fbpx
Wikipedia

Tulonun mühasirəsi

September 17, 2021

Tulonun mühasirəsi (18 sentyabr - 18 dekabr 1793-cü il) — Birinci Koalisiya müharibələri çərçivəsində Fransanın cənubundakı Toulon şəhərində müttəfiqlərin dəstəyi ilə baş tutan royalistlərin üsyanına qarşı respublikaçı qüvvələrin hərbi əməliyyatı. Bu Fransa inqilabı müharibələrinin epizodu ilə Napoleon Bonapartın karyerasında yüksəliş başlamışdır.

Tulonun mühasirəsi
Birinci Koalisiya müharibələri

Tulonun mühasirəsi (1793) - Jan-Antuan-Simon qalası
Tarix 18 sentyabr - 18 dekabr 1793-cü il
Yeri Tulon şəhəri və ətrafı
Səbəbi Fransa inqilabı
Nəticəsi Fransa respublikaçılarının qələbəsi
Münaqişə tərəfləri

Fransa Birinci Fransa Respublikası

Böyük Britaniya
Fransa Royalistləri
İspaniya Burbonları
Neapol Kralığı
Siciliya krallığı
Sardiniya krallığı

Komandan(lar)

Jan Fransua Karto
Fransua Amede Doppe
Jak Fransua Dyuqomer
Jan-Renne-Sezar-de-Sen-Jülyen
Napoleon Bonapart
Haqes Şarlot

Baron Diambert
Samuel Hud
Çarlez Ohara
Sidney Smit
Lord Mulqrave
Xuan de Lanqare
Federiko Qravine

Tərəflərin qüvvəsi

32000

Ümumilikdə 17 min,
Fransa Royalistləri 1,500
7000, 32 gəmi
6500 və 5 gəmi
Böyük Britaniya 2600 və 37 gəmi

Ölənlər və yaralananlar

1700 nəfər ölü və itkin düşənlər
Donanmanın 9 gəmisi limanda batırılmış, 4 gəmi, 7 freqat və 5 korvet düşmən əlinə keçmişdir

1500 nəfər ölü və itki düşənlər
Böyük Britaniya700 ölü və itkin düşənlər
200 nəfər ölü və itkin düşənlər
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

1793-cü il fevralın 1-də Fransız inqilabçıları İngiltərə ilə, martın 7-də - İspaniya ilə müharibəyə başladılar. Bundan sonra may ayında Toulonda toplaşan bir qrup kral tərəfdarı respublikaya qarşı üsyan qaldırdı. 1793-cü ilin yay ayları, Fransa inqilabının dördüncü ilinin başlanğıcı idi. Anarxiyanın bir addımlığında olan, bir il öncə respublika elan olunan Fransada Yakobinlərin ekstrimist siyasi eksperimentləri dövrü idi. Mərkəzçilərə başçılıq edən Robespyerin mühüm siyasi gücə çevrildiyi, iyulun 23-də solçu Maratın gənc jirondist tərəfindən sui-qəsdə qurban getdiyi bu yay günlərinin davamında cərəyan edəcək hadisələr nəinki Fransanın, bütün Avropanın taleyinə köklü şəkildə təsir eləmişdir. Mübahisəli şəxsiyyət olan Robespyerin radikal siyasi fikirləri və davamında inqilabın düşməni ola biləcək hər kəsin kütləvi terrora məruz qalması xalqı dəhşətə gətirmişdi. Yeni respublikada birliyi təmin etmək ümidi ilə Milli Konvent Habsburqlara müharibə elan etmişdi. Fransadakı hadisələr Avropa monarxlarını çox narahat edirdi və bu siyasi dəyişikliklər Prusiya ilə də müharibəyə səbəb oldu. İspaniya və Portuqaliyanın yanvarın əvvəlində, 1793-cü il yanvarın 21-də kralın gilyotin ilə öldürülməsindən sonra isə Britaniya da Fransaya qarşı müharibəyə qoşulur. Kütləvi terrorlara qarşı daxildə açıq üsyanlar başlamışdı. Hər tərəfdən müharibə təhdidi altında olan ölkəni bunlar az deyilmiş kimi daxildə də zərbə gözləyirdi. Bu zərbə isə Tulon şəhərinin respublikaya qarşı üsyana qalxması oldu.

