fbpx
Wikipedia

Torpağın münbitliyi

Avqust 04, 2021

Torpağın münbitliyi- torpağın bitkilər tərəfindən mənimsənilən qida maddələri, rütubət və s. ilə təminetmə və məhsulvermə qabiliyyəti. Torpaqşünaslıq elminin klassik tərifinə görə, münbitlik torpağın bitkinin normal inkişafı və böyüməsindən ötrü qida elementləri və su, onun kök sistemini hava və istiliklə və əlverişli fiziki-kimyəvi mühitlə təmin etmək qabiliyyətidir.

Hələ qədim dövrlərdən insanlar torpaqlardan istifadə edərkən onları bitkilərin məhsul vermək qabiliyyəti nöqteyi-nəzərdən qiymətləndirməyə cəhd etmişlər. Ona görə də münbitlik anlayışı torpaqşünaslığın bir elm kimi yaramasından çox əvvəl insanlara məlum idi və istehsal vasitəsi kimi torpağın ən əhəmiyyətli xassəsi hesab olunurdu.

Münbitlik haqqında müasir təlimin inkişafı V.R.Vilyamsın adı ilə bağlıdır. O, təbii torpaqəmələgəlmə prosesinin gedişatında torpaq münbitliyinin formalaşmasını və inkişafını hərtərəfli öyrənmiş, torpağın bir sıra xassələrindən asılı olaraq münbitliyin təzahür formalarını nəzərdən keçirmiş, həmçinin menbitliyin artırılmasının əsas prinsiplərini işləmişdir.

Münbitlik-torpağı dağ süxurlarından fərqləndirən əhəmiyyətli keyfiyyət xassəsidir. Torpaq və onun münbitlik anlayışları bir-birindən ayrılmazdır. Torpağın münbitliyi təbii torpaqəmələgəlmə prosesinin inkişafının, həmçinin kənd təsərrüfatı istifadəsi zamanı mədəniləşmə prosesininnəticəsidir.

Torpağın xassə və rejimləri

Torpaq münbitliyinin amilləri və torpaq münbitliyinin şəraiti anlayışları bir-birindən fərqləndirilir. Torpaq münbitliyinin amillərinə bitkinin həyatı və böyüməsi üçün zəruri olan azot və kül qidalanması elementləri, su, hava və qismən istilik, torpağın münbitlik şəraitinə isə bitkinin yer amilləri (fiziki və fiziki-kimyəvi xasələr, toksiki maddələrin olması və s.) ilə təmin olunmasını müəyyən edən xassə və rejimlərinin məcmusu daxildir.

Torpaq münbitliyinin asılı olduğu vacib parametrlər torpaq rejimlərinin (temperatur, su-hava, qida, fiziki-kimyəvi, biokimyəvi, duz və oksidləşmə-reduksiya) konkret göstəriciləridir.

Rejim parametrlərini isə öz növbəsində iqlim şəraiti, torpağın aqrofiziki xassələri, onun qranulometrik, mineraloji və kimyəvi tərkibi, qida elementlərinin potensial ehtiyatı, həmçinin onların mütəhərrik formalarının miqdarı, humusun tərkibi və ehtiyatı, mikrobioloji proseslərin intensivliyi, reaksiyası və başqa fiziki-kimyəvi xassələr müəyyən edir.

Geokimyəvi və geoloji proseslər (cod və ya yumşaq, şirin və ya minerallaşmış suların axımı, humuslu horizontların eroziya vasitəsilə aparılması və s.) də həmçinin torpaq münbitliyinin formalaşmasına təsir göstərə bilər.

Torpağın temperatur rejimi

Temperatur şəraitini səciyyələndirmək üçün torpağın 0-20 sm qatında 10°C-dən yuxarı temperaturların cəmi göstəricisindən, vegetasiya dövrünün uzunluğundan, həmçinin torpağın donmasının dərinlik və müddət göstəricisindən istifadə olunur. Bu parametrlərə uyğun olaraq torpaqlar aşağıdakı kimi ayrılır: isti, mülayim-isti, mülayim, mülayim-soyuq, soyuq, donuşlu və uzun müddət mövsümi donan.

Torpağın su-hava rejimi

Torpağın su-hava rejiminin optimal səviyyəsi optimal miqdarda nəmliyin (təqribən TS-nun 60%-ə qədəri) və torpaq havasında bitkinin həyatı üçün zəruri miqdarda oksigenin (təqribən 20%) olmasını tələb edir. Torpağın su-hava rejimi aqronomik baxımdan əhəmiyyətli strukturun, məsaməliyin, onun su-fiziki xassələrinin olmasını tələb edir. Bu komöleks fiziki xassələr öz növbəsində torpaqda humusun miqdarı, onun qranulometrik tərkibi və fiziki-kimyəvi xassələri ilə sıx əlaqədardır.

