fbpx
Wikipedia

Vaqiəyi-Xeyriyyə

Vaqiəyi-Xeyriyyə (Yaxşı Hadisə) — 16 iyun 1826-cı ildə Osmanlı sultanı II Mahmud tərəfindən Yeniçəri ocağının artilleriya atəşinə tutulması və sağ qalanlarının isə edamı ilə nəticələnən hadisələrə verilən addır.

Yeniçəri ocaqlarını ləğv etmə cəhdləri

Ruse deputatı, Ələmdar Mustafa Paşa və ardıcılları 1807-1808-ci illərdə baş vermiş Kabakçı Mustafa üsyanı zamanı hakimiyyətdən salınmış Sultan III Səlimi yenidən taxta çıxarmaq üçün bəzi danışıqlar aparmağa başladılar. Nəhayət 16000 nəfərlik bir ordu ilə İstanbula gedən Ələmdar Mustafa Paşa Hacı Əli Ağanı İstanbula göndərdi və Kabakçı Mustafanı öldürdü (19 iyul 1808). Ordusu ilə İstanbula gələn Ələmmdar Mustafa Paşa, bir çox qiyamçını öldürdükdən sonra Babıalıya gəldi. Arif Əfəndini (Ərəbzadə) şeyxülislam etdikdən sonra saraya getdi. Sultan IV Mustafa, Ələmdar Mustafa Paşanın Sultan III Səlimi padşah etmək üçün gəldiyini söyləyən şeyxülislamı qovdu və qardaşı Şahzadə Mahmudun və əmisi Sultan III Səlimin öldürülməsi əmrini verdi. Sultan III. Səlim dərhal öldürüldü. Şahzadə Mahmud, cariyələrin və xidmətçilərinin köməyi ilə sarayın damına qaçırıldı. Ələmdar Mustafa Paşa, Sultan IV Mustafanı taxtdan endirərək taxta II Mahmudu gətirdi. Sultan II Mahmud, taxta çıxmasına səbəb olan Ələmdar Mustafa Paşanı sədrəzəm (böyük vəzir) etdi.

Yeni Sultan Ələmdar Mustafa Paşaya geniş səlahiyyətlər verdi. Böyük vəzir ilk iş olaraq Kabakçı qiyamı ilə əlaqəli hesab olunanları cəzalandırdı. Rusenin görkəmli şəxslərinə vacib vəzifələr verdi. İstanbulda Rumeliya və Anadolu deputatlarını toplayaraq onlarla İttifaq Sənədi bağladı. (29 sentyabr 1808). Bu sənədlə deputatlar, dövlət əmrlərinə qulaq asacaqlarına söz verirdilər. Nizami-cədid ordusunu Sekbani Cədid adı altında yenidən qurdu. Konyadan çağırılan Vəzir Kadi Əbdürrəhman Paşanı yeni orduya başçı təyin etdi. Esame adlı yeniçəri üzvlük sənədini (yeniçeri ulufe cüzdanları), satın alıb məhv etdirdi. Alına və satıla bilən bu sənədlər (cüzdanlar) sayəsində hərbi ilə əlaqəsi olmayanlar maaş ala bilirdilər. Minlərlə esame məhv etsə də, bu mövzuda tam uğur əldə edə bilmədi. Hadisələrin gedişatını diqqətlə və qəzəblə müşayiət edən IV Mustafa və Qapıqulu ocağının üzvləri 14 noyabr1808-ci ildə Ələmdar Mustafa Paşanın malikanəsinə basqın etdilər. Gələcək köməyi gözləyərək yeniçərilərlə döyüşən böyük vəzir, yeniçərilərin günbəzi dağıtdığını görəndə partlatdığı barıt baçoku ilə intihar etdi. Bundan sonra Ruse tərəfdən olan Dəftərdar Tahsin Əfəndi və Umur-i Cihadiyənin naziri Behiç Əfəndi İstanbuldan qaçdı; Sadaret kethudası olan Mustafa Rafiq Əfəndi üsyançılar tərəfindən parçalandı. Qiyamçılar II Mahmudu taxtdan salmaq üçün saraya hücum etdilər. Kadı Əbdürrəhman Paşa Topqapı sarayını Sekbanı Cədidin əsgərləri ilə müdafiə etdi. Məğlubiyyətə uğramış iğtişaşçıların üstünə hücuma keçən Əbdürrəhman Paşa 3000-dən çox yeniçəri və digər iğtişaşçıları qılıncdan keçirtdi. Bu vaxt donanma topları ilə İstanbulu atəşə tutdu. Dağıdılmış binalar və ölən insanların arasında baş verənləri anlaya bilməyən İstanbul xalqı, hücumu dayandıran uləma sayəsində həyat təhlükəsizliyinə qovuşdu. Heç bir tərəf bir-birilərinə üstün gələ bilmədi. Beləliklə Sultan II Mahmud 18 il hakimiyyətini çox incə bir tarazlıq üzərində qurmalı oldu. Ramiz Paşanı Rusedən Rumeliyə gizli şəkildə gətirdən Sultan II Mahmud 18 noyabr 1808-ci ildə, Sekbanı Cədidi dağıtdığını bildirdi. Kadı Əbdürrəhman Paşa Anadoluya qaçdı, ancaq onun barəsindəki hökm səbəbiylə edam edildi. Bu hadisə yeniçəri ocağının ləğv edilməsini uzun bir müddət təxirə saldı.

