fbpx
Wikipedia

Tumanyan rayonu

Tumanyan rayonu, Allahverdi rayonu[Mənbə göstərin]Ermənistan SSRErmənistan Respublikası ərazisində mövcud olmuş rayon rayon (1930-1995)). Mərkəzi Tumanyan şəhəri olmuşdur.

Rayon
Tumanyan rayonu
Ölkə
İnzibati mərkəz Manas
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 09.09.1930
Ləğv edilib 11 aprel 1995
Əhalisi
Əhalisi 36 179 (1989) nəfər
Allahverdi rayonunun Uzunlar kəndi ərazisində qafqaz albanlarına məxsus qədim Uzunlar məbədi

Qərbi Azərbaycanın Loru mahalının Dağlıq Borçalı ərazisində yerləşirdi. Daha sonra Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasının tərkibində olmuşdur (1880-1921). 1930-cu il sentyabrın 9-da yaradılıb. 1969-cu il sentyabrın 19-na qədər Allahverdi rayonu, həmin tarixdən etibarən isə Tumanyan rayonu adlanıb. Ərazisi 1111 kv.km-dir. Rayon mərkəzi Tumanyan (1938-dən Allahverdi) şəhəridir. Rayon mərkəzindən İrəvan şəhərinə olan məsafə 191-km-dir. Rayon mərkəzindən Tona (dəyişdirilmiş adı Debed) çayı axıb gedir. 1988-ci ilə kimi Azərbaycan türklərinin yaşadıqları və həmin il tərk etməyə məcbur olduqları yaşayış yerləri: Böyük Ayrım, Kiçik Ayrım, Yuxarı Ağtala ,Aşağı Ağtala, Manas, Mədən qəsəbəsi, Şamlıq, Pədin, Cilizə, Ağtala stansiya qəsəbəsi.

Tarixi yer adları

Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin müxtəlif fərmanları ilə Allahverdi rayonu üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:

Qədim türk adı İndiki adı Dəyişdirilmə tarixi
Manas Allahverdi rayonu ...
Hacıdur Tsaxkaşat 03.01.1935
Sədibağlı Çkalov 22.02.1939
Uzunlar Odzun 30.09.1967
Allahverdi rayonu Tumanyan rayonu 19.09.1969
Qaçağan Arevadzor 25.01.1978

Tarixi

Tarixən Quqark əyalətinə daxil olmuşdur. Sonra (VIII-X əsrlərdə) Baqratilərin, Zakarianların, XI əsrdən sonra səlcuqların, monqol-tatarların tərkibinə daxil olmuş, XVIII əsrdə Nadir şah Əfşarın tabeliyi altında olmuşdur.

XIX əsr və XX əsrin əvvəllərində Tiflis quberniyasının Loru-Borçalı qəzasında, 1920-29 - cu illərdə Loru-Pəmbək qəzasının tərkibinə daxil olmuşdur. Borçalı çayının sahilində yerləşir. Qafqazın beş verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir.

Əhalisi

Əsas sakinləri azərbaycanlılar olmuşdur. Burada azərbaycanlılarla yanaşı, yunanlarermənilər də yaşamışdır. Ermənilər buraya 1828-ci ildən sonra köçürülmüşdür. 1831-ci ildə 24 nəfər azərbaycanlı, 1873 - cü ildə 143 nəfər azərbaycanlı, 70 nəfər erməni, 1886-cı ildə 132 nəfər azərbaycanlı, 46 nəfər erməni, 989 nəfər yunan, 1897-ci ildə 187 nəfər azərbaycanlı, 104 erməni, 1100 nəfər yunan yaşamışdır

1918-20-cı illərdə azərbaycanlılar öz doğma torpaqlarından ermənilər tərəfindən qovulmuşdur. 1920-ci il noyabrın 29-da indiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra azərbaycanlıların sağ qalanları geri qayıtmışlar. 1922-ci ildə 24 nəfər azərbaycanlı, 87 nəfər erməni, 1242 nəfər yunan, 1926-cı ildə 40 nəfər azərbaycanlı, 6563 nəfər erməni, 1500 nəfər yunan, 1931-ci ildə 272 nəfər azərbaycanlı, 538 nəfər erməni, 1351 nəfər yunan 1970-ci ildə 278 nəfər azərbaycanlı, 21835 nəfər erməni və yunan yaşamışdır.