Torpağın fiziki-kimyəvi rejimi

Torpağın optimal fiziki-kimyəvi xassələri torpağın reaksiyasından, mübadilə olunan kationların tərkibindən və miqdarından, torpağın buferlik xassəsindən asılı olaraq formalaşır.

Torpağın biokimyəvi rejimi

Torpağın biokimyəvi rejimi üzvi qalıqların torpağa daxil olması və onların transformasiyasının mürəkkəb kompleks prosesləri ilə müəyyən olunur. Bu proseslər isə öz növbəsində üzvi maddələrin humuslaşmasında və minerallaşmasında, həmçinin btkilərin qida elementlərinin mənimsənilə bilən formaya düşməsində fəal iştirak edən müxtəlif qrup mikroorqanizmlərin iştirakı ilə baş verir.

Torpağın qida rejimi

Torpağın qida rejimi torpaqdakı bütün zəruri qida elementlərinin ümumi və onların mənimsənilən formalarının miqdarından, bioloji akkumuyasiya proseslərinin və maddələrinin bioloji dövranının intensivliyindən, həmçinin bitkinin qida elementlərinin çevrilməsinə təsir edən torpaq xassələrindən (aerasiya, reaksiya və s.) asılıdır.

Torpağın duz rejimi

Torpağın duz rejiminin torpaq münbitliyində rolu əvvəlki fəsillərdə nəzərdən keçirilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, bitkilərin inkişafına suda həll olan duzların toksik miqdarı mənfi təsir göstərir.

Torpağın oksidləşmə-reduksiya rejimi

Oksidləşmə-reduksiya vəziyyətini səciyyələndirən əsas göstərici Eh-ın dinamikası, həmçinin torpaqda bəzi oksidləşmə-reduksiya sistemlərinin kəmiyyət göstəriciləridir.

Torpağın ayrı-ayrı xassə və rejimlərinin münbitliyinin formalaşmasında rolunu qiymətləndirərkən, aşağıdakı əhəmiyyətli müddəaları qeyd etmək lazımdır: münbitlik torpağın xassə və rejimlərinin mürəkkəb qarşılıqlı asılılığının və qarşılıqlı təsirinin nəticəsi kimi özünü göstərir; xassə və rejim göstəriciləri kəmiyyətcə qiymətləndirilə bilər; müxtəlif bitkilərin (bitki qruplarının) torpağın xassə və rejimlərinə tələbi müxtəlifdir; xassə və rejimlər dinamikdir, yəni zaman ərzində dəyişkəndir.

Bu müddəaların təhlilindən deyə bilərik ki, torpağın qida rejimi onun mineral birləşmələrinin mürəkkəb çevrilmələrinin, üzvi maddələrin mienarallaşma və humuslaşma proseslərinin, müxtəlif qrup mikroorqanizmlərin və torpaq faunasının fəallığının, qələvi-turş şəraitinin təsirinin, oksidləşmə-reduksiya proseslərinin, su-hava və temperatur rejimlərinin dinamikasının nəticəsidir.

Öz növbəsində, oksidləşmə-reduksiya rejimi üzvi maddələrin miqdarından və formasından, aerasiya şəraitindən və mikrobioloji proseslərin inkişafının hidrotermik şəraitini müəyyən edən torpağın fiziki xassələrindən və s. asılıdır.

Torpağın çox əhəmiyyətli xassəsi kimi strukturu da su-hava, oksidləşmə-reduksiya rejimləri, torpağın aqrofiziki xassələri ilə sıx bağlıdır.

Bu rejimlər də öz növbəsində humusun miqdarından, onun keyfiyyət tərkibindən, qranulometrik və mineroloji tərkibindən, fiziki-kimyəvi xassələrindən və s. asılıdır.

Müxtəlif bitkilərin (bitki qruplarının) torpaq şəraitinə tələbi eyni deyildir. Ona görə də torpaq münbitliyi onun xassə və rejimləri əsasında qiymətləndirilərkən konkret bitkilərin tələbi də nəzərə alınmalıdır. Belə ki, çay kolu üçün zəif turş reaksiya əlverişli hesab olunur; paxlalı bitkilər üçün bu cür reaksiya öldürücüdür. Torpağın xassə və rejimləri zaman ərzində dəyişir və torpaqəmələgəlmənn fəsli tskillərindən, torpağa təsir vasitələrindən və onun kənd təsərrüfatında istifadə müddətindən asılıdır. Bu hal torpaq münbitliyinin tənzimlənməsini zəruri edən səbələrdən biridir.