Mühasirə

 
Tulon şəhərinin limanı, 1793-cü il qravürü.

Tulona doğru hərəkət edən respublika ordusu generalları əvvəlcədən klassik mühasirə taktikasından istifadə etmək istəyirdilər. Sonra isə ümumi hücumla şəhəri tutmağı planlaşdırırdılar. Lakin onların bunun üçün həm kifayyət qədər qüvvəsi yox idi. Həm də şəhərdəkilər istənilən vaxt kömək alaraq qüvvələrini möhkəmləndirə bilərdilər. Qeyd edək ki, Fransa donanmasının üçdə biri Tulonda idi və donanma üçün burdakı baza həyati önəmə sahib idi. Tulon limanında Fransa donanmasının 26 döyüş gəmisi lövbər salmışdı. Bundan əlavə qiyamçıların qələbəsi digər bölgələr üçün də pis örnək ola bilərdi. Daha bir səbəb həm də Avropada üçüncü ən böyük donnanmanın əldən çıxmasına yol vermək olmazdı.

Avqust ayında üsyançılar Fransanın əzəli düşməni ingilis donanmasını limana buraxırlar. Admiral Lord Hud komandanlığında ingilislər güllə belə atmadan Fransanın Aralıq dənizindəki gücünü sıfıra endirirlər. Bu, mükəmməl icra olunmuş ələ keçirmədən dərhal sonra ətraf bölgələrdəki fransız qoşunları təcili Tulonun ətrafında toplanır. 19 minlik ordu şəhəri mühasirəyə alır. Ordudan qaçan vəya qaçmalı olan royalistlər zabit heyətində böyük çatışmamazlıqlar yaratmışdı. Tulonu geri almaq üçün general Fransua Amede Doppenin komandanlığı ilə 5000 minlik dəstə də mühasirəçilərə qoşulur.

Tulonu mühasirəyə alan ordunun komandiri Jan-Fransua Karto sadiq respublikaçı olsa da peşəsi rəssamlıq idi. XVI Lüdovikin rəsmini də çəkmişdi. Lakin bu qədər tədbirlərə baxmayaq, nəticə yox idi. Vəziyyət yalnız gənc Napoleon Bonapartın ordu qərargahına cəlb olunması ilə dəyişdi.

  Bonapartın ləyaqətini təsvir etmək üçün sözüm yoxdur: çox texniki bacarıq, bərabər dərəcədə zəka və həddindən artıq cəlbedicilik.
Tulonun mühasirəsində iştirak edən general Jak Fransua Dyuqomer
  

Napoleonun buraya gəlməsi də maraqlı tarixçəyə malikdir. Belə ki, Parisdə Milli Konventdə Korsikadan deputat olan Antuan Saliceti ağır yaralanan artilleriya komandirinin yerinə öz həmyerlisini məsləhət görür. O 24 yaşındakı kapitan Napoleon Bonapart idi. Bonapart yaxşı təhsilli və peşəkar əsgər olsa da döyüş təcrübəsi yox idi. Bir müddət siyasətlə məşğul olan, ordudan xaric olunub sonra yenidən geri alınan Napoleon ‘‘Le Souper de Beaucaire’’ adlı broşür çap etdirmişdi. General Karto, Salicetinin namizədinə razılığını verir və 1793-cü il 16 sentyabr tarixində Napoleon artilleriya komandiri təyin olunur.

