlıq keyfiyyətlərinə malik ola bilməz. Bununla belə xaraktercə qorxaq olan adamda mütləq sünilik və yaltaqlıq, konformluq, acgözlük, xəsislik, satqınlığa meyl, inamsızlıq və s. əlamətlər özünü göstərəcəkdir. Lakin bu zaman həmin əlamətlər arasında qorxaqlıq üstünlük təşkil edəcəkdir.

Xarakter əlamətləri içərisində bəziləri əsas, aparıcı əlamət kimi özünü göstərəcək və bütün kompleksin təzahürünün inkişafına istiqamət verəcəkdir. Bunlarla yanaşı olaraq xarakterdə ikinci dərəcəli əlamətlər də mövcud olur ki, onlar bir halda əsas əlamətlərə tabe olur, onlarla şərtlənir, digər halda əsas əlamətlərlə uyğunlaşa bilmir.

Xarakter əlamətləri və şəxsiyyətin münasibətləri

Xarakter əlamətləri şəxsiyyətin müxtəlif münasibətləri ilə müəyyən edilən xassələr sisteminə malikdir. Bu münasibətlər eyni zamanda xarakterin mühüm əlamətlərini təsnif etmək üçün əsas rol oynayır. Bu baxımdan şəxsiyyətin münasibətlər sistemini və xarakter əlamətlərini aşağıdakı şəkildə qruplaşdırmaq olar:

  1. İnsanın başqa adamlara: doğmalarına və yaxınlarına, təhsil və iş yoldaşlarına, tanıdığı və az tanıdığı adamlara münasibətdə ifadə olunan xarakter əlamətləri. Bunlara sədaqətlilik, prinsipiallıq və prinsipialsızlıq, ünsiyyətlilik və qapalılıq, doğruçuluq və yalançılıq, mərifətlilik və kobudluq, qayğıkeşlik və laqeydlik və s. aid etmək olar.
  2. İnsanın özünün özünə münasibətini bildirən xarakter əlamətləri. Bunlara heysiyyət, öz gücünə inam və inamsızlıq, şöhrətpərəstlik, lovğalıq, təvazökarlıq, özü haqqında yüksək fikirdə olmaq və s. aid etmək olar.
  3. Əməyə münasibətdə özünü göstərən xarakter əlamətləri. Bunlara vicdanlılıq, əməksevərlik, tənbəllik, təşəbbüskarlıq, işə məsuliyyətli və məsuliyyətsiz münasibət, ciddilik və s. aid etmək olar.
  4. İnsanın əşyalara münasibətini ifadə edən xarakter əlamətləri. Bunlara səliqəlilik və ya pintilik, əşyalara qayğılı və qayğısız münasibət və s. aid etmək olar.

Xarakter haqqında təlimlər

Xarakteri tədqiq etmək cəhdləri hələ qədim zamanlardan olmuşdur. Xarakterin təsnifatı üzrə ilk cəhd Platona məxsusdur. O etik prinsiplər əsasında xarakterin tipologiyasını yaratmışdır. Qədim yunan ədəbiyyatında Afina cəmiyyətində yayılmış xarakter tipologiyasını Teofrast təsvir etmişdir.

Xarakterin tədqiqatına zahiri görünüşün onun müəyyən şəxsiyyət tipinə məxsusluğu arasında bağlılıq haqqında elm-fizioqnomika əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmişdir.

XIX əsrin birinci yarısında xarakter haqqında elm yaranmağa başladı. Frenologiyanın yaradıcısı Qall insan xarakterinin təşəkkül tapdığı 27 elementar psixi xüsusiyyəti sadalayır, onların arasında artıb-törəmə instinktini, övlada məhəbbət, bağlılıq, dostluq, dağıdıcı instinkti, mübarizəyə və özünü müdafiəyə meyillilyi qeyd etmək olar.

XIX əsrin sonlarında xarakter problemləri üzrə ilk maraqlı əsərlər kimi F.Cordonun "İnsanın genealogiya və bədəni nöqteyi-nəzərdən xarakter" və F.Polanın "Xarakterin psixologiyası" kitabları meydana gəlir.

