Uraankay, Uraangkay və ya Uranhay (tuvaca: Урааңгай saxaca: урааҥхай evenkcə: ураӈкай ) – Çin və Monqolustanınşimalındakı meşələrdə yaşayan, əsasən türk soyundan gələn millətlərə deyilən tarixi adlandırma. Evenk dilində urankay deyilən söz "kişi" deyə tərcümə edilir. Saxa dilində uraanhay deyilən söz də eyni formada tərcümə edilir.
Region xalqlarının dastanlarında bu sözün işlənmə nümunələri vardır.
Türk qaynaqları
XII əsrdə yaşamış olan Fəxrəddin Mübarəkşah "Tarix" adlı əsərində Sibir və Orta Asiyada türk kökündən gələn cəmiyyətləri sıralarkən Uran (Urağan) adı da keçir.
Bu geniş regionda yaşayana türk soylu xalqların əksəriyyətinin dilində Uraankay sözünə bənzər və çox zaman da oxşar mənalar verən sözlər vardır. Lakin bəziləri bu sözün xarici dillərdən türk dillərinə keçdiyini iddia edir. Bu tipli xarici dillərə misal olaraq, Evenk dilini, Buryat dilini və Monqol dilini göstərmək olar.
Saxalar
Saxaların dastanlarında "Saha uraanhay" deyilən sözlər var. Uranhayın mənası şəxsi, kişini ifadə etməkdə və "Saha uraanhay" deyildiyində "Saha kişi, Saha insanı" mənasına gəlir. Uraanhay Saha deyilən söz ilə Vilyuy çayının Sahaları da özlərini ifadə edirlər.
Baykal gölünün şimal sahillərində yaşamaqda olan türk soylu millət Tumaada ilə Erkeeni ovaları və düzlərinə qədər XIV əsrdən köçməyə başlamışdır. Bunların Saxa türklərinin ataları olması düşünülməkdədir.
Monqol qaynaqlarında
Qədim monqol yazılarında "Uranhay" deyilən sözü latın hərfləri olaraq "uriyanqqay" şəklində tərcümə etmək olar. 1954-cü ildə Luvsandendevin hazırladığı monqolca-rusca lüğət nəşr edilmişdir. Bu lüğətdə bu formada mənalar verilməkdədir:
Urianhay – 1. Tıva kişi ("Uranhaylar" – qədim zamanda tuvalıları adlandırmaq üçün istifadə eidlməkdə idi), 2. Tuva kişinin, Tuva millətinin özü.
Buryatlarda
Buryatlarda "Tsonqool" adlı topluluqda "uraanhaad" deyilən sülalə var. Oka çayı həndəvərində yaşayan buryatlar ətrafdakı tuvalıları və tofaları uraanhad və uyqar helten (Uyğur dilli) deyə adlandırmışdırlar.
Peter B. Golden. Türk Halkları Tarihine Giriş (An Introduction to the History of the Turkic Peoples). KaraM yayınları. Ankara 2002. səh-191
"Сокровенное сказание монголов" (rus. ). altaica.ru. 19 yanvar 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
"Soyot dili. Сойотский язык. Языки народов Сибири, находящиеся под угрозой исчезновения". lingsib.iea.ras.ru. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
Xarici keçidlər
АН СССР СО ЯФ Инаститут Языка Литературы и Истории. Г. В. Ксенофонтов "Эллэйада". Материалы по мифологии и легендарной истории якутов. Издательство "Наука" Москва 1977 год. Арын 45 биле 47-48.
ВАРЛАМОВ А. Н. Специфика историзма в фольклоре эвенков. АВТОРЕФЕРАТ диссертации на соискание ученой степени доктора филологических наук. Специальность 10.01.09 – фольклористика. Работа выполнена в секторе эвенкийской филологии Института гуманитарных исследований и проблем малочисленных народов Севера СО РАН, Элиста 2011 год.[ölü keçid]
Уоанхайцы как тунгусский элемент с культом Змеи.
H.В. Кюнер. Восточные урянхайцы по китайским источникам.// УЗ ТНИИЯЛИ. Вып. VI. Кызыл: 1958. С. 202-216.
Г. И. Варламова. Фразеологизмы в эвенкийском языке.// АН СССР СО ЯФ Интитут языка, литературы и истории. Новосибирск, издательство "Наука" Сибирское отделение. 1986 год, стр. 33.
Коминтет наук МНР. Монгольско-русский словарь. Под общей редакцией А. Лувсандэндэва около 2200 слов. Гос. изд-во иностранных и национальных словарей. Москва – 1954.