Yaxşı hadisə

Yeniçəri Ocağının ləğvi Böyük Vəzir Bəndərli Mehmet Səlim Sırrı Paşanın dövründə həyata keçirilmişdir. 17 ildir bu ocağın ləğvini planlaşdıran II Mahmud bu fikrini 25 may 1825-ci ildə həyata keçirdi. Eşkinci ocağı adlanan yeni bir hərbi sinif qurulduğunu rəsmi olaraq elan etdi. Avropa üslubunda forma geyinmiş yeni ordu 11 iyun 1826-cı ildə təlimə başladı. 3 gün sonra üsyan edən yeniçərilər, qazanlarını Etmeydanına gətirərək nümayişlərə başladılar. Üləma ilə birlikdə II Mahmud Sancağ-ı Şərifi çıxardaraq xalqı yeniçərilərə qarşı mübarizəyə çağırdı. Yeniçəri ocağından başqa bütün ocaqlar sultana sadiq olduqlarını bildirdilər. Aksarayda olan Etmeydanındakı yeniçəri kazarmaları artilleriya atəşinə tutuldu. 6 mindən çox yeniçəri öldürüldü. 20 minə yaxın üsyançı da həbs edildi. 16 İyun 1826-cı ildə tarixə qarışan Yeniçəri Ocağının yerinə Asakiri Mənsurəyi Məhəmmədiyyə adlı yeni bir ocaq quruldu. Mənası isə “Məhəmmədin qalib orduları” deməkdir.

Ocaq ilə birlikdə Beşiktaş Elmi Cəmiyyəti də bağlandı və dərnək üzvləri sürgün edildi.