XX əsrin əvvələrində A.F.Lazurski ilk dəfə olaraq təkcə insanın subyektiv xüsusiyyətlərini deyil, həm də onun dünyagörüşünü, "ictimai baxışlarını" nəzərə alan xarakterin psixososial təsnifatını yaratmağı təklif etdi. Lazurski insanın ətraf mühitə uyğunlaşma dərəcəsindən və ətraf mühitin insana hansı dərəcədə təzyiq göstərməsindən asılı olaraq üç psixoloji səviyyə ayırd edirdi: aşağı səviyyə – kifayət qədər uyğunlaşma qabiliyyəti olmayan insanlar; orta səviyyə – ətraf mühitdə öz yerini tapa bilən və ondan öz məqsədləri üçün istifadə edə bilən insanlar; ali, yəni yaradıcı səviyyə – ətraf mühiti dəyişdirməyə çalışan insanlar.

Bu üç uyğunlaşma və üstünlük səviyyələrini nəzərə alaraq Lazurski xarakterin aşağıdakı təsnifatını təklif etmişdir:

  • Aşağı səviyyə:
1) ağıllı tip;
2) affektiv tip (hərəkətli, hissiyatlı, xəyalpərvər);
3) fəal tip (impulsiv, enerjili, itaətkar, fəal, inadkar).
  • Orta səviyyə:
1) praktik olmayan nəzəriyyəçilər, idealistlər (alimlər, rəssamlar, dini xəyalpərəstlər);
2) praktiklər – realistlər, alturistlər, ictimaiyətçilər, hökümlülər, evdarlar.
  • Ali səviyyə:
1) Şüurlu, ruhi duyğuları uzlaşan, ali bəşəri ideallar ilə yaşayan insanlar.

Sonrakı tədqiqatlar xarakterin daha dəqiq anlaşılmasına gətirib çıxardı.

Fərdi xarakterlərin tipologiyasını təhlil edən Ziqmund Freyd xarakterin strukturu ideyasını əsas götürərək sübut edir ki, "müəyyən əlamətlərdən əsas xarakterin formalaşdırılması formulunu çıxartmaq olar, həm də nəzərə almaq lazımdır ki, daimi əlamətlər ya dəyişilməyən ilkin impulsları, ya da onların sublimasiyasını və ya onların yaratdığı reaktiv törəmələrini təmsil edir".

Erkən uşaqlığın xüsusiyyətləri, psixoseksual mərhələnin inkişaf etməsinin spesifikası, müəyyən psixoseksual mərhələnin təsbit edilməsi insanın xarakterinin xüsusiyyətlərini şərtləndirir. Freyd xarakteri oral-passiv, oral-təcavüzkar, anal-xarakterə, genital xarakterə ayırırdı.

Müasir psixoanalitiklər xüsusilə A.Louenin tipoloji modelində xarakterin aşağıdakı tiplərini ayırırlar: aral, mazoxist, əsəbi, fallik-narsis, şizoid. A.Louen xarakter anlayışını yalnız pataloji hallarla məhdudlaşdırmağı təklif edirdi. İnsan - əgər onun tipik davranış vasitələri, yəni xarakteri yoxdursa, sağlamdır. Bu o deməkdir ki, o, real həyatda şəraitin müəyyən tələblərinə uyğunlaşaraq özünü çox gözlənilməz aparır. Müasir amerika psixologiyasında xarakterin iki alternativ tərifindən istifadə olunur: "Xarakter – şəxsiyyətin əxlaqi və mənəvi baxışıdır"; "Xarakter – şəxsiyyətin sübutlara nöqteyi-nəzəridir".

Kettelə görə xarakter – insanın müəyyən münasibətlərdə davranışında özünü biruzə verən, şəxsiyyətin əldə etdiyi daha sabit zəruri xüsusiyyətlərinin fərdi uyğunluğudur. Bunlar aşağıdakılardır:

  1. Özünə münasibət (tələbkarlığın, tənqidin, özünüqiymətləndirmənin dərəcəsi).
  2. Başqalarına münasibət (fərdilik və ya kollektivçilik, eqoizm və ya alturizm, qəddarlıq və ya xeyirxahlıq, laqeydlik və ya həssaslıq, kobudluq və ya nəzakət, yalançılıq və ya düzgünlük və s.).
  3. Tapşırılan işə münasibət (tənbəllik və ya işgüzarlıq, səliqəlilik və ya pintilik, təşəbbüskarlıq və ya passivlik, səbirlilik və ya səbirsizlik, məsuliyyət və ya məsuliyyətsizlik, təşkilarçılıq və s.).
  4. Xarakterdə iradi keyfiyyətlər də öz əksini tapır: çətinlikləri, mənəvi və fiziki ağrıları dəf etməyə hazır olmaq, sərbəstliyin, intizamın, inadkarlığın dərəcəsi.

