fbpx
Wikipedia

Urakəran

UrakəranAzərbaycan Respublikasının Yardımlı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Urakəran
38°52′49″ şm. e. 48°12′57″ ş. u.
Ölkə  Azərbaycan
Rayon Yardımlı rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 836 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 962 nəf.
Xəritəni göstər/gizlə
Urakəran

Tarixi

Viləş çayının sahilində, Dambaşı dağının yamacındadır. Keçmiş adı Gavran olmuşdur. Oykonimin ura (farsca oura "qala") və talış dilindəki kəran (evlər, məhəllə kənd) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib, "qala kəndi", "qala yaxınlığında kənd" mənasında olması güman edilir. Kəndin adını uran/oran tayfa adı ilə də bağlayırlar.

Urağaran sözü dilçilik ədəbiyyatlarında Urakəran şəklində qeyd olunur. Odur ki, toponimin Urağaran fonetik variantı üzərində çox dayanmaq istəmirik. B.Sultanlı kəndin adını "ur" və "ağaran" şəklində- Ur "bol", "çox", agaran sözünü isə "ağartı" mənasında ("ağaranın bol olduğu yer") izah etmişdir. ("Tək Dam" qəz., 2008). Lakin oykonimin əvvəlki adının mənşəyi deyilənləri inkar edir. Məlumdur ki, qədim dilimizdə ur (şiş, zirvə, bolluq, artmaq, qohumluq, dam, çardaq), uru (icma, şəhər), uruğ –ur-qohum+uğ –tayfa, nəsil mənasında sözlər işlənmişdir. Bu sözlərin bir çoxu bu gün də Yardımlı şivələrində işlənməkdədir: uralanmaq, ur olmaq, uruğ, yaxud uruğ-turuğ və s. Urekan sözü "Aqvan tarixi"ndə xatırlanır. Q.Qeybullayev Urek komponentini qədim türk sözü Uruk (orik)-lə bağlayır.

Akad.B.Budaqov Urakəran toponiminin ura (farsca qala) və kəran (talış dilində "tərəf", "kənar", "məhəllə", "kənd") komponentlərindən ibarət olduğunu yazır.(www/budaq.com). Fikrimizcə, Urakəran uruk/urek və uran/aran komponentlərindən ibarət olub, qədim forması Urukuran/Urukaran olmuşdur. Yaşayış məntəqəsi sonralar Gavran, əvvəlki adı demək olar ki, olduğu kimi saxlanmaqla Urakəran və nəhayət Urağaran adlandırılmışdır. Qədim uruk sözü "nışırıx", "nəsil", "tayfa" mənasında Yardımlı şivələrində uruq/urux, uruq-turuq sözlərində qalmışdır.Toponimin ikinci komponenti isə mənbələrdə müxtəlif fonetik variantlarda qeyd olunan oran /uran /aran tayfa adıyla bağlıdır. Aran tayfası mənbələrə görə, IX-XI əsrlərdə Cənubi Rus çöllərində yaşamış qıpçaq tayfalarının uran (aran/oran) qolu ilə əlaqədardır. Lerik ərazisindəki Aran oykonimi də bu tayfa adıyla bağlıdır.Aran adında Tovuz və Qəbələ ərazisində dağ silsiləsi mövcuddur. Aran- erkən orta əsrlərdə Şimali Azərbaycanın adı olmuşdur.

Mənbələrdə Tosaren (Düz Aran), Aran, Arran, əl-Ran, Rani kimi adı çəkilir. Qədim Azərbaycan dilində aran "isti, düzən yer, qışlaq yeri" mənasındadır. Tədqiqatçılar oronimlərin eyniadlı etnonimlə bağlılığını da istisna etmirlər. Çünki Krım ərazisində Aranada, İrkutsk vilayətində Aranqala, Sibirdə Arankul, Azərbaycan ərazisində Aran təpəsi, Aran dərəsi(Lerik r.), Oran dərə (Masallı r. Yelocaq k.), Arantəpə (Kəlbəcər r.Mozkənd k.), Urandağ (Xocavənd r.) və s. qeydə alınmışdır və tədqiqatçılar bu coğrafi adları aran/oran/uran etnonimi ilə əlaqələndirirlər. (ATEL, I c.s.42-43) Uran etnonimi digər toponimlərin tərkibində də qalmışdır. XIX əsrdə Gürcüstan ərazisində Gög-Uran, Ağ-Uran, habelə Uran-Qutan oykonimləri qeydə alınmışdır. Q.Qeybullayev yazır ki, XIX əsrə aid ədəbiyyatlarda Aran Uran kimi qeydə alınmışdır. Sonrakı dövrdə Oran, nəhayət Aran forması qəbul olunmuşdur. Qarqar çayının ətəyində Əsgəran oykonimi və qalası mövcuddur. Toponim əski (qədim) və Aran/Arran komponentlərindən ibarət olub "Qədim Aran" mənasındadır. Şübhə yoxdur ki, Urakəran toponimi də "Aran tayfası", yaxud "Aran nəsli" mənasındadır.