Torpağın münbitliyinin növləri

Torpağın münbitliyinin aşağıdakı növləri fərqləndirilir:

  • Təbii
  • Süni
  • Effektiv və ya iqtisadi
  • Potensial

Təbii münbitlik

Təbii münbitlik təbii torpaqəmələgəlmə proseslərinin inkişafı ilə şərtlənmiş və insan tərəfindən pozulmamış torpaq xassə və rejimlərinin mürəkkəb qarşılıqlı təsiri ilə müəyyən olunur. Təmiz formada təbii münbitlik xam torpaqlara məxsusdur və torpaq üzərində yetişən senozların məhsuldarlığı ilə səciyyələnir.

Süni münbitlik

Torpaqların əkinçilikdə istifadəsi təbii torpaq proseslərində, rejim və xassələrində əhəmiyyətli dərəcədə dəyişikliklər əmələ gətirir. Bu dəyişikliklər torpaqların becərilməsi, gübrələrin verilməsi, müxtəlif meliorativ tədbirlər və s. ilə əlaqədardır. İnsanın təsiri nəticəsində torpağın xassə və rejimlərində yaranmış kəmiyyət və keyfiyyət dəyişiklikləri onları süni münbitlik kkimi səciyyələndirir. Süni münbitlik təmiz formada istixana, parnik və digər örtülü sahələrdə subsratların hazırlanması zamanı yaranır.

Effektiv və ya iqtisadi

Torpaqlardan kənd təsərrüfatı istifadəsi zamanı süni münbitlik təbii münbitliklə bitlikdə effektiv və ya iqtisadi münbitlik formasında özünü göstərir. O, kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsulu vasitəsilə realizə olunur. Effektiv münbitlik təkcə təbii münbitlikdən asılı deyil. onun səviyyəsinə istehsal prosesində torpaqdan istifadə şəraiti, elm və texnikanın inkişafı nailiyyətlərindən kənd təsərrüfatında, əkinçilikdə istifadənin imkanları da təsir göstərir. O, cəmiyyətdəki sosial-iqtisadi münasibətlərlə də sıx əlaqədardır.

Potensial münbitlik

Potensial münbitlik müəyyən iqlim və relyef şəraitində yerləşmiş konkret torpağın çoxillik tsikl ərzində təbii yolla və ya insanın təsərrüfatı fəaliyyəti nəticəsində qazandığı xassələri vasitəsilə bitkini bütün zəruri inkişaf amilləri ilə təmin etmək qabiliyyətidir. Potensial münbitlik kənd təsərrüfatı istifadəsində (əkin, biçənək, mədəni otlaq və s.) və ya təbii şəraitdə (meşə) bitkinin inkişafı üçün əlavə insan amillərini (ilk növbədə suvarma və gübrələmə) qoşmadan orta çoxillik iqlim şəraiti fonunda torpaq və digər ekoloji amillərin təsiri ilə müəyyən olunur. O, torpağın sabit göstəricisi olub, adətən zəif dəyişir. Potensial münbitlik yalnız intensiv meliorativ tədbirlər (qurutma, torpaq profilindən duzların yuyulması) və ya başqa səbəblərdən (texnogen çirklənmə, təkrar şorlaşma və s.) qısa vaxt ərzində dəyişə bilər. Yüksək potensial münbitliyə, məsələn, qara torpaqlar, aşağı potensial münitliyə isə podzollu torpaqlar mülikdirlər. Torflu-bataqlıq torpaqlar da yüksək potensial münbitliyə malik torpaqlardan hesab olunur. Özündə qida elementlərinin böyük ehtiyatını toplamış bu torpaqlar qurutma meliorasiyası tədbirlərindən sonra ehtiyat fondunu qismən sərf etmək hesabında yüksək effektiv menbitliyi təmin etmək qabiliyyətinə malikdir.