 
Napoleon Tulonun mühasirəsində

Tulon şəhərinin möhkəm müdafiəsi var idi. Ətrafı divarla çevrili olan liman və ümumi ərazidəki digər qala və istehkamlardan əlavə 2600 britaniyalı, 6000 ispan, 6000 neapol və 800 sardiniyalı əsgər var idi. Artilleriya gücü olmadan şəhəri geri almaq mümkünsüz görsənirdi. Artilleriya komandiri olduqdan sonra Napoleonun əlində az sayda top, barut çatışmamazlığı, güllə çatışmamazlığı və peşəkar topçuların yoxluğu kimi problemlər işi daha da çətinləşdirirdi. O, tükənmək bilməyən dinamikliyi ilə qısa müddətdə piyadalardan təlimlər ilə atilleriya heyəti qurmağa başlayır və bacardığı qədər istifadə olunmayan topları düzəltdirməyə çalışırdı. Bunun üçün o yaxınlıqda dəmir sexi qurmuşdu. Marseldən 100 min qum torbası gətizdirib yeni artilleriya batareyaları qurdurur. Napoleonun bu səylərindən sonra onun artıq 64 zabiti, 100 top və 1500 adamı var idi. Tulonu geri almaq üçün Bonapartın hücum planı hazır idi. O, Mont Kare adlanan yüksəkliyə hücüm edib, davamında limana yaxın Fort de Eqeyt adlı qalanı tutub, oraya toplar yerləşdirib ingilis gəmilərini topların atış məsafəsinə alaraq onları çıxmağa məcbur etmək istəyirdi. Komandan Karto planı bəyənir və razı olur ama Napoleonun dediyi qədər yox, qərarsız olub daha az əsgər hücuma göndərir. İngilislər hücumu geri püskürtdükdən sonra təhlükəni başa düşüb dərhal əraziyə minlərlə əlavə əsgər və 20 top daşıyırlar. 2 gün içində inşa edilən istehkam onların dilində desək Fort Mulqrav inşa edirlər. Fransızlar buraya ‘‘Kiçik Cəbəllütariq’’ deyirdilər. Napoleon Parisə məktublar yazaraq narazılığını bildirir hətta komandanlğı axmaq adlandırır.

Fransa ordusunun uğurlu hücumu

Noyabrın ortaları rəssam Kartonun yerinə əsl hərbçi olan General Dyuqomer təyin olunur. Bir ay öncə o, Habsburq qoşunlarını Nitsadan çıxarmışdı. Dyuqomer Napoleonun planını ən yaxşı plan olduğunu başa düşür və bunu Müharibə Nazirliyinə bildirir. Mayor rütbəsinə yüksələn Bonapart həlledici hücumdan öncə ön xətdə yeni batareyalar inşa etdirir. İrəli ucdakı batareyalardan biri ağır atəşə məruz qalır və topçular oraya getməkdən imtina edirlər. Napoleon oranın adını dəyişərək ‘’La Batterie des Hommes Sans Peur’’ yəni, “Qorxmaz Kişilərin Batareyası” adlandırır və bundan sonra topçu cəhətdən orda problem olmur. Gənc yaşında kəskin zəkası və Sezara xas ruhlandırma qabiliyyəti ilə önə çıxan Bonapartın Avropanın imperatorluğuna iddia edəcəyi heçkimin ağlına gəlməmiş ola bilərdi, amma şəxsi keyfiyyətləri hərbçi olaraq təqdir edilməyə başlamışdı. 30 noyabrda müttəfiq quru qoşunları komandanı General O’Hara üstünlüyü geri almaq üçün şimaldakı fransız batareyalarına ümumi hücum əmri verir. Bir neçə batareyanı ələ keçirib irəliləyən ingilisləri General Dyuqomer və Bonapartın şəxsən rəhbərlik etdiyi əks-hücum sayəsində saxlamaq mümkün olur. Əlindən vurulan O’Hara əsir düşür. 12 il öncə Corc Vaşingtona təslim olan bəxtsiz O’Hara bu dəfə də Napoleona əsir düşür.

Tulonun ələ keçirilməsi

 
Samuel Hud Britaniya donanmasının admiralı
 
Britaniyalıların Tulondan evakuasiyası, 1793-cü ilin dekabrı.

Dekabrın 18-i yağışlı gecədə Napoleon qoşunları son hücuma və Fort Mulqravı ələ keçirdikdən sonra ingilisləri şəhərdən vurub çıxarmağa hazırlayırdı. Hücuma keçən fransızlar yağışın altında yararsız olan tüfəngləri atıb ingilislərlə süngü savaşəna çıxdılar. Napoleon özü hücuma şəxsən başçılıq edir və döyüşdə aktivlik göstərdi. Hücumlardan birində onun atı öldürülür və Napoleon özü ingilis çavuş tərəfindən süngü ilə yaralanır. Ölümün bir addımlığından dönən Bonapart əsgərləri ilə yüksəkliyi almağı bacarır. Bundan sonra Fort de Eqeyt fransızların əlinə keçir və buraya ağır toplar daşınmağa başlanır. Britaniya qüvvələrinin komandanı admiral Samuel Hudun qoşunları və donanmanı Tulondan çıxarmaqdan başqa yolu qalmamışdı. İngilislər limandan çıxmazdan öncə fransız gəmilərinin yarısını yandırmağa nail olurlar. Tulondaki bir çox sakin ingilislər ilə şəhəri tərk etmək üçün gəmilərə axışmağa başlayır. Çünki, royalistlər respublikaçıların intiqamının ağır olacağını yaxşı bilirdilər. İngilislər bacardıqları qədər royalist götürüb xaotik səhnələrin davamında limanı tərk etdilər. Səhər şəhərə girən respublika ordusu dərhal terror saçmağa başlayır və iki həftə güllələnmələr dəvam edir.