İstinadlar

  1. ATEL, II c.s. 255
  2. "Toponimiya Azerbaydjana", səh. 31
  3. Top. Azerb-na. s.49

urakəran, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, azərbaycan, respublikasının, yardımlı, rayonunun, inzibati, ərazi, vahidində, kənd, ölkə, azərbaycanrayon, yardımlı, rayonutarixi. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Urakeran Azerbaycan Respublikasinin Yardimli rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Urakeran38 52 49 sm e 48 12 57 s u Olke AzerbaycanRayon Yardimli rayonuTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 836 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 962 nef Xeriteni goster gizle UrakeranTarixi RedakteViles cayinin sahilinde Dambasi daginin yamacindadir Kecmis adi Gavran olmusdur Oykonimin ura farsca oura qala ve talis dilindeki keran evler mehelle kend sozlerinin birlesmesinden emele gelib qala kendi qala yaxinliginda kend menasinda olmasi guman edilir Kendin adini uran oran tayfa adi ile de baglayirlar 1 Uragaran sozu dilcilik edebiyyatlarinda Urakeran seklinde qeyd olunur Odur ki toponimin Uragaran fonetik varianti uzerinde cox dayanmaq istemirik B Sultanli kendin adini ur ve agaran seklinde Ur bol cox agaran sozunu ise agarti menasinda agaranin bol oldugu yer izah etmisdir Tek Dam qez 2008 Lakin oykonimin evvelki adinin menseyi deyilenleri inkar edir Melumdur ki qedim dilimizde ur sis zirve bolluq artmaq qohumluq dam cardaq uru icma seher urug ur qohum ug tayfa nesil menasinda sozler islenmisdir Bu sozlerin bir coxu bu gun de Yardimli sivelerinde islenmekdedir uralanmaq ur olmaq urug yaxud urug turug ve s Urekan sozu Aqvan tarixi nde xatirlanir Q Qeybullayev Urek komponentini qedim turk sozu Uruk orik le baglayir 2 Akad B Budaqov Urakeran toponiminin ura farsca qala ve keran talis dilinde teref kenar mehelle kend komponentlerinden ibaret oldugunu yazir www budaq com Fikrimizce Urakeran uruk urek ve uran aran komponentlerinden ibaret olub qedim formasi Urukuran Urukaran olmusdur Yasayis menteqesi sonralar Gavran evvelki adi demek olar ki oldugu kimi saxlanmaqla Urakeran ve nehayet Uragaran adlandirilmisdir Qedim uruk sozu nisirix nesil tayfa menasinda Yardimli sivelerinde uruq urux uruq turuq sozlerinde qalmisdir Toponimin ikinci komponenti ise menbelerde muxtelif fonetik variantlarda qeyd olunan oran uran aran tayfa adiyla baglidir Aran tayfasi menbelere gore IX XI esrlerde Cenubi Rus collerinde yasamis qipcaq tayfalarinin uran aran oran qolu ile elaqedardir Lerik erazisindeki Aran oykonimi de bu tayfa adiyla baglidir Aran adinda Tovuz ve Qebele erazisinde dag silsilesi movcuddur Aran erken orta esrlerde Simali Azerbaycanin adi olmusdur Menbelerde Tosaren Duz Aran Aran Arran el Ran Rani kimi adi cekilir Qedim Azerbaycan dilinde aran isti duzen yer qislaq yeri menasindadir Tedqiqatcilar oronimlerin eyniadli etnonimle bagliligini da istisna etmirler Cunki Krim erazisinde Aranada Irkutsk vilayetinde Aranqala Sibirde Arankul Azerbaycan erazisinde Aran tepesi Aran deresi Lerik r Oran dere Masalli r Yelocaq k Arantepe Kelbecer r Mozkend k Urandag Xocavend r ve s qeyde alinmisdir ve tedqiqatcilar bu cografi adlari aran oran uran etnonimi ile elaqelendirirler ATEL I c s 42 43 Uran etnonimi diger toponimlerin terkibinde de qalmisdir XIX esrde Gurcustan erazisinde Gog Uran Ag Uran habele Uran Qutan oykonimleri qeyde alinmisdir Q Qeybullayev yazir ki XIX esre aid edebiyyatlarda Aran Uran kimi qeyde alinmisdir Sonraki dovrde Oran nehayet Aran formasi qebul olunmusdur 3 Qarqar cayinin eteyinde Esgeran oykonimi ve qalasi movcuddur Toponim eski qedim ve Aran Arran komponentlerinden ibaret olub Qedim Aran menasindadir Subhe yoxdur ki Urakeran toponimi de Aran tayfasi yaxud Aran nesli menasindadir Istinadlar Redakte ATEL II c s 255 Toponimiya Azerbaydjana seh 31 Top Azerb na s 49 Yardimli rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Urakeran amp oldid 5998495, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.