fbpx
Wikipedia

Vaythed Alfred Nort

Vaythed Alfred Nort (15 fevral 1861(1861-02-15)[…], Ramsheyt[d], Kent qraflığı30 dekabr 1947(1947-12-30)[…], Kembric[d], Massaçusets) — ingilis-amerikan riyaziyyatçısı, məntiqçisi və filosofu O, ekologiya, ilahiyyat, təhsil, fizika, biologiya, iqtisadiyyatpsixologiya kimi müxtəlif sahələrdə öz tətbiqini tapan proses fəlsəfəsi olaraq bilinən fəlsəfi məktəbin müəyyənedici siması kimi tanınır.

Vaythed Alfred Nort
Doğum tarixi 15 fevral 1861(1861-02-15)[…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 30 dekabr 1947(1947-12-30)[…] (86 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Triniti Kolleci kilsəsi[d]
Vətəndaşlığı
İş yeri
Təhsili
Tanınmış yetirmələri Robert Oppenheymer
Üzvlüyü
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyat və yaradıcılığı

Keşiş ailəsində doğulan Vaythed 1880-cı ildə Kembric universitetinin Triniti kollecini bitirmiş, 1884-cü ildən bu kollecin riyaziyyat müəllimi, 1911-ci ildən 1923-cü illərədək isə Universitet kollecində və elm və texnologiya İmperial kollecində (London) tətbiqi riyaziyyat professoru vəzifəsində fəaliyyət göstərmişdir. 1924-cü ildə Vaythed Harvard Universitetinə fəlsəfə professoru vəzifəsinə dəvət almış, bu vəzifəni 1937-ci ilə qədər tutmuşdu. Vaythedin keçdiyi fəlsəfi yolu iki dövrə – ingilis və amerikan dövrlərinə ayırmaq olar. İngiltərədə Vaythed əsasən riyaziyyat, məntiq, fizika ilə məşğul olmuşdu. Öz şagirdi Bertran Rassel ilə birlikdə o, riyaziyyatın fundamental anlayış və prinsiplərinin formal məntiqdən çıxarılmasından bəhs edən “Principia Mathematica” adlı əsəri hazırlamışdır. Bu əsər XX əsrdə riyazi məntiqin inkişafına güclü təkan vermişdir. I dünya müharibəsinin sonuna yaxın Vaythed özü üçün yeni olan bir sahəyə – təbiət fəlsəfəsinə və dünyanın fiziki mənzərəsinin işlənib-hazırlanması məsələlərinə üz tutdu. “Təbiətin dərki prinsipləri” və “Təbiət anlayışı” əsərlərində o, sadiq qalaraq heç bir metafizik mühakimələri qəbul etmədən təbiəti hissi təcrübədə müşahidə olunan hadisələr kimi şərh edirdi. Onun tənqid obyekti “təbiətin ikiqat artırılması”, yəni bilavasitə təcrübədə (rəngdə, səslərdə və s.) verilən təbiətlə kauzal, yəni elmin mücərrəd anlayışlarla (atomlar, hərəkətdə olan hissəciklər və s.) təsvir olunan təbiətin bir-birindən fərqləndirilməsi idi. Bu səhvin köklərini o, ilkin mahiyyətlər keyfiyyətində ölçüsüz nöqtələrdən ibarət olan məkanın, sürəksiz məqamlardan ibarət olan zamanın və nöqtəli kütlədən ibarət olan materiyanın götürülməsində görürdü. Vaythedə görə,təbiət elmi təcrübənin kauzal mənbələri haqqında mücərrəd mühakimələr yürütməyib sadəcə onun məzmununun izahını verməlidir; onun fikirlərinə görə, mücərrəd obyektləri hissi məlumatlar terminləri ilə təyin etmək lazımdır. Vaythedin fəlsəfəsi çox vaxt Eynşteynin nisbilik nəzəriyyəsinin meydana gəlməsi ilə fiziki məkan haqqında təsəvvürlərdə baş vermiş inqilaba reaksiya kimi qiymətləndirilir. “Nisbilik prinsipi” əsərində o, obyekti tək, fərdi və qeydə alınmış bir hadisə kimi deyil, obyektin olduğu axındakı bütün hadisələrin modifikasiyası kimi nəzərdən keçirməyi təklif etdi. Vaythed bu qənaətə gəlmişdi ki, fizikada fiziki anlayışların dağılması fəlsəfi dilin əsaslı şəkildə dəyişdirilməsini, yeni anlayışların tətbiq edilməsini tələb edir. Nisbilik nəzəriyyəsinin relyativist nəticələrini qəbul edən Vaythed bununla belə biliyin təbiəti haqqında ümumrelyativist qənaətlərə gəlmirdi. Onun fəlsəfəsi tamamilə əks məqsədi – yəni təcrübədə biliyin özülünün, dünyanın möhkəm ontoloji strukturunun olduğunu və intellektin onu dərk etməyə qadir olduğunu sübuta yetirmək məqsədini güdürdü.

İstinadlar

  1. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru: açıq məlumat platforması — 2011.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P268"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a>
  2. MacTutor History of Mathematics archive
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1563"></a>
  3. Encyclopædia Britannica
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1417"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2450"></a>
  4. Find a Grave — 1995.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P535"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2025"></a>
  5. David Ray Griffin, Reenchantment Without Supernaturalism: A Process Philosophy of Religion (Ithaca: Cornell University Press, 2001), vii.