Azərbaycanlılar 1988-ci ildə ermənilər tərəfindən qovulmuşlar. Yunanlar filiz mədənlərində işləmək üçün bura 1790-cı ildə gəlmişdir. Toponim borçalı türk tayfasına mənsub allahverdi etnonimi adı əsasında əmələ gəlmişdir

Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 19.IX.1969 - cu il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Tumanyan (erməni yazıçısı Hovanes Tumanyan) qoyulmuşdur.

  • Vahid Novruzov - Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasının həqiqi üzvü, iqtisad elmləri doktoru, Professor (2000)

İstinadlar

  1. . Archived from the original on 2014-12-22. İstifadə tarixi: 29 iyul 2015..
  2. "Aлaверди". Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддə]. I ҹилд: А – Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. сәһ. 211. (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char)
  3. "Ермәнистaн ССР хәритәси". Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддə]. IV ҹилд: ЕлдəҝəзИтабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. сәһ. 96–97. (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char)
  4. "Тумaнјан Һовһaнес". Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддə]. IX ҹилд: СпутникФронтон. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1986. сәһ. 370. (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char)
  5. Qorqodyan Z. 1831-1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, İrəvan, "Melkonyan fond", 1932, 188 səh.
  6. İbrahim Bayramov, QƏRBİ AZƏRBAYCANIN TÜRK MƏNŞƏLİ TOPONİMLƏRİBAKI – "Elm" - 2002

Xarici keçidlər

  • Qərbi Azərbaycan: azərbaycanlılara qarşı genosid demoqrafik statistika güzgüsündə 2015-11-16 at the Wayback Machine
  • Qərbi Azərbaycanın türk mənşəlli toponimləri 2014-09-04 at the Wayback Machine
  • Vandalizm: tarixi adlara qarşı soyqırımı. Bakı, "Təhsil", 2006, 92 səh.[ölü keçid]
  • İndiki Ermənistan qədim türk yurdu idi[ölü keçid]
  • Qərbi Azərbaycan ərazilərində yer adlarının soyqırımı[ölü keçid]

