fbpx
Wikipedia

Turfan

Turfan (uyğ. تۇرپان, çin. sadə. 吐鲁番, pinyin: Tulufán) — Çinin Sinzyan-Uyğur Muxtar Rayonunda şəhər dairəsi. Ərazisi — 69,3 min. km². Dairənin hökuməti Qaoçan rayonunda yerləşir.

Turfan
42°57′00″ şm. e. 89°10′56″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 69.759,31 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 622.903 nəf. (2010)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +86 995
Poçt indeksi 838000
Nəqliyyat kodu 新K
tlf.gov.cn
Xəritəni göstər/gizlə
Turfan
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Tarim hövzəsi III əsrdə
Turfanlı buddist uyğur kralı nökərləri tərəfindən müşayət olunur. Dunxuandakı Moqao mağaralında təsvir olunub.

Relyefi

Qərbində Toksun bölgəsi, şimalqərbində Urumçi şəhəri, şimalında Jimisar bölgəsi və Quçung bölgəsi, şərqində Piçan bölgəsi, şimalında Lopnur bölgəsisi ilə həmsərhəddir.

Qəsəbə və kəndləri

Turfan şəhəri, iki məhəllə komitəsi (社区居民委员会; jūmínwěiyuánhùi), iki qəsəbə (镇 zhèn), yeddi çöl qışlağı (乡 xiāng) və üç özəl çöl qışlağı (虚拟乡) kimi məntəqələrdən ibarətdir.

Coğrafya və İqlim

Turfan şəhəri Turfan hövzəsinin şimal kənarında qurulmuş, hövzənin ən çuxur yerində Ayding gölü, dəniz seviyəsindən 154,50 metr dərinlikdə olan bölgədə yerləşir. Beləcə Turfan dünyada Lut gölünden sonra ikinci çuxur olan hövzəsidır. Dünyanın ən isti bölgələrindən birisidir. Şərqi Türkistanda hava istiliyinin ən yüksək olduğu bir bölgədə qurulmuş olan Turfan, "Alov vahəsi" olaraq da adlandırılır.

Üzüm bağları ilə çevrili mərmər yolları ilə bütün kavlaklar birbirine bağlanmıştır. Halkı misafir perverdirlerdir. Turfan çok eskiden beri çok verimli bir vaha (Karez denilen kanal suyu ile beslenen) ve önemli bir ticaret merkezidir. Karez Turfan'da yaşayan insanların çok önemli bir buluşudur. Karez yerel Uygur dilinde "kaynak" anlamındadır. Tanrı Dağlarından eriyen kar suları, Karez denilen yer altı su kanalları ile Turfan Havzası'nı besler. Turfan'dan ortalama otuz kilometre güneydoğusundaki Gülbah köyünde Doğu Türkistan'ın en tatlı Kavun'u burada yetişir.

Tarix

Diğer verilen isimler: T'u-lu-fan, Turfan, T'u-lu-fan-chen, Tufan, T'u-lu-fan-hsien, Tourfan, Lukchun ve T'urfang.

Tarihsel olaraq İpek Yolunun şimal güzergahında, o zamanlarda Turfannın güneybatısında Korla ve Qaraşar Krallıkları ve güneydoğusunda da Qaraxoca (Gaochang) Krallığı bulunurdu.

Miladdan öncə, erkən II yüzyıllarında Yuezhi'ler və ya Rouzhi (Çincə: 月支, yuè zhī və ya ròu zhī; ayrıca 月氏, yuè shì veya ròu shì), ayrıca bilinir. Da Yuezhi və ya Da Rouzhi (Çincə: 大月支, dà yuè zhī veya dà ròu zhī, "büyük Yuezhi"; ayrıca Ta Yuezhi ya da Ta Rouzhi) Hunlardan şərqə Bəlxə doğru qaçırlar, sonradan Kuşan dövlətini qururlar.

Turfanın 10 km. qərbində Yamaz vadisinde milattan önce 108 - 450 yılları arasındaki dönemde eski krallıklara başkentlik yapmış tarihi Yarğol (Uygur Latin Yéziqi: Yarghol qedimki shehiri, Uyğur Pinyin Yéziqi: Yarƣol k̡ədimki xəhiri; eski ismi: Yarkhoto, Yarχoto) harabeleri bulunur.

Qaoçan Uyğur idikutluğuna (866 - 1209) Turfan qış aylarında, Beşbalık isə yay aylarında paytaxtlıq etmişdir.

Etnik tərkibi

Bu şəhər də diğər Şərqi Türkistan şəhərləri kimi aşırı miqdarda Xan Çinlilərin köçünə məruz qalıb, Uyğurlar azlığa düşürülmüşdür.