Mənbə

http://felsefedunyasi.org/site/?name=kitab&nov=jurnal&dil=az

vaythed, alfred, nort, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, fevral, 1861, 1861, ramsheyt, kent, qraflığı, dekabr, 1947, 1947, kembric, massaçusets, ingilis, amerikan, riyaziyya. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Vaythed Alfred Nort 15 fevral 1861 1861 02 15 1 2 3 Ramsheyt d Kent qrafligi 30 dekabr 1947 1947 12 30 1 2 3 Kembric d Massacusets ingilis amerikan riyaziyyatcisi mentiqcisi ve filosofu O ekologiya ilahiyyat tehsil fizika biologiya iqtisadiyyat ve psixologiya kimi muxtelif sahelerde oz tetbiqini tapan proses felsefesi olaraq bilinen felsefi mektebin mueyyenedici simasi kimi taninir 5 Vaythed Alfred NortDogum tarixi 15 fevral 1861 1861 02 15 1 2 3 Dogum yeri Ramsheyt d Tanet d Kent d Kent qrafligi Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis Kralligi d Vefat tarixi 30 dekabr 1947 1947 12 30 1 2 3 86 yasinda Vefat yeri Kembric d Midlseks d Massacusets ABSDefn yeri Triniti Kolleci kilsesi d 4 Vetendasligi Boyuk BritaniyaIs yeri Harvard UniversitetiLondon Universitet KolleciLondon Imperial KolleciTehsili Triniti Kolleci Serborn mektebi d Kembric UniversitetiTaninmis yetirmeleri Robert OppenheymerUzvluyu London Kral Cemiyyeti Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyat ve yaradiciligi RedakteKesis ailesinde dogulan Vaythed 1880 ci ilde Kembric universitetinin Triniti kollecini bitirmis 1884 cu ilden bu kollecin riyaziyyat muellimi 1911 ci ilden 1923 cu illeredek ise Universitet kollecinde ve elm ve texnologiya Imperial kollecinde London tetbiqi riyaziyyat professoru vezifesinde fealiyyet gostermisdir 1924 cu ilde Vaythed Harvard Universitetine felsefe professoru vezifesine devet almis bu vezifeni 1937 ci ile qeder tutmusdu Vaythedin kecdiyi felsefi yolu iki dovre ingilis ve amerikan dovrlerine ayirmaq olar Ingilterede Vaythed esasen riyaziyyat mentiq fizika ile mesgul olmusdu Oz sagirdi Bertran Rassel ile birlikde o riyaziyyatin fundamental anlayis ve prinsiplerinin formal mentiqden cixarilmasindan behs eden Principia Mathematica adli eseri hazirlamisdir Bu eser XX esrde riyazi mentiqin inkisafina guclu tekan vermisdir I dunya muharibesinin sonuna yaxin Vaythed ozu ucun yeni olan bir saheye tebiet felsefesine ve dunyanin fiziki menzeresinin islenib hazirlanmasi meselelerine uz tutdu Tebietin derki prinsipleri ve Tebiet anlayisi eserlerinde o sadiq qalaraq hec bir metafizik muhakimeleri qebul etmeden tebieti hissi tecrubede musahide olunan hadiseler kimi serh edirdi Onun tenqid obyekti tebietin ikiqat artirilmasi yeni bilavasite tecrubede rengde seslerde ve s verilen tebietle kauzal yeni elmin mucerred anlayislarla atomlar hereketde olan hissecikler ve s tesvir olunan tebietin bir birinden ferqlendirilmesi idi Bu sehvin koklerini o ilkin mahiyyetler keyfiyyetinde olcusuz noqtelerden ibaret olan mekanin sureksiz meqamlardan ibaret olan zamanin ve noqteli kutleden ibaret olan materiyanin goturulmesinde gorurdu Vaythede gore tebiet elmi tecrubenin kauzal menbeleri haqqinda mucerred muhakimeler yurutmeyib sadece onun mezmununun izahini vermelidir onun fikirlerine gore mucerred obyektleri hissi melumatlar terminleri ile teyin etmek lazimdir Vaythedin felsefesi cox vaxt Eynsteynin nisbilik nezeriyyesinin meydana gelmesi ile fiziki mekan haqqinda tesevvurlerde bas vermis inqilaba reaksiya kimi qiymetlendirilir Nisbilik prinsipi eserinde o obyekti tek ferdi ve qeyde alinmis bir hadise kimi deyil obyektin oldugu axindaki butun hadiselerin modifikasiyasi kimi nezerden kecirmeyi teklif etdi Vaythed bu qenaete gelmisdi ki fizikada fiziki anlayislarin dagilmasi felsefi dilin esasli sekilde deyisdirilmesini yeni anlayislarin tetbiq edilmesini teleb edir Nisbilik nezeriyyesinin relyativist neticelerini qebul eden Vaythed bununla bele biliyin tebieti haqqinda umumrelyativist qenaetlere gelmirdi Onun felsefesi tamamile eks meqsedi yeni tecrubede biliyin ozulunun dunyanin mohkem ontoloji strukturunun oldugunu ve intellektin onu derk etmeye qadir oldugunu subuta yetirmek meqsedini gudurdu Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru aciq melumat platformasi 2011 lt a href https wikidata org wiki Track Q193563 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19938912 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P268 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q54837 gt lt a gt 1 2 3 4 5 6 MacTutor History of Mathematics archive lt a href https wikidata org wiki Track Q547473 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P1563 gt lt a gt 1 2 3 4 5 6 Encyclopaedia Britannica lt a href https wikidata org wiki Track Q5375741 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P1417 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2450 gt lt a gt Find a Grave 1995 lt a href https wikidata org wiki Track Q63056 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P535 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2025 gt lt a gt David Ray Griffin Reenchantment Without Supernaturalism A Process Philosophy of Religion Ithaca Cornell University Press 2001 vii Menbe Redakte http felsefedunyasi org site name kitab amp nov jurnal amp dil azMenbe https az wikipedia org w index php title Vaythed Alfred Nort amp oldid 5970479, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.