Həmçinin bax

Xarici keçid

İstinadlar

  1. Qərib Məmmədov, Mahmud Xəlilov. Ensiklopedik ekoloji lüğət. Bakı-Elm-2008. 
  2. Qərib Məmmədov. Torpaqşünaslıq və torpaq coğrafiyasının əsasları. Bakı-Elm-2007

Avqust 04, 2021
torpağın, münbitliyi, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, torpağın, bitkilər, tərəfindən, mənimsənilən, qida, maddələri, rütubət, ilə, təminetmə, məhsulvermə, qabiliyyəti, tor. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Torpagin munbitliyi torpagin bitkiler terefinden menimsenilen qida maddeleri rutubet ve s ile teminetme ve mehsulverme qabiliyyeti 1 Torpaqsunasliq elminin klassik terifine gore munbitlik torpagin bitkinin normal inkisafi ve boyumesinden otru qida elementleri ve su onun kok sistemini hava ve istilikle ve elverisli fiziki kimyevi muhitle temin etmek qabiliyyetidir 2 Hele qedim dovrlerden insanlar torpaqlardan istifade ederken onlari bitkilerin mehsul vermek qabiliyyeti noqteyi nezerden qiymetlendirmeye cehd etmisler Ona gore de munbitlik anlayisi torpaqsunasligin bir elm kimi yaramasindan cox evvel insanlara melum idi ve istehsal vasitesi kimi torpagin en ehemiyyetli xassesi hesab olunurdu Munbitlik haqqinda muasir telimin inkisafi V R Vilyamsin adi ile baglidir O tebii torpaqemelegelme prosesinin gedisatinda torpaq munbitliyinin formalasmasini ve inkisafini herterefli oyrenmis torpagin bir sira xasselerinden asili olaraq munbitliyin tezahur formalarini nezerden kecirmis hemcinin menbitliyin artirilmasinin esas prinsiplerini islemisdir Munbitlik torpagi dag suxurlarindan ferqlendiren ehemiyyetli keyfiyyet xassesidir Torpaq ve onun munbitlik anlayislari bir birinden ayrilmazdir Torpagin munbitliyi tebii torpaqemelegelme prosesinin inkisafinin hemcinin kend teserrufati istifadesi zamani medenilesme prosesininneticesidir Mundericat 1 Torpagin xasse ve rejimleri 1 1 Torpagin temperatur rejimi 1 2 Torpagin su hava rejimi 1 3 Torpagin fiziki kimyevi rejimi 1 4 Torpagin biokimyevi rejimi 1 5 Torpagin qida rejimi 1 6 Torpagin duz rejimi 1 7 Torpagin oksidlesme reduksiya rejimi 2 Torpagin munbitliyinin novleri 2 1 Tebii munbitlik 2 2 Suni munbitlik 2 3 Effektiv ve ya iqtisadi 2 4 Potensial munbitlik 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecid 5 IstinadlarTorpagin xasse ve rejimleri RedakteTorpaq munbitliyinin amilleri ve torpaq munbitliyinin seraiti anlayislari bir birinden ferqlendirilir Torpaq munbitliyinin amillerine bitkinin heyati ve boyumesi ucun zeruri olan azot ve kul qidalanmasi elementleri su hava ve qismen istilik torpagin munbitlik seraitine ise bitkinin yer amilleri fiziki ve fiziki kimyevi xaseler toksiki maddelerin olmasi ve s ile temin olunmasini mueyyen eden xasse ve rejimlerinin mecmusu daxildir Torpaq munbitliyinin asili oldugu vacib parametrler torpaq rejimlerinin temperatur su hava qida fiziki kimyevi biokimyevi duz ve oksidlesme reduksiya konkret gostericileridir Rejim parametrlerini ise oz novbesinde iqlim seraiti torpagin aqrofiziki xasseleri onun qranulometrik mineraloji ve kimyevi terkibi qida elementlerinin potensial ehtiyati hemcinin onlarin muteherrik formalarinin miqdari humusun terkibi ve ehtiyati mikrobioloji proseslerin intensivliyi reaksiyasi ve basqa fiziki kimyevi xasseler mueyyen edir Geokimyevi ve geoloji prosesler cod ve ya yumsaq sirin ve ya minerallasmis sularin aximi humuslu horizontlarin eroziya vasitesile aparilmasi ve s de hemcinin torpaq munbitliyinin formalasmasina tesir gostere biler Torpagin temperatur rejimi Redakte Temperatur seraitini seciyyelendirmek ucun torpagin 0 20 sm qatinda 10 C den yuxari temperaturlarin cemi gostericisinden vegetasiya