Türkiyə çərkəzləri ya da Türkiyədəki çərkəzlər (çərkəzcə:Тыркуе aдыгэхэр) — XIX əsrdə Çərkəz bölgəsinin Rusiya imperiyası tərəfindən ələ keçirilməsindən sonra başladılan Çərkəz sürgünü adlı etnik təmizləmə hərəkatında Şimali Qafqazdan Osmanlı imperiyası torpaqlarına gələn çərkəzlərin daha sonra yaradılan Türkiyə sərhədləri daxilində qalan qismidir.
Türkiyədəki çərkəzlərin dəqiq sayı bilinməməkdədir. Bir çox etnik çərkəz çərkəz dilini bilmir və özünü sadəcə türk olaraq təqdim edir.
Türkiyədəki çərkəzlər içində dillərini ən yaxşı qoruyan qrup əsasən Kayseri və Sivasa bağlı kəndlər olan Uzunyayla ilə Maraş-Göksun ilçəsində yaşayan kabardeylərdir. TRT-3 televiziya kanalında dövlət tərəfindən yayımlanan ilk çərkəz dili də bu kəndin sakinlərinin danışdığı şərq çərkəzcəsidir.
Çərkəz adı Qafqazda çərkəzcə danışan ləhcə qrupunun qərb çərkəzcəsi və şərq çərkəzcəsi olmaqla iki qolunu təşkil edən şimali qafqazlıları təmsil edərkən, Türkiyədə (və keçmiş Osmanlı coğrafiyasında) isə bunlardan əlavə, abazalar, çeçenlər, abxazlar, osetinlər, qaraçaylılar və balkarlar kimi fərqli dil ailələrindən olan toplumları da bildirmək üçün istifadə edilir.
Boyları
Türkiyədəki bütün Çərkəz boyları İstanbulda da yaşasa da, Anadoluda çoxluq formada yaşadıqları bölgələr bunlardır:
1965-ci il siyahıyaalmasına görə, çərkəz dilini ana dili kimi danışanlar faiz nisbəti ilə ən çox Kayseridə olmuşdur. Onlar burada ümumi əhalinin 3.2 faizini təşkil etmişdir. Sonrakı yerlərdə 1.2 faiz göstərici ilə Tokat, 1.0 faizlik göstərici ilə Qəhrəmanmaraş gəlmişdir.
Əxlat çərkəzləri
Türkiyənin ən şərqindəki Çərkəz diasporası Əxlatda yaşamaqdadır. Şapsuq çərkəzlərindən olan Əxlat çərkəzlərinin əvvəldən 8–9 əddə olan kənd sayı hal-hazırda birə düşmüşdür. Bu kənd Adilcevazda yerləşir. Buradakı çərkəzlərin çoxu Əxlatın mərkəzində yaşamaqdadır.
Dərnək
Türkiyə çərkəzlərinin ən böyük dərnək strukturu olan Qafqaz Dərnəkləri Federasiyası eyni zamanda Dünya Çərkəz Birliyi təşkilatının qurucu üzvüdür.
KONDA Research and Consultancy, Social Structure Survey 2006 2010-10-30 at the Wayback Machine
Heinz Kloss & Grant McConnel, Linguistic composition of the nations of the world, vol,5, Europe and USSR, Québec, Presses de l'Université Laval, 1984, ISBN2-7637-7044-4
, Unrepresented Nations and Peoples Organization, 2010-11-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
"Biz Çerkesler" (PDF). www.circassian.us. 28 fevral 2020 tarixində (PDF).
Gülüzar Altın və Meryem Gümüş. (PDF). 2014-01-04 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
"Irak Çerkesleri (Çeçenler, Dağıstanlılar, Adigeler)". Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi.