İstinadlar

vaqiəyi, xeyriyyə, yaxşı, hadisə, iyun, 1826, ildə, osmanlı, sultanı, mahmud, tərəfindən, yeniçəri, ocağının, artilleriya, atəşinə, tutulması, sağ, qalanlarının, isə, edamı, ilə, nəticələnən, hadisələrə, verilən, addır, yeniçəri, ocaqlarını, ləğv, etmə, cəhdlə. Vaqieyi Xeyriyye Yaxsi Hadise 16 iyun 1826 ci ilde Osmanli sultani II Mahmud terefinden Yeniceri ocaginin artilleriya atesine tutulmasi ve sag qalanlarinin ise edami ile neticelenen hadiselere verilen addir Yeniceri ocaqlarini legv etme cehdleri RedakteRuse deputati Elemdar Mustafa Pasa ve ardicillari 1807 1808 ci illerde bas vermis Kabakci Mustafa usyani zamani hakimiyyetden salinmis Sultan III Selimi yeniden taxta cixarmaq ucun bezi danisiqlar aparmaga basladilar Nehayet 16000 neferlik bir ordu ile Istanbula geden Elemdar Mustafa Pasa Haci Eli Agani Istanbula gonderdi ve Kabakci Mustafani oldurdu 19 iyul 1808 Ordusu ile Istanbula gelen Elemmdar Mustafa Pasa bir cox qiyamcini oldurdukden sonra Babialiya geldi Arif Efendini Erebzade seyxulislam etdikden sonra saraya getdi Sultan IV Mustafa Elemdar Mustafa Pasanin Sultan III Selimi padsah etmek ucun geldiyini soyleyen seyxulislami qovdu ve qardasi Sahzade Mahmudun ve emisi Sultan III Selimin oldurulmesi emrini verdi Sultan III Selim derhal olduruldu Sahzade Mahmud cariyelerin ve xidmetcilerinin komeyi ile sarayin damina qacirildi Elemdar Mustafa Pasa Sultan IV Mustafani taxtdan endirerek taxta II Mahmudu getirdi Sultan II Mahmud taxta cixmasina sebeb olan Elemdar Mustafa Pasani sedrezem boyuk vezir etdi Yeni Sultan Elemdar Mustafa Pasaya genis selahiyyetler verdi Boyuk vezir ilk is olaraq Kabakci qiyami ile elaqeli hesab olunanlari cezalandirdi Rusenin gorkemli sexslerine vacib vezifeler verdi Istanbulda Rumeliya ve Anadolu deputatlarini toplayaraq onlarla Ittifaq Senedi bagladi 29 sentyabr 1808 Bu senedle deputatlar dovlet emrlerine qulaq asacaqlarina soz verirdiler Nizami cedid ordusunu Sekbani Cedid adi altinda yeniden qurdu Konyadan cagirilan Vezir Kadi Ebdurrehman Pasani yeni orduya basci teyin etdi Esame adli yeniceri uzvluk senedini yeniceri ulufe cuzdanlari satin alib mehv etdirdi Alina ve satila bilen bu senedler cuzdanlar sayesinde herbi ile elaqesi olmayanlar maas ala bilirdiler Minlerle esame mehv etse de bu movzuda tam ugur elde ede bilmedi Hadiselerin gedisatini diqqetle ve qezeble musayiet eden IV Mustafa ve Qapiqulu ocaginin uzvleri 14 noyabr1808 ci ilde Elemdar Mustafa Pasanin malikanesine basqin etdiler Gelecek komeyi gozleyerek yenicerilerle doyusen boyuk vezir yenicerilerin gunbezi dagitdigini gorende partlatdigi barit bacoku ile intihar etdi Bundan sonra Ruse terefden olan Defterdar Tahsin Efendi ve Umur i Cihadiyenin naziri Behic Efendi Istanbuldan qacdi Sadaret kethudasi olan Mustafa Rafiq Efendi usyancilar terefinden parcalandi Qiyamcilar II Mahmudu taxtdan salmaq ucun saraya hucum etdiler Kadi Ebdurrehman Pasa Topqapi sarayini Sekbani Cedidin esgerleri ile mudafie etdi Meglubiyyete ugramis igtisascilarin ustune hucuma kecen Ebdurrehman Pasa 3000 den cox yeniceri ve diger igtisascilari qilincdan kecirtdi Bu vaxt donanma toplari ile Istanbulu atese tutdu Dagidilmis binalar ve olen insanlarin arasinda bas verenleri anlaya bilmeyen Istanbul xalqi hucumu dayandiran ulema sayesinde heyat tehlukesizliyine qovusdu Hec bir teref bir birilerine ustun gele bilmedi Belelikle Sultan II Mahmud 18 il hakimiyyetini cox ince bir tarazliq uzerinde qurmali oldu Ramiz Pasani Ruseden Rumeliye gizli sekilde getirden Sultan II Mahmud 18 noyabr 1808 ci ilde Sekbani Cedidi dagitdigini bildirdi Kadi Ebdurrehman Pasa Anadoluya qacdi ancaq onun baresindeki hokm sebebiyle edam edildi Bu hadise yeniceri ocaginin legv edilmesini uzun bir muddet texire saldi Yaxsi hadise RedakteYeniceri Ocaginin legvi Boyuk Vezir Benderli Mehmet Selim Sirri Pasanin dovrunde heyata kecirilmisdir 17 ildir bu ocagin legvini planlasdiran II Mahmud bu fikrini 25 may 1825 ci ilde heyata kecirdi Eskinci ocagi adlanan yeni bir herbi sinif quruldugunu resmi olaraq elan etdi Avropa uslubunda forma geyinmis yeni ordu 11 iyun 1826 ci ilde telime basladi 3 gun sonra usyan eden yeniceriler qazanlarini Etmeydanina getirerek numayislere basladilar Ulema ile birlikde II Mahmud Sancag i Serifi cixardaraq xalqi yenicerilere qarsi mubarizeye cagirdi Yeniceri ocagindan basqa butun ocaqlar sultana sadiq olduqlarini bildirdiler Aksarayda olan Etmeydanindaki yeniceri kazarmalari artilleriya atesine tutuldu 6 minden cox yeniceri olduruldu 20 mine yaxin usyanci da hebs edildi 16 Iyun 1826 ci ilde tarixe qarisan Yeniceri Ocaginin yerine Asakiri Mensureyi Mehemmediyye adli yeni bir ocaq quruldu Menasi ise Mehemmedin qalib ordulari demekdir Ocaq ile birlikde Besiktas Elmi Cemiyyeti de baglandi ve dernek uzvleri surgun edildi Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Vaqieyi Xeyriyye amp oldid 5851982, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.