dovrunun uzunlugundan hemcinin torpagin donmasinin derinlik ve muddet gostericisinden istifade olunur Bu parametrlere uygun olaraq torpaqlar asagidaki kimi ayrilir isti mulayim isti mulayim mulayim soyuq soyuq donuslu ve uzun muddet movsumi donan Torpagin su hava rejimi Redakte Torpagin su hava rejiminin optimal seviyyesi optimal miqdarda nemliyin teqriben TS nun 60 e qederi ve torpaq havasinda bitkinin heyati ucun zeruri miqdarda oksigenin teqriben 20 olmasini teleb edir Torpagin su hava rejimi aqronomik baximdan ehemiyyetli strukturun mesameliyin onun su fiziki xasselerinin olmasini teleb edir Bu komoleks fiziki xasseler oz novbesinde torpaqda humusun miqdari onun qranulometrik terkibi ve fiziki kimyevi xasseleri ile six elaqedardir Torpagin fiziki kimyevi rejimi Redakte Torpagin optimal fiziki kimyevi xasseleri torpagin reaksiyasindan mubadile olunan kationlarin terkibinden ve miqdarindan torpagin buferlik xassesinden asili olaraq formalasir Torpagin biokimyevi rejimi Redakte Torpagin biokimyevi rejimi uzvi qaliqlarin torpaga daxil olmasi ve onlarin transformasiyasinin murekkeb kompleks prosesleri ile mueyyen olunur Bu prosesler ise oz novbesinde uzvi maddelerin humuslasmasinda ve minerallasmasinda hemcinin btkilerin qida elementlerinin menimsenile bilen formaya dusmesinde feal istirak eden muxtelif qrup mikroorqanizmlerin istiraki ile bas verir Torpagin qida rejimi Redakte Torpagin qida rejimi torpaqdaki butun zeruri qida elementlerinin umumi ve onlarin menimsenilen formalarinin miqdarindan bioloji akkumuyasiya proseslerinin ve maddelerinin bioloji dovraninin intensivliyinden hemcinin bitkinin qida elementlerinin cevrilmesine tesir eden torpaq xasselerinden aerasiya reaksiya ve s asilidir Torpagin duz rejimi Redakte Torpagin duz rejiminin torpaq munbitliyinde rolu evvelki fesillerde nezerden kecirilmisdir Mueyyen edilmisdir ki bitkilerin inkisafina suda hell olan duzlarin toksik miqdari menfi tesir gosterir Torpagin oksidlesme reduksiya rejimi Redakte Oksidlesme reduksiya veziyyetini seciyyelendiren esas gosterici Eh in dinamikasi hemcinin torpaqda bezi oksidlesme reduksiya sistemlerinin kemiyyet gostericileridir Torpagin ayri ayri xasse ve rejimlerinin munbitliyinin formalasmasinda rolunu qiymetlendirerken asagidaki ehemiyyetli muddealari qeyd etmek lazimdir munbitlik torpagin xasse ve rejimlerinin murekkeb qarsiliqli asililiginin ve qarsiliqli tesirinin neticesi kimi ozunu gosterir xasse ve rejim gostericileri kemiyyetce qiymetlendirile biler muxtelif bitkilerin bitki qruplarinin torpagin xasse ve rejimlerine telebi muxtelifdir xasse ve rejimler dinamikdir yeni zaman erzinde deyiskendir Bu muddealarin tehlilinden deye bilerik ki torpagin qida rejimi onun mineral birlesmelerinin murekkeb cevrilmelerinin uzvi maddelerin mienarallasma ve humuslasma proseslerinin muxtelif qrup mikroorqanizmlerin ve torpaq faunasinin fealliginin qelevi turs seraitinin tesirinin oksidlesme reduksiya proseslerinin su hava ve temperatur rejimlerinin dinamikasinin neticesidir Oz novbesinde oksidlesme reduksiya rejimi uzvi maddelerin miqdarindan ve formasindan aerasiya seraitinden ve mikrobioloji proseslerin inkisafinin hidrotermik seraitini mueyyen eden torpagin fiziki xasselerinden ve s asilidir Torpagin cox ehemiyyetli xassesi kimi strukturu da su hava oksidlesme reduksiya rejimleri torpagin aqrofiziki xasseleri ile six baglidir Bu rejimler de oz novbesinde humusun miqdarindan onun keyfiyyet terkibinden qranulometrik ve mineroloji terkibinden fiziki kimyevi xasselerinden ve s asilidir Muxtelif bitkilerin bitki qruplarinin torpaq seraitine telebi eyni deyildir Ona gore de torpaq