Döyüşün nəticəsi

Gözlənildiyi kimi respublikaçılar şəhəri qarət edib yandırdılar. Fransa respublikası Tulonda yerləşən donanmanın bir hissəsindən məhrum oldu. Fransa donanmasının 9 gəmisini ingilislər yandırdı, 12-si ingilislərlə getdi. Respublikaçıların əlinə yalnız 25 gəmi düşdü.

Tulon qələbəsi ilə respublika, faciənin bir addımlığından dönərək 24 yaşındaki gənc artilleriya kapitanı indi briqada generalı təyin olunan Napoleon Bonapart sayəsində xilas olur. General Dyuqomer Müharibə Nazirliyinə vətəndaş “Bonna Parte”dən yüksək təriflər yazmışdı. Respublikaya əvəzolunmaz xidmətlərinə görə general rütbəsinə yüksələn Napoleon daha sonra ümümi İtaliya ordusunun komandanı oldu. Tulon onun yüksəlişə doğru gedən yolundakı birinci və əsrarəngiz an kimi yadda qaldı. Bu hadisədən sonra "Toulon" sözü məcazi mənada naməlum bir gənc hərbi liderin karyerasına parlaq bir başlanğıc anı mənasını verməyə başladı. Bu ifadə məşhur rus yazıçı Lev Tolstoyun "Müharibə və Sülh" romanında Andrey Bolkonskinin dili ilə: "Toulonum necə ifadə ediləcək?" - deyə keçir.

İstinadlar

  1. See Castex, Théories Stratégiques
  2. ↑ "De re Militari: Guerras Napoleónicas". remilitari.com.
  3. Troude, O. (April 1, 1867). "Batailles navales de la France;". Paris, Challamel ainé – Internet Archive vasitəsilə.
  4. Connolly, Owen. The Wars of the French Revolution and Napoleon, 1792-1815. London: Routledge, 2005.
  5. Mace, Martin, and John Grehan. British Battles of the Napoleonic Wars 1793-1806: Despatched from the Front. Pen and Sword, 2013.
  6. "French Revolutionary wars | Causes, Combatants, & Battles". Encyclopedia Britannica (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-08-03.
  7. ↑ Chandler 1966, p.20
  8. Cronin, Vincent (1972). Napoleon Bonaparte: an intimate biography. Morrow. səh. 77.
  9. Tracy, p. 44
  10. Mostert, p. 116
  11. James, p.80
  12. Clowes, p.210
  13. Война и мир (1805—1812). С исторической точки зрения и по воспоминаниям современника. По поводу сочинения графа Л. Н. Толстого «Война и мир» / из «Военного сборника» № 11. — СПб., 1868

Ədəbiyyat

  • Chandler, David. The Campaigns of Napoleon. Simon & Schuster, 1966. ISBN 0-02-523660-1
  • Ireland, Bernard. The Fall of Toulon: The Last Opportunity to Defeat the French Revolution. Weidenfeld & Nicolson, 2005. ISBN 0-297-84612-4
  • Smith, Digby. The Greenhill Napoleonic Wars Data Book. Greenhill Books, 1998. ISBN 1-85367-276-9
  • Chuquet, Arthur (1899). Bonaparte à Toulon 1793 (French). Paris: Laville. ISBN 979-1090-1342-70.
  • Clowes, William Laird (1997) [1900]. The Royal Navy, A History from the Earliest Times to 1900, Volume IV. London: Chatham Publishing. ISBN 1-86176-013-2.
  • James, William (2002) [1827]. The Naval History of Great Britain, Volume 1, 1793–1796. London: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-905-0.
  • Rodger, N.A.M. (2004). The Command of the Ocean. Allan Lane. ISBN 0-71399-411-8.
  • Tracy, Nicholas (editor) (1998). The Naval Chronicle, Volume 1, 1793-1798. London: Chatham Publishing. ISBN 1-86176-091-4. ([[:Category:|link]])[[Category:]]

Xarici keçidlər

Engraved map plate "Siege of Toulon, 19 December 1793" 1850-ci ildə Villiam Blakvud və Sons tərəfindən nəşr olunan Avropa Tarixinə aid "Alison & Johnston" Atlası.