Turfan (şəhər)də yaşayan 2000-ci il sayımına göre xalqlar:

Etnik qrup Nüfus Faiz (%)
Uyğurlar 177.106 70,38%
Xanlar 55.238 21,95%
Hui 18.482 7,34%
Tujia 182 0,07%
Mancurlar 132 0,05%
Tu 98 0,04%
Monqol 77 0,03%
Tibetlilər 70 0,03%
Qazax 56 0,02%
Miao 45 0,02%
Rus 33 0,01%
Zhuang 31 0,01%
Dongxiang 30 0,01%
diğerleri 72 0,03%

İnzibati bölgüsü

Turfan şəhər dairəsi şəhər tabeçiliyndə olan bir rayona və iki qəzaya bölünür:

 
# Status Ad Heroqriflər Pinyin Uyğur dili
(ərəb şrifti)
Uyğur dili
(latın şrifti)
Əhali
(2003
qeyd.)
Ərazi
(km²)
Sıxlıq
(/km²)
1 Rayon Qaoçan 高昌区 Gāochāng qū تۇرپان شەھىرى Qarahoja 260,000 13,690 19
2 Qəza Piçan
(Şanşan)
鄯善县 Shànshàn xiàn پىچان ناھىيىسى Pichan Nahiyisi 210,000 39,759 5
3 Qəza Toksun 托克逊县 Tuōkèxùn xiàn توقسۇن ناھىيىسى Toqsun Nahiyisi 110,000 16,171 7

Qalereya

İstinadlar

  1. Sixth National Population Census of the People's Republic of China
  2. CIA Dünya Olgu kitabı  (ing.)
  3. Turpan 2002-06-14 at the Wayback Machine  (ing.)
  4. Turfan 2002-06-14 at the Wayback Machine  (ing.)
  5. Turpan, China Page  (ing.)

Xarici keçidlər

  • Turfan (şehir) İklim arşivi  (ing.)

