Türkmənşifahi xalq ədəbiyyatının ən geniş yayaılmış janrıdastanlardır. Türkmənlər bu janrı “dessan”, “epos”, “anonim dessan”, “avtorlu dessan” və s. kimi terminlərlə adlandırırlar. Beymuhammet Ataliyeviç Garriyev1947-ci ildə dastanları belə təsnif etmişdir:
1. Qəhrəmanlıq dastanları:
“Goroğlu”, “Yusup-Ahmet”, “Alı bey Balı bey”, “Dövletyar” və s. dastanlarda türkmənlərin tarixi, qəhrəmanlıq keçmişi, yadellilərə qarşı mübarizəsi bədii əksini tapmışdır. Qəhrəmanlıq dastanlarında qəhrəmanın doğumu, ad alması, təlim və tərbiyəsi, ata-silaha yiyələnməsi, yaxınları ilə vidalaşaraq düşmənlərinə qarşı mübarizəyə qalxması və sairədən bəhs edilir.
2. Məhəbbət dastanları:
“Şahsenem bile Qarip”, “Yusup bile Züleyxa”, “Zöhre bile Tahir”, “Gül-Senuber”, “Necep oğlan”, “Aslı bile Kerem”, “Xuyrlukqa-Xemra”, “Sayatlı Xemra” və s. dastanlarında əsas süjet məhəbbət üzərində qurulmuşdur. Bu əsərlərdə qəhrəmanın aşiq olması, sevgilisinə qovuşmaq üçün yola çıxması və yolçuluğu zamanı qarşısına çıxan maneələrdən bəhs edilir.
3. Dini dastanlar
İslamiyyətin qəbulundan sonra türk dastan ənənəsinə bu dinlə bağlı bir çox motivlər daxil olmuşdur. Bu mövzuda yaranan dastanlar əsasən Həzrət Əli və digər müqəddəslərin adı ilə bağlıdır. “Baba Rövşən”, “Zeynelarap ve Muhemmethanapye”, “Kırk hedis” və s. dastanlarında türkmənlərə məxsus dini baxışlar üstünlük təşkil edir. Türkmən xalq ədəbiyyatının incisi “Göroğlu” baxşılar tərəfindən ən çox ifa olunan qəhrəmanlıq dastanıdır. Bu eposda real hadisələrlə yanaşı, mifoloji ünsürlər üstünlük təşkil edir və obrazlar türkmən ruhuna uyğunlaşdırılmışdır. “Göroğlu” dastanının qəhrəmanı ətrafına topladığı qırx igidlə vətənini, xalqını bəlalardan qoruyur, bu yolda dəfələrlə ölüm-dirim savaşına girir. Dastan qəhrəmanlarının səfər etdikləri ərazilər içərisində Türkmənistanla yanaşı, Qafqaz, Azərbaycan və Gürcüstan coğrafiyasına aid yerlər də vardır. Epos ənənəvi olaraq nəsr və nəzm hissələrindən ibarətdir. Türkmən məhəbbət dastanları təxminən XVI-XVII əsrlərdə yaranmışdır. Bu dastanlarda real həyat hadisələrilə mifik elementlər bir-birilə sıx bağlıdır.
Qaynaqlar
1. “Göroğly”, Türkmen Dövlet Neşriyat Gulluğu, Aşgabat, 2012
3. Şahin H. Türkmen destanları ve destançılıq geleneği, Konya, 2010
Avqust 12, 2021
türkmən, dastanları, türkmən, şifahi, xalq, ədəbiyyatının, geniş, yayaılmış, janrı, dastanlardır, türkmənlər, janrı, dessan, epos, anonim, dessan, avtorlu, dessan, kimi, terminlərlə, adlandırırlar, beymuhammet, ataliyeviç, garriyev1947, ildə, dastanları, belə,. Turkmen sifahi xalq edebiyyatinin en genis yayailmis janri dastanlardir Turkmenler bu janri dessan epos anonim dessan avtorlu dessan ve s kimi terminlerle adlandirirlar Beymuhammet Ataliyevic Garriyev1947 ci ilde dastanlari bele tesnif etmisdir 1 Qehremanliq dastanlari Goroglu Yusup Ahmet Ali bey Bali bey Dovletyar ve s dastanlarda turkmenlerin tarixi qehremanliq kecmisi yadellilere qarsi mubarizesi bedii eksini tapmisdir Qehremanliq dastanlarinda qehremanin dogumu ad almasi telim ve terbiyesi ata silaha yiyelenmesi yaxinlari ile vidalasaraq dusmenlerine qarsi mubarizeye qalxmasi ve saireden behs edilir 2 Mehebbet dastanlari Sahsenem bile Qarip Yusup bile Zuleyxa Zohre bile Tahir Gul Senuber Necep oglan Asli bile Kerem Xuyrlukqa Xemra Sayatli Xemra ve s dastanlarinda esas sujet mehebbet uzerinde qurulmusdur Bu eserlerde qehremanin asiq olmasi sevgilisine qovusmaq ucun yola cixmasi ve yolculugu zamani qarsisina cixan maneelerden behs edilir 3 Dini dastanlarIslamiyyetin qebulundan sonra turk dastan enenesine bu dinle bagli bir cox motivler daxil olmusdur Bu movzuda yaranan dastanlar esasen Hezret Eli ve diger muqeddeslerin adi ile baglidir Baba Rovsen Zeynelarap ve Muhemmethanapye Kirk hedis ve s dastanlarinda turkmenlere mexsus dini baxislar ustunluk teskil edir Turkmen xalq edebiyyatinin incisi Goroglu baxsilar terefinden en cox ifa olunan qehremanliq dastanidir Bu eposda real hadiselerle yanasi mifoloji unsurler ustunluk teskil edir ve obrazlar turkmen ruhuna uygunlasdirilmisdir Goroglu dastaninin qehremani etrafina topladigi qirx igidle vetenini xalqini belalardan qoruyur bu yolda defelerle olum dirim savasina girir Dastan qehremanlarinin sefer etdikleri eraziler icerisinde Turkmenistanla yanasi Qafqaz Azerbaycan ve Gurcustan cografiyasina aid yerler de vardir Epos enenevi olaraq nesr ve nezm hisselerinden ibaretdir Turkmen mehebbet dastanlari texminen XVI XVII esrlerde yaranmisdir Bu dastanlarda real heyat hadiselerile mifik elementler bir birile six baglidir Qaynaqlar Redakte1 Gorogly Turkmen Dovlet Nesriyat Gullugu Asgabat 20122 Xuyrlukqa Xemra Sayatli Xemra Turkmen soyqi dessanlari Moskva 19713 Sahin H Turkmen destanlari ve destanciliq gelenegi Konya 2010Menbe https az wikipedia org w index php title Turkmen dastanlari amp oldid 4402529, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