September 18, 2021
uraankay, uraangkay, uranhay, tuvaca, Урааңгай, saxaca, урааҥхай, evenkcə, ураӈкай, çin, monqolustanın, şimalındakı, meşələrdə, yaşayan, əsasən, türk, soyundan, gələn, millətlərə, deyilən, tarixi, adlandırma, evenk, dilində, urankay, deyilən, söz, kişi, deyə, . Uraankay Uraangkay ve ya Uranhay tuvaca Uraangaj saxaca uraaҥhaj evenkce uraӈkaj Cin ve Monqolustanin simalindaki meselerde yasayan esasen turk soyundan gelen milletlere deyilen tarixi adlandirma Evenk dilinde urankay deyilen soz kisi deye tercume edilir Saxa dilinde uraanhay deyilen soz de eyni formada tercume edilir Region xalqlarinin dastanlarinda bu sozun islenme numuneleri vardir Mundericat 1 Turk qaynaqlari 1 1 Saxalar 2 Monqol qaynaqlarinda 2 1 Buryatlarda 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerTurk qaynaqlari RedakteXII esrde yasamis olan Fexreddin Mubareksah Tarix adli eserinde Sibir ve Orta Asiyada turk kokunden gelen cemiyyetleri siralarken Uran Uragan adi da kecir 1 Bu genis regionda yasayana turk soylu xalqlarin ekseriyyetinin dilinde Uraankay sozune benzer ve cox zaman da oxsar menalar veren sozler vardir Lakin bezileri bu sozun xarici dillerden turk dillerine kecdiyini iddia edir Bu tipli xarici dillere misal olaraq Evenk dilini Buryat dilini ve Monqol dilini gostermek olar Saxalar Redakte Saxalarin dastanlarinda Saha uraanhay deyilen sozler var Uranhayin menasi sexsi kisini ifade etmekde ve Saha uraanhay deyildiyinde Saha kisi Saha insani menasina gelir Uraanhay Saha deyilen soz ile Vilyuy cayinin Sahalari da ozlerini ifade edirler Baykal golunun simal sahillerinde yasamaqda olan turk soylu millet Tumaada ile Erkeeni ovalari ve duzlerine qeder XIV esrden kocmeye baslamisdir Bunlarin Saxa turklerinin atalari olmasi dusunulmekdedir Monqol qaynaqlarinda RedakteQedim monqol yazilarinda Uranhay deyilen sozu latin herfleri olaraq uriyanqqay seklinde tercume etmek olar 1954 cu ilde Luvsandendevin hazirladigi monqolca rusca luget nesr edilmisdir 2 Bu lugetde bu formada menalar verilmekdedir Urianhay 1 Tiva kisi Uranhaylar qedim zamanda tuvalilari adlandirmaq ucun istifade eidlmekde idi 2 Tuva kisinin Tuva milletinin ozu Buryatlarda Redakte Buryatlarda Tsonqool adli topluluqda uraanhaad deyilen sulale var Oka cayi hendeverinde yasayan buryatlar etrafdaki tuvalilari ve tofalari uraanhad ve uyqar helten Uygur dilli deye adlandirmisdirlar 3 Hemcinin bax RedakteTuvalarSaxalarBuryatlarSibirIstinadlar Redakte Peter B Golden Turk Halklari Tarihine Giris An Introduction to the History of the Turkic Peoples KaraM yayinlari Ankara 2002 seh 191 Sokrovennoe skazanie mongolov rus altaica ru 19 yanvar 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 iyun 2020 Soyot dili Sojotskij yazyk Yazyki narodov Sibiri nahodyashiesya pod ugrozoj ischeznoveniya lingsib iea ras ru Istifade tarixi 29 iyun 2020 Xarici kecidler RedakteAN SSSR SO YaF Inastitut Yazyka Literatury i Istorii G V Ksenofontov Ellejada Materialy po mifologii i legendarnoj istorii yakutov Izdatelstvo Nauka Moskva 1977 god Aryn 45 bile 47 48 VARLAMOV A N Specifika istorizma v folklore evenkov AVTOREFERAT dissertacii na soiskanie uchenoj stepeni doktora filologicheskih nauk Specialnost 10 01 09 folkloristika Rabota vypolnena v sektore evenkijskoj filologii Instituta gumanitarnyh issledovanij i problem malochislennyh narodov Severa SO RAN Elista 2011 god olu kecid Uoanhajcy kak tungusskij element s kultom Zmei H V Kyuner Vostochnye uryanhajcy po kitajskim istochnikam UZ TNIIYaLI Vyp VI Kyzyl 1958 S 202 216 G I Varlamova Frazeologizmy v evenkijskom yazyke AN SSSR SO YaF Intitut yazyka literatury i istorii Novosibirsk izdatelstvo Nauka Sibirskoe otdelenie 1986 god str 33 Komintet nauk MNR Mongolsko russkij slovar Pod obshej redakciej A Luvsandendeva okolo 2200 slov Gos izd vo inostrannyh i nacionalnyh slovarej Moskva 1954 Menbe https az wikipedia org w index php title Uraankay amp oldid 5688162, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