September 17, 2021
tulonun, mühasirəsi, sentyabr, dekabr, 1793, birinci, koalisiya, müharibələri, çərçivəsində, fransanın, cənubundakı, toulon, şəhərində, müttəfiqlərin, dəstəyi, ilə, baş, tutan, royalistlərin, üsyanına, qarşı, respublikaçı, qüvvələrin, hərbi, əməliyyatı, fransa. Tulonun muhasiresi 18 sentyabr 18 dekabr 1793 cu il Birinci Koalisiya muharibeleri cercivesinde Fransanin cenubundaki Toulon seherinde muttefiqlerin desteyi ile bas tutan royalistlerin usyanina qarsi respublikaci quvvelerin herbi emeliyyati Bu Fransa inqilabi muharibelerinin epizodu ile Napoleon Bonapartin karyerasinda yukselis baslamisdir Tulonun muhasiresiBirinci Koalisiya muharibeleriTulonun muhasiresi 1793 Jan Antuan Simon qalasiTarix 18 sentyabr 18 dekabr 1793 cu ilYeri Tulon seheri ve etrafiSebebi Fransa inqilabiNeticesi Fransa respublikacilarinin qelebesiMunaqise terefleriFransa Birinci Fransa Respublikasi Boyuk Britaniya Fransa Royalistleri Ispaniya Burbonlari Neapol Kraligi Siciliya kralligi Sardiniya kralligiKomandan lar Jan Fransua Karto Fransua Amede Doppe Jak Fransua Dyuqomer Jan Renne Sezar de Sen Julyen Napoleon Bonapart Haqes Sarlot Baron Diambert Samuel Hud Carlez Ohara Sidney Smit Lord Mulqrave Xuan de Lanqare Federiko QravineTereflerin quvvesi32000 1 Umumilikde 17 min Fransa Royalistleri 1 500 7000 32 gemi 6500 ve 5 gemi Boyuk Britaniya 2600 ve 37 gemiOlenler ve yaralananlar1700 nefer olu ve itkin dusenler 2 Donanmanin 9 gemisi limanda batirilmis 4 gemi 7 freqat ve 5 korvet dusmen eline kecmisdir 2 1500 nefer olu ve itki dusenler Boyuk Britaniya700 olu ve itkin dusenler 200 nefer olu ve itkin dusenler 2 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Muhasire 2 1 Fransa ordusunun ugurlu hucumu 2 2 Tulonun ele kecirilmesi 3 Doyusun neticesi 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidlerTarixi Redakte1793 cu il fevralin 1 de Fransiz inqilabcilari Ingiltere ile martin 7 de Ispaniya ile muharibeye basladilar Bundan sonra may ayinda Toulonda toplasan bir qrup kral terefdari respublikaya qarsi usyan qaldirdi 1793 cu ilin yay aylari Fransa inqilabinin dorduncu ilinin baslangici idi Anarxiyanin bir addimliginda olan bir il once respublika elan olunan Fransada Yakobinlerin ekstrimist siyasi eksperimentleri dovru idi Merkezcilere basciliq eden Robespyerin muhum siyasi guce cevrildiyi iyulun 23 de solcu Maratin genc jirondist terefinden sui qesde qurban getdiyi bu yay gunlerinin davaminda cereyan edecek hadiseler neinki Fransanin butun Avropanin taleyine koklu sekilde tesir elemisdir Mubahiseli sexsiyyet olan Robespyerin radikal siyasi fikirleri ve davaminda inqilabin dusmeni ola bilecek her kesin kutlevi terrora meruz qalmasi xalqi dehsete getirmisdi Yeni respublikada birliyi temin etmek umidi ile Milli Konvent Habsburqlara muharibe elan etmisdi Fransadaki hadiseler Avropa monarxlarini cox narahat edirdi ve bu siyasi deyisiklikler Prusiya ile de muharibeye sebeb oldu Ispaniya ve Portuqaliyanin yanvarin evvelinde 1793 cu il yanvarin 21 de kralin gilyotin ile oldurulmesinden sonra ise Britaniya da Fransaya qarsi muharibeye qosulur Kutlevi terrorlara qarsi daxilde aciq usyanlar baslamisdi Her terefden muharibe tehdidi altinda olan olkeni bunlar az deyilmis kimi daxilde de zerbe gozleyirdi Bu zerbe