Fuat Dündar, Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar, 2000
September 18, 2021
türkiyə, çərkəzləri, türkiyədəki, çərkəzlər, çərkəzcə, Тыркуе, aдыгэхэр, əsrdə, çərkəz, bölgəsinin, rusiya, imperiyası, tərəfindən, ələ, keçirilməsindən, sonra, başladılan, çərkəz, sürgünü, adlı, etnik, təmizləmə, hərəkatında, şimali, qafqazdan, osmanlı, imper. Turkiye cerkezleri ya da Turkiyedeki cerkezler cerkezce Tyrkue adygeher XIX esrde Cerkez bolgesinin Rusiya imperiyasi terefinden ele kecirilmesinden sonra basladilan Cerkez surgunu adli etnik temizleme herekatinda Simali Qafqazdan Osmanli imperiyasi torpaqlarina gelen cerkezlerin daha sonra yaradilan Turkiye serhedleri daxilinde qalan qismidir 1 2 3 Turkiye cerkezleri Yasadigi erazilerButun Turkiye boyuncaDiliTurk dili Cerkez dili Cecen dili Qumuq dili ve s DiniSunni muselman Xristianliq Pravoslav Mundericat 1 Haqqinda 2 Boylari 3 Demoqrafiya 4 Exlat cerkezleri 5 Dernek 6 Hemcinin bax 7 IstinadlarHaqqinda RedakteTurkiyedeki cerkezlerin deqiq sayi bilinmemekdedir Bir cox etnik cerkez cerkez dilini bilmir ve ozunu sadece turk olaraq teqdim edir Turkiyedeki cerkezler icinde dillerini en yaxsi qoruyan qrup esasen Kayseri ve Sivasa bagli kendler olan Uzunyayla ile Maras Goksun ilcesinde yasayan kabardeylerdir TRT 3 televiziya kanalinda dovlet terefinden yayimlanan ilk cerkez dili de bu kendin sakinlerinin danisdigi serq cerkezcesidir Cerkez adi Qafqazda cerkezce danisan lehce qrupunun qerb cerkezcesi ve serq cerkezcesi olmaqla iki qolunu teskil eden simali qafqazlilari temsil ederken Turkiyede ve kecmis Osmanli cografiyasinda ise bunlardan elave abazalar cecenler abxazlar osetinler qaracaylilar ve balkarlar kimi ferqli dil ailelerinden olan toplumlari da bildirmek ucun istifade edilir 4 5 6 Boylari RedakteTurkiyedeki butun Cerkez boylari Istanbulda da yasasa da Anadoluda coxluq formada yasadiqlari bolgeler bunlardir 7 Abadzexler Sinop Tokat Balikesir Sakarya Akyazi ilcesi Sapsuqlar Samsun Balikesir Bolu Aydin Sakarya Bursa Ubixlar Balikesir Bolu Sakarya Samsun Ordu Bjeduglar Canaqqala Biqa ilcesi etrafi Hatukaylar Kayseri Bilecik Cemguylar Duzce Mahoslar Samsun Alacam ilcesi Kabardalilar Kayseri Tokat Sivas Qehremanmaras Besleneyler Corum AmasiyaDemoqrafiya RedakteTurkiyede cerkezdilli ehali 8 Year Ana dili kimi Ikinci dil kimi Umumi Turkiye ehalisi Faiz nisbeti1927 95 901 0 95 901 13 629 488 0 701935 91 972 14 703 106 675 16 157 450 0 661945 66 691 9 779 76 470 18 790 174 0 411950 75 837 0 75 837 20 947 188 0 361955 77 611 22 861 100 407 24 064 763 0 421960 63 137 65 061 128 198 27 754 820 0 461965 58 339 48 621 106 960 31 391 421 0 341965 ci il siyahiyaalmasina gore cerkez dilini ana dili kimi danisanlar faiz nisbeti ile en cox Kayseride olmusdur Onlar burada umumi ehalinin 3 2 faizini teskil etmisdir Sonraki yerlerde 1 2 faiz gosterici ile Tokat 1 0 faizlik gosterici ile Qehremanmaras gelmisdir Exlat cerkezleri RedakteTurkiyenin en serqindeki Cerkez diasporasi Exlatda yasamaqdadir Sapsuq cerkezlerinden olan Exlat cerkezlerinin evvelden 8 9 edde olan kend sayi hal hazirda bire dusmusdur Bu kend Adilcevazda yerlesir Buradaki cerkezlerin coxu Exlatin merkezinde yasamaqdadir Dernek RedakteTurkiye cerkezlerinin en boyuk dernek strukturu olan Qafqaz Dernekleri Federasiyasi eyni zamanda Dunya Cerkez Birliyi teskilatinin qurucu uzvudur Hemcinin bax RedakteIraq cerkezleri Adiqlar Cerkez soyqirimiIstinadlar Redakte KONDA Research and Consultancy Social Structure Survey 2006 Arxivlesdirilib 2010 10 30 at the Wayback Machine Heinz Kloss amp Grant McConnel Linguistic composition of the nations of the world vol 5 Europe and USSR Quebec Presses de l Universite Laval 1984 ISBN 2 7637 7044 4 Circassia Unrepresented Nations and Peoples Organization 2010 11 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Biz Cerkesler PDF www circassian us 28 fevral 2020 tarixinde arxivlesdirilib PDF Guluzar Altin ve Meryem Gumus Cerkeslerde kasenlik adeti uzerne sosyolojik bir inceleme Eskisehir orneklemi PDF 2014 01 04 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Irak Cerkesleri Cecenler Dagistanlilar Adigeler Ortadogu Stratejik Arastirmalar Merkezi Seral Celik 1989 TURKIYE DEKI CERKESLER KAF DAGI NA DONSEK MI Hurriyet Karadeniz seh 11 Fuat Dundar Turkiye Nufus Sayimlarinda Azinliklar 2000Menbe https az wikipedia org w index php title Turkiye cerkezleri amp oldid 5744439, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