Mənbə

  • Psixologiya. Ali pedaqoji məktəblərin bakalavr pilləsi tələbələri üçün dərslik. Prof. S.İ.Seyidov və prof. M.Ə.Həmzəyevin elmi redaktorluğu ilə Bakı: 2007.

Avqust 12, 2021
xarakter, χαρακτηρ, əlamət, fərqləndirici, xüsusiyyət, işarə, şəxsiyyətin, münasibət, davranış, xüsusiyyətlərini, müəyyənləşdirən, davamlı, nisbətən, daimi, psixi, keyfiyyət, strukturu, konkret, şəxsiyyət, üçün, tipik, olan, fəaliyyət, ünsiyyət, prosesində, fo. Xarakter yun xarakthr elamet ferqlendirici xususiyyet isare sexsiyyetin munasibet ve davranis xususiyyetlerini mueyyenlesdiren davamli nisbeten daimi psixi keyfiyyet strukturu Xarakter konkret sexsiyyet ucun tipik olan fealiyyet ve unsiyyet prosesinde formalasan ve tezahur eden tipik seraitde uze cixan ve sexsiyyetin bu seraite olan munasibetile mueyyen edilen ozunemexsus ferdi psixoloji xususiyyetler mecmusudur Mundericat 1 Xarakter haqqinda anlayis 2 Xarakterin qurulusu 2 1 Xarakter elametleri ve sexsiyyetin munasibetleri 3 Xarakter haqqinda telimler 4 MenbeXarakter haqqinda anlayis RedakteXarakter bir nov insanin yalniz ozunemexsus davranis formasini eks etdirir Onun en muhum ceheti sexsiyyetin her cur xususiyyetlerini deyil muhum ve davamli ferdi xususiyyetlerinin mecmusu olmasidir Diger terefden xarakteri bir psixi fenomen kimi ferqlendiren baslica cehet onun hemise fealiyyet ve unsiyyet prosesinde insanin onu ehate eden gercek aleme ve insanlara munasibetde tezahur etmesidir Xarakter heyatda qazanilmis davranis formasidir Hec kim tenbel ve ya isguzar kobud ve ya mehriban qeddar ve ya humanist seliqeli ve ya pinti tevazokar ve ya qeyri tevazokar dogulmur Bu kimi keyfiyyetleri heyat prosesinde tipik seraitin telim ve terbiyesinin tesiri altinda qazanir Bu elametler hemin insanin xarakterini teskil eden tipik elametler kimi formalasir ve tipik seraitde derhal ozunu gostermeye baslayir Butun bunlarla beraber insan xarakteri onun dunyagorus ve eqidesile de six baglidir Insanin munasibetler sistemini teskil eden dunyagorusu ve eqidesi ister istemez onun xarakter elametlerinin formalasmasina zemin yaradir Adeten xarakter formalasdiqdan sonra bu ve ya diger davranis terzini heyata kecirmeye tehrik edir Psixoloqlarin apardiqlari tedqiqatlar bele bir qenaete gelmeye imkan vermisdir ki sexsiyyetin munasibetleri xarakter elametlerinin ferdi ozunemexsuslugunu iki cehetden mueyyenlesdirir Birincisi insanin dusduyu her bir tipik seraitde emosional heyecanlarin ferdi ozunemexsuslugu sexsiyyetin munasibetlerinden asilidir Heyati faktlar xarakterin her bir xususiyyetinin mehz bu cur tipik seraitde ozunu buruze verdiyini gosterir Ikincisi her bir tipik seraitde sexsiyyetin tezahur eden davranis fomasinin ozunemexsus ferdi xususiyyetleri de onun munasibetinden asilidir Xarakterin qurulusu RedakteInsan xarakteri coxcehetli xususiyyete malikdir Insan xarakterinde muxtelif ozunemexsus elametleri musahide etmek mumkundur Bu elametler bir birinden ayri tecrid olunmus sekilde deyil vehdet halinda birleserek xarakterin vahid strukturunu yaradir Xarakterin strukturunda olan elametler bir biri ile qanunauygun sekilde baglidir Eger insan qorxaqdirsa bu dusunmeye esas verir ki o tesebbuskarliq qetiyyetlilik ve