Həmçinin bax

  • Turfanlılar
  • Turfan hövzəsı
  • Turfan çökəyi

turfan, uyğ, تۇرپان, çin, sadə, 吐鲁番, pinyin, tulufán, çinin, sinzyan, uyğur, muxtar, rayonunda, şəhər, dairəsi, ərazisi, dairənin, hökuməti, qaoçan, rayonunda, yerləşir, ölkə, çintarixi, coğrafiyasısahəsi, saat, qurşağı, 00əhalisiəhalisi, nəf, 2010, rəqəmsal, . Turfan uyg تۇرپان cin sade 吐鲁番 pinyin Tulufan Cinin Sinzyan Uygur Muxtar Rayonunda seher dairesi Erazisi 69 3 min km Dairenin hokumeti Qaocan rayonunda yerlesir Turfan42 57 00 sm e 89 10 56 s u Olke CinTarixi ve cografiyasiSahesi 69 759 31 km Saat qursagi UTC 08 00EhalisiEhalisi 622 903 nef 2010 1 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 86 995Poct indeksi 838000Neqliyyat kodu 新Ktlf gov cnXeriteni goster gizle Turfan Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarim hovzesi III esrde Turfanli buddist uygur krali nokerleri terefinden musayet olunur Dunxuandaki Moqao magaralinda tesvir olunub Mundericat 1 Relyefi 2 Qesebe ve kendleri 3 Cografya ve Iqlim 4 Tarix 5 Etnik terkibi 6 Inzibati bolgusu 7 Qalereya 8 Istinadlar 9 Xarici kecidler 9 1 Hemcinin baxRelyefi RedakteQerbinde Toksun bolgesi simalqerbinde Urumci seheri simalinda Jimisar bolgesi ve Qucung bolgesi serqinde Pican bolgesi simalinda Lopnur bolgesisi ile hemserheddir Qesebe ve kendleri RedakteTurfan seheri iki mehelle komitesi 社区居民委员会 juminweiyuanhui iki qesebe 镇 zhen yeddi col qislagi 乡 xiang ve uc ozel col qislagi 虚拟乡 kimi menteqelerden ibaretdir Cografya ve Iqlim RedakteTurfan seheri Turfan hovzesinin simal kenarinda qurulmus hovzenin en cuxur yerinde Ayding golu deniz seviyesinden 154 50 2 metr derinlikde olan bolgede yerlesir Belece Turfan dunyada Lut golunden sonra ikinci cuxur olan hovzesidir Dunyanin en isti bolgelerinden birisidir Serqi Turkistanda hava istiliyinin en yuksek oldugu bir bolgede qurulmus olan Turfan Alov vahesi olaraq da adlandirilir Uzum baglari ile cevrili mermer yollari ile butun kavlaklar birbirine baglanmistir Halki misafir perverdirlerdir Turfan cok eskiden beri cok verimli bir vaha Karez denilen kanal suyu ile beslenen ve onemli bir ticaret merkezidir Karez Turfan da yasayan insanlarin cok onemli bir bulusudur 3 Karez yerel Uygur dilinde kaynak anlamindadir 4 Tanri Daglarindan eriyen kar sulari Karez denilen yer alti su kanallari ile Turfan Havzasi ni besler Turfan dan ortalama otuz kilometre guneydogusundaki Gulbah koyunde Dogu Turkistan in en tatli Kavun u burada yetisir Tarix RedakteDiger verilen isimler T u lu fan Turfan T u lu fan chen Tufan T u lu fan hsien Tourfan Lukchun ve T urfang 5 Tarihsel olaraq Ipek Yolunun simal guzergahinda o zamanlarda Turfannin guneybatisinda Korla ve Qarasar Kralliklari ve guneydogusunda da Qaraxoca Gaochang Kralligi bulunurdu Miladdan once erken II yuzyillarinda Yuezhi ler ve ya Rouzhi Cince 月支 yue zhi ve ya rou zhi ayrica 月氏 yue shi veya rou shi ayrica bilinir Da Yuezhi ve ya Da Rouzhi Cince 大月支 da yue zhi veya da rou zhi buyuk Yuezhi ayrica Ta Yuezhi ya da Ta Rouzhi Hunlardan serqe Belxe dogru qacirlar sonradan Kusan dovletini qururlar Turfanin 10 km qerbinde Yamaz vadisinde milattan once 108 450 yillari arasindaki donemde eski kralliklara baskentlik yapmis tarihi Yargol Uygur Latin Yeziqi Yarghol qedimki shehiri Uygur Pinyin Yeziqi Yarƣol k edimki xehiri eski ismi Yarkhoto Yarxoto harabeleri bulunur Qaocan Uygur idikutluguna 866 1209 Turfan qis aylarinda Besbalik ise yay aylarinda paytaxtliq etmisdir Etnik terkibi RedakteBu seher de diger Serqi Turkistan seherleri kimi asiri miqdarda Xan Cinlilerin kocune meruz qalib Uygurlar azliga dusurulmusdur Turfan seher de yasayan 2000 ci il sayimina gore xalqlar Etnik qrup Nufus Faiz Uygurlar 177 106 70 38 Xanlar 55 238 21 95 Hui 18 482 7 34 Tujia 182 0 07 Mancurlar 132 0 05 Tu 98 0 04 Monqol 77 0 03 Tibetliler 70 0 03 Qazax 56 0 02 Miao 45 0 02 Rus 33 0 01 Zhuang 31 0 01 Dongxiang 30 0 01 digerleri 72 0 03 Inzibati bolgusu RedakteTurfan seher dairesi seher tabeciliynde olan bir rayona ve iki qezaya bolunur Status Ad Heroqrifler Pinyin Uygur dili ereb srifti Uygur dili latin srifti Ehali 2003 qeyd Erazi km Sixliq km 1 Rayon Qaocan 高昌区 Gaochang qu تۇرپان شەھىرى Qarahoja 260 000 13 690 192 Qeza Pican Sansan 鄯善县 Shanshan xian پىچان ناھىيىسى Pichan Nahiyisi 210 000 39 759 53 Qeza Toksun 托克逊县 Tuōkexun xian توقسۇن ناھىيىسى Toqsun Nahiyisi 110 000 16 171 7Qalereya Redakte Mogol sefirliyi Turfan Su Muzeyinde Turfanin su techizati sestemi modeli daglardan toplanan su torpagin alti ile ekin sahelerine yonlendirilir Alov daglarinin gorunusu Turfanin Gencler yolu QingNianLu adlanan kucesi uzum tenekleri meheccerleri ile kolgeye burunmus Turfanin Simal demiryolu vagzaliIstinadlar Redakte Sixth National Population Census of the People s Republic of China CIA Dunya Olgu kitabi ing Turpan Arxivlesdirilib 2002 06 14 at the Wayback Machine ing Turfan Arxivlesdirilib 2002 06 14 at the Wayback Machine ing Turpan China Page ing Xarici kecidler RedakteTurfan sehir Iklim arsivi ing Hemcinin bax Redakte Turfanlilar Turfan hovzesi Turfan cokeyi Vikianbarda Turfan ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Turfan amp oldid 6130799, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.