munbitliyi onun xasse ve rejimleri esasinda qiymetlendirilerken konkret bitkilerin telebi de nezere alinmalidir Bele ki cay kolu ucun zeif turs reaksiya elverisli hesab olunur paxlali bitkiler ucun bu cur reaksiya oldurucudur Torpagin xasse ve rejimleri zaman erzinde deyisir ve torpaqemelegelmenn fesli tskillerinden torpaga tesir vasitelerinden ve onun kend teserrufatinda istifade muddetinden asilidir Bu hal torpaq munbitliyinin tenzimlenmesini zeruri eden sebelerden biridir Torpagin munbitliyinin novleri RedakteTorpagin munbitliyinin asagidaki novleri ferqlendirilir Tebii Suni Effektiv ve ya iqtisadi PotensialTebii munbitlik Redakte Tebii munbitlik tebii torpaqemelegelme proseslerinin inkisafi ile sertlenmis ve insan terefinden pozulmamis torpaq xasse ve rejimlerinin murekkeb qarsiliqli tesiri ile mueyyen olunur Temiz formada tebii munbitlik xam torpaqlara mexsusdur ve torpaq uzerinde yetisen senozlarin mehsuldarligi ile seciyyelenir Suni munbitlik Redakte Torpaqlarin ekincilikde istifadesi tebii torpaq proseslerinde rejim ve xasselerinde ehemiyyetli derecede deyisiklikler emele getirir Bu deyisiklikler torpaqlarin becerilmesi gubrelerin verilmesi muxtelif meliorativ tedbirler ve s ile elaqedardir Insanin tesiri neticesinde torpagin xasse ve rejimlerinde yaranmis kemiyyet ve keyfiyyet deyisiklikleri onlari suni munbitlik kkimi seciyyelendirir Suni munbitlik temiz formada istixana parnik ve diger ortulu sahelerde subsratlarin hazirlanmasi zamani yaranir Effektiv ve ya iqtisadi Redakte Torpaqlardan kend teserrufati istifadesi zamani suni munbitlik tebii munbitlikle bitlikde effektiv ve ya iqtisadi munbitlik formasinda ozunu gosterir O kend teserrufati bitkilerinin mehsulu vasitesile realize olunur Effektiv munbitlik tekce tebii munbitlikden asili deyil onun seviyyesine istehsal prosesinde torpaqdan istifade seraiti elm ve texnikanin inkisafi nailiyyetlerinden kend teserrufatinda ekincilikde istifadenin imkanlari da tesir gosterir O cemiyyetdeki sosial iqtisadi munasibetlerle de six elaqedardir Potensial munbitlik Redakte Potensial munbitlik mueyyen iqlim ve relyef seraitinde yerlesmis konkret torpagin coxillik tsikl erzinde tebii yolla ve ya insanin teserrufati fealiyyeti neticesinde qazandigi xasseleri vasitesile bitkini butun zeruri inkisaf amilleri ile temin etmek qabiliyyetidir Potensial munbitlik kend teserrufati istifadesinde ekin bicenek medeni otlaq ve s ve ya tebii seraitde mese bitkinin inkisafi ucun elave insan amillerini ilk novbede suvarma ve gubreleme qosmadan orta coxillik iqlim seraiti fonunda torpaq ve diger ekoloji amillerin tesiri ile mueyyen olunur O torpagin sabit gostericisi olub adeten zeif deyisir Potensial munbitlik yalniz intensiv meliorativ tedbirler qurutma torpaq profilinden duzlarin yuyulmasi ve ya basqa sebeblerden texnogen cirklenme tekrar sorlasma ve s qisa vaxt erzinde deyise biler Yuksek potensial munbitliye meselen qara torpaqlar asagi potensial munitliye ise podzollu torpaqlar mulikdirler Torflu bataqliq torpaqlar da yuksek potensial munbitliye malik torpaqlardan hesab olunur Ozunde qida elementlerinin boyuk ehtiyatini toplamis bu torpaqlar qurutma meliorasiyasi tedbirlerinden sonra ehtiyat fondunu qismen serf etmek hesabinda yuksek effektiv menbitliyi temin etmek qabiliyyetine malikdir Hemcinin bax RedakteXarici kecid RedakteIstinadlar Redakte Qerib Memmedov Mahmud Xelilov Ensiklopedik ekoloji luget Baki Elm 2008 Qerib Memmedov Torpaqsunasliq ve torpaq cografiyasinin esaslari Baki Elm 2007Menbe https az wikipedia org w index php title Torpagin munbitliyi amp oldid 5937367, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.