musteqillik eliaciqliq keyfiyyetlerine malik ola bilmez Bununla bele xarakterce qorxaq olan adamda mutleq sunilik ve yaltaqliq konformluq acgozluk xesislik satqinliga meyl inamsizliq ve s elametler ozunu gosterecekdir Lakin bu zaman hemin elametler arasinda qorxaqliq ustunluk teskil edecekdir Xarakter elametleri icerisinde bezileri esas aparici elamet kimi ozunu gosterecek ve butun kompleksin tezahurunun inkisafina istiqamet verecekdir Bunlarla yanasi olaraq xarakterde ikinci dereceli elametler de movcud olur ki onlar bir halda esas elametlere tabe olur onlarla sertlenir diger halda esas elametlerle uygunlasa bilmir Xarakter elametleri ve sexsiyyetin munasibetleri Redakte Xarakter elametleri sexsiyyetin muxtelif munasibetleri ile mueyyen edilen xasseler sistemine malikdir Bu munasibetler eyni zamanda xarakterin muhum elametlerini tesnif etmek ucun esas rol oynayir Bu baximdan sexsiyyetin munasibetler sistemini ve xarakter elametlerini asagidaki sekilde qruplasdirmaq olar Insanin basqa adamlara dogmalarina ve yaxinlarina tehsil ve is yoldaslarina tanidigi ve az tanidigi adamlara munasibetde ifade olunan xarakter elametleri Bunlara sedaqetlilik prinsipialliq ve prinsipialsizliq unsiyyetlilik ve qapaliliq dogruculuq ve yalanciliq merifetlilik ve kobudluq qaygikeslik ve laqeydlik ve s aid etmek olar Insanin ozunun ozune munasibetini bildiren xarakter elametleri Bunlara heysiyyet oz gucune inam ve inamsizliq sohretperestlik lovgaliq tevazokarliq ozu haqqinda yuksek fikirde olmaq ve s aid etmek olar Emeye munasibetde ozunu gosteren xarakter elametleri Bunlara vicdanliliq emekseverlik tenbellik tesebbuskarliq ise mesuliyyetli ve mesuliyyetsiz munasibet ciddilik ve s aid etmek olar Insanin esyalara munasibetini ifade eden xarakter elametleri Bunlara seliqelilik ve ya pintilik esyalara qaygili ve qaygisiz munasibet ve s aid etmek olar Xarakter haqqinda telimler RedakteXarakteri tedqiq etmek cehdleri hele qedim zamanlardan olmusdur Xarakterin tesnifati uzre ilk cehd Platona mexsusdur O etik prinsipler esasinda xarakterin tipologiyasini yaratmisdir Qedim yunan edebiyyatinda Afina cemiyyetinde yayilmis xarakter tipologiyasini Teofrast tesvir etmisdir Xarakterin tedqiqatina zahiri gorunusun onun mueyyen sexsiyyet tipine mexsuslugu arasinda bagliliq haqqinda elm fizioqnomika ehemiyyetli derecede tesir gostermisdir XIX esrin birinci yarisinda xarakter haqqinda elm yaranmaga basladi Frenologiyanin yaradicisi Qall insan xarakterinin tesekkul tapdigi 27 elementar psixi xususiyyeti sadalayir onlarin arasinda artib toreme instinktini ovlada mehebbet bagliliq dostluq dagidici instinkti mubarizeye ve ozunu mudafieye meyillilyi qeyd etmek olar XIX esrin sonlarinda xarakter problemleri uzre ilk maraqli eserler kimi F Cordonun Insanin genealogiya ve bedeni noqteyi nezerden xarakter ve F Polanin Xarakterin psixologiyasi kitablari meydana gelir XX esrin evvelerinde A F Lazurski ilk defe olaraq tekce insanin subyektiv xususiyyetlerini deyil hem de onun dunyagorusunu ictimai baxislarini nezere alan xarakterin psixososial tesnifatini yaratmagi teklif etdi Lazurski insanin etraf muhite uygunlasma derecesinden ve etraf muhitin insana hansi derecede tezyiq