ise Tulon seherinin respublikaya qarsi usyana qalxmasi oldu Muhasire Redakte Tulon seherinin limani 1793 cu il qravuru Tulona dogru hereket eden respublika ordusu generallari evvelceden klassik muhasire taktikasindan istifade etmek isteyirdiler Sonra ise umumi hucumla seheri tutmagi planlasdirirdilar Lakin onlarin bunun ucun hem kifayyet qeder quvvesi yox idi Hem de seherdekiler istenilen vaxt komek alaraq quvvelerini mohkemlendire bilerdiler Qeyd edek ki Fransa donanmasinin ucde biri Tulonda idi ve donanma ucun burdaki baza heyati oneme sahib idi Tulon limaninda Fransa donanmasinin 26 doyus gemisi lovber salmisdi 3 Bundan elave qiyamcilarin qelebesi diger bolgeler ucun de pis ornek ola bilerdi 4 5 Daha bir sebeb hem de Avropada ucuncu en boyuk donnanmanin elden cixmasina yol vermek olmazdi 6 Avqust ayinda usyancilar Fransanin ezeli dusmeni ingilis donanmasini limana buraxirlar Admiral Lord Hud komandanliginda ingilisler gulle bele atmadan Fransanin Araliq denizindeki gucunu sifira endirirler Bu mukemmel icra olunmus ele kecirmeden derhal sonra etraf bolgelerdeki fransiz qosunlari tecili Tulonun etrafinda toplanir 19 minlik ordu seheri muhasireye alir Ordudan qacan veya qacmali olan royalistler zabit heyetinde boyuk catismamazliqlar yaratmisdi Tulonu geri almaq ucun general Fransua Amede Doppenin komandanligi ile 5000 minlik deste de muhasirecilere qosulur 7 Tulonu muhasireye alan ordunun komandiri Jan Fransua Karto sadiq respublikaci olsa da pesesi ressamliq idi XVI Ludovikin resmini de cekmisdi Lakin bu qeder tedbirlere baxmayaq netice yox idi Veziyyet yalniz genc Napoleon Bonapartin ordu qerargahina celb olunmasi ile deyisdi Bonapartin leyaqetini tesvir etmek ucun sozum yoxdur cox texniki bacariq beraber derecede zeka ve heddinden artiq celbedicilik Tulonun muhasiresinde istirak eden general Jak Fransua Dyuqomer 8 Napoleonun buraya gelmesi de maraqli tarixceye malikdir Bele ki Parisde Milli Konventde Korsikadan deputat olan Antuan Saliceti agir yaralanan artilleriya komandirinin yerine oz hemyerlisini meslehet gorur 7 O 24 yasindaki kapitan Napoleon Bonapart idi Bonapart yaxsi tehsilli ve pesekar esger olsa da doyus tecrubesi yox idi Bir muddet siyasetle mesgul olan ordudan xaric olunub sonra yeniden geri alinan Napoleon Le Souper de Beaucaire adli brosur cap etdirmisdi General Karto Salicetinin namizedine raziligini verir ve 1793 cu il 16 sentyabr tarixinde Napoleon artilleriya komandiri teyin olunur 7 Napoleon Tulonun muhasiresinde Tulon seherinin mohkem mudafiesi var idi Etrafi divarla cevrili olan liman ve umumi erazideki diger qala ve istehkamlardan elave 2600 britaniyali 6000 ispan 6000 neapol ve 800 sardiniyali esger var idi Artilleriya gucu olmadan seheri geri almaq mumkunsuz gorsenirdi Artilleriya komandiri olduqdan sonra Napoleonun elinde az sayda top barut catismamazligi gulle catismamazligi ve pesekar topcularin yoxlugu kimi problemler isi daha da cetinlesdirirdi O tukenmek bilmeyen dinamikliyi ile qisa muddetde piyadalardan telimler ile atilleriya heyeti qurmaga baslayir ve bacardigi qeder istifade olunmayan toplari duzeltdirmeye calisirdi Bunun ucun o yaxinliqda demir sexi qurmusdu Marselden 100 min qum torbasi getizdirib yeni artilleriya batareyalari qurdurur Napoleonun bu seylerinden