Yeni Dil Hərəkatı — Gənc Qələmlərin həyata keçirdiyi dildə sadələşmə hərəkatıdır.
“Gənc Qələmlər” dərgisi ətrafında toplanıb, “Yeni dil” hərəkatını başladanlar da dövrün türkçülük hərəkatını yürüdən sənət və fikir adamlarıdır. Türkcənin sadələşməsi məsələsində ən qalıcı addımı “Yeni dilçilər” atdılar. 1911-ci ildə Selanikdə “Gənc Qələmlər” dərgisi ətrafında toplaşan “Yeni dilçilər” ilk dəfə “Milli ədəbiyyat” anlayışını da ortaya atmışdılar. Ömər Seyfəddin və Ziya Göyalpın başçılığı ilə Gənc Qələmlər və Yeni Dil hərəkatı “Milli bir ədəbiyyat milli bir dillə yaradıla bilər” fikrini ortaya atıb, Türkcənin sadələşməsi üçün bu əsasları qəbul və elan etmişdilər:
Ərəbcə və farsca dil qaydalarını işlətməməli və bu qaydalarla yaradılan tərkiblər aradan götürülməli.
Ərəbcə və farsca sözlər türkcədə deyildiyi kimi yazılmalı.
Başqa türk şivələrindən sözlər alınmamalı.
İstanbul şivəsi əsas götürülərək yeni bir yazı dilinin meydana gətirilməsi.
Dil və ədəbiyyatın şərq-qərb təqlidçiliyindən uzaqlaşdırılması.
Türk şair, yazıçı və fikir adamları arasında qısa zamanda yayılan bu yeni dil və milli ədəbiyyat anlayışı bir ədəbiyyat axını halını alıb və dövrün bütün şair və yazıçıları bu anlayışla əsərlər yaratmışlar. Bu dönəmdə sadə dillə əsər yazan şair və yazıçılardan bəziləri bunlardır: Ziya Göyalp, Ömər Seyfəddin, Faruq Nafiz, Xalid Fəxri, Orxon Seyfi, Yusuf Ziya, Ənis Behiç, Xalidə Ədib, Yaqub Qədri, Rəfiq Xalid, Rəşad Nuri, Yəhya Kamal; Türkçü hərəkatın içində olmayan Məhmət Akif, Süleyman Nazif və digərləri.
Çağdaş türkcənin sadələşməsi və inkişafında “Yeni dil” hərəkatı ilk dövr, başlanğıc dövr olaraq düşünülsə, ikinci dövr də 1930-cu illərdə başlayan “Dil İnqilabı” dövrüdür. Bu dövrdə Atatürkün başçılığı ilə türkcəyə dövlət əli uzandı, sadələşmə və türkcəçilik bir “dövlət siyasəti” halına gətirildi. 1928-ci ildə Latın əlifbasının qəbulu və 1932-ci ildə Türk Dili Tədqiq Cəmiyyətinin və 1936-cı ildə Türk Dili Qurumunun yaradılması türkcənin sadələşdirilməsi və zənginləşdirilməsi ilə yanaşı, onun araşdırılması və incələnməsini də təmin etmişdir.
İstinadlar
↑ "Genç Kalemler - Yeni Lisan Hareketi" (türk. ). turkedebiyati.org. 17 May 2019 tarixində .
Avqust 12, 2021
yeni, hərəkatı, gənc, qələmlərin, həyata, keçirdiyi, dildə, sadələşmə, hərəkatıdır, gənc, qələmlər, dərgisi, ətrafında, toplanıb, yeni, hərəkatını, başladanlar, dövrün, türkçülük, hərəkatını, yürüdən, sənət, fikir, adamlarıdır, türkcənin, sadələşməsi, məsələsi. Yeni Dil Herekati Genc Qelemlerin heyata kecirdiyi dilde sadelesme herekatidir Genc Qelemler dergisi etrafinda toplanib Yeni dil herekatini basladanlar da dovrun turkculuk herekatini yuruden senet ve fikir adamlaridir Turkcenin sadelesmesi meselesinde en qalici addimi Yeni dilciler atdilar 1911 ci ilde Selanikde Genc Qelemler dergisi etrafinda toplasan Yeni dilciler ilk defe Milli edebiyyat anlayisini da ortaya atmisdilar Omer Seyfeddin ve Ziya Goyalpin basciligi ile Genc Qelemler ve Yeni Dil herekati Milli bir edebiyyat milli bir dille yaradila biler fikrini ortaya atib Turkcenin sadelesmesi ucun bu esaslari qebul ve elan etmisdiler 1 Erebce ve farsca dil qaydalarini isletmemeli ve bu qaydalarla yaradilan terkibler aradan goturulmeli Erebce ve farsca sozler turkcede deyildiyi kimi yazilmali Basqa turk sivelerinden sozler alinmamali Istanbul sivesi esas goturulerek yeni bir yazi dilinin meydana getirilmesi Dil ve edebiyyatin serq qerb teqlidciliyinden uzaqlasdirilmasi Turk sair yazici ve fikir adamlari arasinda qisa zamanda yayilan bu yeni dil ve milli edebiyyat anlayisi bir edebiyyat axini halini alib ve dovrun butun sair ve yazicilari bu anlayisla eserler yaratmislar Bu donemde sade dille eser yazan sair ve yazicilardan bezileri bunlardir Ziya Goyalp Omer Seyfeddin Faruq Nafiz Xalid Fexri Orxon Seyfi Yusuf Ziya Enis Behic Xalide Edib Yaqub Qedri Refiq Xalid Resad Nuri Yehya Kamal Turkcu herekatin icinde olmayan Mehmet Akif Suleyman Nazif ve digerleri 1 Cagdas turkcenin sadelesmesi ve inkisafinda Yeni dil herekati ilk dovr baslangic dovr olaraq dusunulse ikinci dovr de 1930 cu illerde baslayan Dil Inqilabi dovrudur Bu dovrde Ataturkun basciligi ile turkceye dovlet eli uzandi sadelesme ve turkcecilik bir dovlet siyaseti halina getirildi 1928 ci ilde Latin elifbasinin qebulu ve 1932 ci ilde Turk Dili Tedqiq Cemiyyetinin ve 1936 ci ilde Turk Dili Qurumunun yaradilmasi turkcenin sadelesdirilmesi ve zenginlesdirilmesi ile yanasi onun arasdirilmasi ve incelenmesini de temin etmisdir 1 Istinadlar Redakte 1 2 3 Genc Kalemler Yeni Lisan Hareketi turk turkedebiyati org 17 May 2019 tarixinde arxivlesdirilib Menbe https az wikipedia org w index php title Yeni Dil Herekati amp oldid 5466148, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