gostermesinden asili olaraq uc psixoloji seviyye ayird edirdi asagi seviyye kifayet qeder uygunlasma qabiliyyeti olmayan insanlar orta seviyye etraf muhitde oz yerini tapa bilen ve ondan oz meqsedleri ucun istifade ede bilen insanlar ali yeni yaradici seviyye etraf muhiti deyisdirmeye calisan insanlar Bu uc uygunlasma ve ustunluk seviyyelerini nezere alaraq Lazurski xarakterin asagidaki tesnifatini teklif etmisdir Asagi seviyye 1 agilli tip 2 affektiv tip hereketli hissiyatli xeyalperver 3 feal tip impulsiv enerjili itaetkar feal inadkar Orta seviyye 1 praktik olmayan nezeriyyeciler idealistler alimler ressamlar dini xeyalperestler 2 praktikler realistler alturistler ictimaiyetciler hokumluler evdarlar Ali seviyye 1 Suurlu ruhi duygulari uzlasan ali beseri ideallar ile yasayan insanlar Sonraki tedqiqatlar xarakterin daha deqiq anlasilmasina getirib cixardi Ferdi xarakterlerin tipologiyasini tehlil eden Ziqmund Freyd xarakterin strukturu ideyasini esas goturerek subut edir ki mueyyen elametlerden esas xarakterin formalasdirilmasi formulunu cixartmaq olar hem de nezere almaq lazimdir ki daimi elametler ya deyisilmeyen ilkin impulslari ya da onlarin sublimasiyasini ve ya onlarin yaratdigi reaktiv toremelerini temsil edir Erken usaqligin xususiyyetleri psixoseksual merhelenin inkisaf etmesinin spesifikasi mueyyen psixoseksual merhelenin tesbit edilmesi insanin xarakterinin xususiyyetlerini sertlendirir Freyd xarakteri oral passiv oral tecavuzkar anal xaraktere genital xaraktere ayirirdi Muasir psixoanalitikler xususile A Louenin tipoloji modelinde xarakterin asagidaki tiplerini ayirirlar aral mazoxist esebi fallik narsis sizoid A Louen xarakter anlayisini yalniz pataloji hallarla mehdudlasdirmagi teklif edirdi Insan eger onun tipik davranis vasiteleri yeni xarakteri yoxdursa saglamdir Bu o demekdir ki o real heyatda seraitin mueyyen teleblerine uygunlasaraq ozunu cox gozlenilmez aparir Muasir amerika psixologiyasinda xarakterin iki alternativ terifinden istifade olunur Xarakter sexsiyyetin exlaqi ve menevi baxisidir Xarakter sexsiyyetin subutlara noqteyi nezeridir Kettele gore xarakter insanin mueyyen munasibetlerde davranisinda ozunu biruze veren sexsiyyetin elde etdiyi daha sabit zeruri xususiyyetlerinin ferdi uygunlugudur Bunlar asagidakilardir Ozune munasibet telebkarligin tenqidin ozunuqiymetlendirmenin derecesi Basqalarina munasibet ferdilik ve ya kollektivcilik eqoizm ve ya alturizm qeddarliq ve ya xeyirxahliq laqeydlik ve ya hessasliq kobudluq ve ya nezaket yalanciliq ve ya duzgunluk ve s Tapsirilan ise munasibet tenbellik ve ya isguzarliq seliqelilik ve ya pintilik tesebbuskarliq ve ya passivlik sebirlilik ve ya sebirsizlik mesuliyyet ve ya mesuliyyetsizlik teskilarciliq ve s Xarakterde iradi keyfiyyetler de oz eksini tapir cetinlikleri menevi ve fiziki agrilari def etmeye hazir olmaq serbestliyin intizamin inadkarligin derecesi Menbe RedaktePsixologiya Ali pedaqoji mekteblerin bakalavr pillesi telebeleri ucun derslik Prof S I Seyidov ve prof M E Hemzeyevin elmi redaktorlugu ile Baki 2007 Menbe https az wikipedia org w index php title Xarakter amp oldid 5057830, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.