Həmçinin bax

tumanyan, rayonu, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, tumanyan, dəqiqləşdirmə, allahverdi, rayonu, mənbə, göstərin, ermənistan, ermənistan, respublikası, ərazisində, mövcud, olmuş, rayon, rayon, 1930, 1995, mərkəzi, tumanyan, şəhəri, olmuşdur, rayonölkə, e. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Tumanyan deqiqlesdirme Tumanyan rayonu 2 3 4 Allahverdi rayonu Menbe gosterin Ermenistan SSR ve Ermenistan Respublikasi erazisinde movcud olmus rayon rayon 1930 1995 Merkezi Tumanyan seheri olmusdur RayonTumanyan rayonuOlke ErmenistanInzibati merkez ManasTarixi ve cografiyasiYaradilib 09 09 1930Legv edilib 11 aprel 1995EhalisiEhalisi 36 179 1 1989 neferAllahverdi rayonunun Uzunlar kendi erazisinde qafqaz albanlarina mexsus qedim Uzunlar mebedi Qerbi Azerbaycanin Loru mahalinin Dagliq Borcali erazisinde yerlesirdi Daha sonra Tiflis quberniyasinin Borcali qezasinin terkibinde olmusdur 1880 1921 1930 cu il sentyabrin 9 da yaradilib 1969 cu il sentyabrin 19 na qeder Allahverdi rayonu hemin tarixden etibaren ise Tumanyan rayonu adlanib Erazisi 1111 kv km dir Rayon merkezi Tumanyan 1938 den Allahverdi seheridir Rayon merkezinden Irevan seherine olan mesafe 191 km dir Rayon merkezinden Tona deyisdirilmis adi Debed cayi axib gedir 1988 ci ile kimi Azerbaycan turklerinin yasadiqlari ve hemin il terk etmeye mecbur olduqlari yasayis yerleri Boyuk Ayrim Kicik Ayrim Yuxari Agtala Asagi Agtala Manas Meden qesebesi Samliq Pedin Cilize Agtala stansiya qesebesi Mundericat 1 Tarixi yer adlari 2 Tarixi 3 Ehalisi 4 Istinadlar 5 Xarici kecidler 6 Hemcinin baxTarixi yer adlari RedakteErmenistan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin muxtelif fermanlari ile Allahverdi rayonu uzre deyisdirilmis tarixi yer adlari Qedim turk adi Indiki adi Deyisdirilme tarixiManas Allahverdi rayonu Hacidur Tsaxkasat 03 01 1935Sedibagli Ckalov 22 02 1939Uzunlar Odzun 30 09 1967Allahverdi rayonu Tumanyan rayonu 19 09 1969Qacagan Arevadzor 25 01 1978Tarixi RedakteTarixen Quqark eyaletine daxil olmusdur Sonra VIII X esrlerde Baqratilerin Zakarianlarin XI esrden sonra selcuqlarin monqol tatarlarin terkibine daxil olmus XVIII esrde Nadir sah Efsarin tabeliyi altinda olmusdur XIX esr ve XX esrin evvellerinde Tiflis quberniyasinin Loru Borcali qezasinda 1920 29 cu illerde Loru Pembek qezasinin terkibine daxil olmusdur Borcali cayinin sahilinde yerlesir Qafqazin bes verstlik xeritesinde qeyd edilmisdir Ehalisi RedakteEsas sakinleri azerbaycanlilar olmusdur Burada azerbaycanlilarla yanasi yunanlar ve ermeniler de yasamisdir Ermeniler buraya 1828 ci ilden sonra kocurulmusdur 1831 ci ilde 24 nefer azerbaycanli 1873 cu ilde 143 nefer azerbaycanli 70 nefer ermeni 1886 ci ilde 132 nefer azerbaycanli 46 nefer ermeni 989 nefer yunan 1897 ci ilde 187 nefer azerbaycanli 104 ermeni 1100 nefer yunan yasamisdir 5 1918 20 ci illerde azerbaycanlilar oz dogma torpaqlarindan ermeniler terefinden qovulmusdur 1920 ci il noyabrin 29 da indiki Ermenistanda sovet hokumeti qurulandan sonra azerbaycanlilarin sag qalanlari geri qayitmislar 1922 ci ilde 24 nefer azerbaycanli 87 nefer ermeni 1242 nefer yunan 1926 ci ilde 40 nefer azerbaycanli 6563 nefer ermeni 1500 nefer yunan 1931 ci ilde 272 nefer azerbaycanli 538 nefer ermeni 1351 nefer yunan 1970 ci ilde 278 nefer azerbaycanli 21835 nefer ermeni ve yunan yasamisdir 6 Azerbaycanlilar 1988 ci ilde ermeniler terefinden qovulmuslar Yunanlar filiz medenlerinde islemek ucun bura 1790 ci ilde gelmisdir Toponim borcali turk tayfasina mensub allahverdi etnonimi adi esasinda emele gelmisdirErmenistan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin 19 IX 1969 cu il fermani ile adi deyisdirilib Tumanyan ermeni yazicisi Hovanes Tumanyan qoyulmusdur Vahid Novruzov Beynelxalq Ekoenergetika Akademiyasinin heqiqi uzvu iqtisad elmleri doktoru Professor 2000 Istinadlar Redakte Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 g Chislennost naseleniya soyuznyh respublik SSSR i ih territorialnyh edinic po polu Armyanskaya SSR po perepisi 1989 goda Ezhenedelnaya demograficheskaya gazeta Demoskop Weekly Archived from the original on 2014 12 22 Istifade tarixi 29 iyul 2015 Alaverdi Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasy 10 ҹildde I ҹild A Balzak Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1976 sәһ 211 invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char Ermәnistan SSR hәritәsi Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasy 10 ҹildde IV ҹild Eldeҝez Itabira Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1980 sәһ 96 97 invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char Tumanјan Һovһanes Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasy 10 ҹildde IX ҹild Sputnik Fronton Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1986 sәһ 370 invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char Qorqodyan Z 1831 1931 ci illerde Sovet Ermenistaninin ehalisi Irevan Melkonyan fond 1932 188 seh Ibrahim Bayramov QERBI AZERBAYCANIN TURK MENSELI TOPONIMLERIBAKI Elm 2002Xarici kecidler RedakteQerbi Azerbaycan azerbaycanlilara qarsi genosid demoqrafik statistika guzgusunde Arxivlesdirilib 2015 11 16 at the Wayback Machine Qerbi Azerbaycanin turk menselli toponimleri Arxivlesdirilib 2014 09 04 at the Wayback Machine Vandalizm tarixi adlara qarsi soyqirimi Baki Tehsil 2006 92 seh olu kecid Indiki Ermenistan qedim turk yurdu idi olu kecid Qerbi Azerbaycan erazilerinde yer adlarinin soyqirimi olu kecid Hemcinin bax RedakteQerbi Azerbaycan Azerbaycanlilarin Qerbi Azerbaycandan deportasiyasi Ermenilerin Cenubi Qafqaza kocurulmesiMenbe https az wikipedia org w index php title Tumanyan rayonu amp oldid 6044318, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.