sonra onun artiq 64 zabiti 100 top ve 1500 adami var idi Tulonu geri almaq ucun Bonapartin hucum plani hazir idi O Mont Kare adlanan yuksekliye hucum edib davaminda limana yaxin Fort de Eqeyt adli qalani tutub oraya toplar yerlesdirib ingilis gemilerini toplarin atis mesafesine alaraq onlari cixmaga mecbur etmek isteyirdi Komandan Karto plani beyenir ve razi olur ama Napoleonun dediyi qeder yox qerarsiz olub daha az esger hucuma gonderir Ingilisler hucumu geri puskurtdukden sonra tehlukeni basa dusub derhal eraziye minlerle elave esger ve 20 top dasiyirlar 2 gun icinde insa edilen istehkam onlarin dilinde desek Fort Mulqrav insa edirler Fransizlar buraya Kicik Cebellutariq deyirdiler Napoleon Parise mektublar yazaraq naraziligini bildirir hetta komandanlgi axmaq adlandirir Fransa ordusunun ugurlu hucumu Redakte Noyabrin ortalari ressam Kartonun yerine esl herbci olan General Dyuqomer teyin olunur Bir ay once o Habsburq qosunlarini Nitsadan cixarmisdi Dyuqomer Napoleonun planini en yaxsi plan oldugunu basa dusur ve bunu Muharibe Nazirliyine bildirir Mayor rutbesine yukselen Bonapart helledici hucumdan once on xetde yeni batareyalar insa etdirir Ireli ucdaki batareyalardan biri agir atese meruz qalir ve topcular oraya getmekden imtina edirler Napoleon oranin adini deyiserek La Batterie des Hommes Sans Peur yeni Qorxmaz Kisilerin Batareyasi adlandirir ve bundan sonra topcu cehetden orda problem olmur Genc yasinda keskin zekasi ve Sezara xas ruhlandirma qabiliyyeti ile one cixan Bonapartin Avropanin imperatorluguna iddia edeceyi heckimin aglina gelmemis ola bilerdi amma sexsi keyfiyyetleri herbci olaraq teqdir edilmeye baslamisdi 30 noyabrda muttefiq quru qosunlari komandani General O Hara ustunluyu geri almaq ucun simaldaki fransiz batareyalarina umumi hucum emri verir Bir nece batareyani ele kecirib irelileyen ingilisleri General Dyuqomer ve Bonapartin sexsen rehberlik etdiyi eks hucum sayesinde saxlamaq mumkun olur Elinden vurulan O Hara esir dusur 12 il once Corc Vasingtona teslim olan bextsiz O Hara bu defe de Napoleona esir dusur Tulonun ele kecirilmesi Redakte Samuel Hud Britaniya donanmasinin admirali Britaniyalilarin Tulondan evakuasiyasi 1793 cu ilin dekabri Dekabrin 18 i yagisli gecede Napoleon qosunlari son hucuma ve Fort Mulqravi ele kecirdikden sonra ingilisleri seherden vurub cixarmaga hazirlayirdi Hucuma kecen fransizlar yagisin altinda yararsiz olan tufengleri atib ingilislerle sungu savasena cixdilar Napoleon ozu hucuma sexsen basciliq edir ve doyusde aktivlik gosterdi Hucumlardan birinde onun ati oldurulur ve Napoleon ozu ingilis cavus terefinden sungu ile yaralanir Olumun bir addimligindan donen Bonapart esgerleri ile yuksekliyi almagi bacarir Bundan sonra Fort de Eqeyt fransizlarin eline kecir ve buraya agir toplar dasinmaga baslanir 9 Britaniya quvvelerinin komandani admiral Samuel Hudun qosunlari ve donanmani Tulondan cixarmaqdan basqa yolu qalmamisdi Ingilisler limandan cixmazdan once fransiz gemilerinin yarisini yandirmaga nail olurlar 10 Tulondaki bir cox sakin ingilisler ile seheri terk etmek ucun gemilere axismaga baslayir Cunki royalistler respublikacilarin intiqaminin agir olacagini yaxsi bilirdiler Ingilisler bacardiqlari qeder royalist goturub xaotik sehnelerin davaminda limani terk etdiler 11 Seher sehere giren respublika ordusu derhal terror sacmaga baslayir ve iki hefte gullelenmeler devam edir 12 Doyusun neticesi RedakteGozlenildiyi kimi respublikacilar seheri qaret edib yandirdilar Fransa respublikasi Tulonda yerlesen donanmanin bir hissesinden mehrum oldu Fransa donanmasinin 9 gemisini ingilisler yandirdi 12 si ingilislerle getdi Respublikacilarin eline yalniz 25 gemi dusdu Tulon qelebesi ile respublika facienin bir addimligindan donerek 24 yasindaki genc artilleriya kapitani indi briqada generali teyin olunan Napoleon Bonapart sayesinde xilas olur General Dyuqomer Muharibe Nazirliyine vetendas Bonna Parte den yuksek terifler yazmisdi Respublikaya evezolunmaz xidmetlerine gore general rutbesine yukselen Napoleon daha sonra umumi Italiya ordusunun komandani oldu Tulon onun yukselise dogru geden yolundaki birinci ve esrarengiz an kimi yadda qaldi Bu hadiseden sonra Toulon sozu mecazi menada namelum bir genc herbi liderin karyerasina parlaq bir baslangic ani menasini vermeye basladi Bu ifade meshur rus yazici Lev Tolstoyun Muharibe ve Sulh romaninda Andrey Bolkonskinin dili ile Toulonum nece ifade edilecek deye kecir 13 Istinadlar Redakte See Castex Theories Strategiques 1 2 3 De re Militari Guerras Napoleonicas remilitari com Troude O April 1 1867 Batailles navales de la France Paris Challamel aine Internet Archive vasitesile Connolly Owen The Wars of the French Revolution and Napoleon 1792 1815 London Routledge 2005 Mace Martin and John Grehan British Battles of the Napoleonic Wars 1793 1806 Despatched from the Front Pen and Sword 2013 French Revolutionary wars Causes Combatants amp Battles Encyclopedia Britannica ingilis Istifade tarixi 2020 08 03 1 2 3 Chandler 1966 p 20 Cronin Vincent 1972 Napoleon Bonaparte an intimate biography Morrow seh 77 Tracy p 44 Mostert p 116 James p 80 Clowes p 210 Vojna i mir 1805 1812 S istoricheskoj tochki zreniya i po vospominaniyam sovremennika Po povodu sochineniya grafa L N Tolstogo Vojna i mir iz Voennogo sbornika 11 SPb 1868Edebiyyat RedakteChandler David The Campaigns of Napoleon Simon amp Schuster 1966 ISBN 0 02 523660 1 Ireland Bernard The Fall of Toulon The Last Opportunity to Defeat the French Revolution Weidenfeld amp Nicolson 2005 ISBN 0 297 84612 4 Smith Digby The Greenhill Napoleonic Wars Data Book Greenhill Books 1998 ISBN 1 85367 276 9 Chuquet Arthur 1899 Bonaparte a Toulon 1793 French Paris Laville ISBN 979 1090 1342 70 Clowes William Laird 1997 1900 The Royal Navy A History from the Earliest Times to 1900 Volume IV London Chatham Publishing ISBN 1 86176 013 2 James William 2002 1827 The Naval History of Great Britain Volume 1 1793 1796 London Conway Maritime Press ISBN 0 85177 905 0 Rodger N A M 2004 The Command of the Ocean Allan Lane ISBN 0 71399 411 8 Tracy Nicholas editor 1998 The Naval Chronicle Volume 1 1793 1798 London Chatham Publishing ISBN 1 86176 091 4 Category link Category Xarici kecidler RedakteEngraved map plate Siege of Toulon 19 December 1793 1850 ci ilde Villiam Blakvud ve Sons terefinden nesr olunan Avropa Tarixine aid Alison amp Johnston Atlasi Menbe https az wikipedia org w index php title Tulonun muhasiresi amp oldid 6076208, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.